Scientometrics

نزدیک به نیمی از مرگ‌های ناشی از سرطان در آمریکا با فاکتورهای خطر قابل تغییر و اصلاح (مثل سیگار، اضافه وزن و مصرف الکل) مرتبط است. در مطالعه جدید (لینک)، برآورد شده است که در آمریکا و در سال ۲۰۱۹، ۴۰٪ از موارد بروز سرطان و همین طور ۴۴٪ از مرگ های ناشی از سرطان در گروه سنی بالای ۳۰ سال، قابل انتساب به فاکتورهای خطر قابل تغییر و اصلاح بوده‌اند. سیگار‌ در بین این فاکتورهای خطر قابل تغییر و اصلاح، بیشترین تاثیر را داشته است. نزدیک به یک پنجم از بروز سرطان ها و نزدیک به ‌۳۰٪ از مرگ سرطان ها، قابل انتساب به سیگار بوده است. در رتبه های بعدی هم داشتن اضافه وزن (بیش از هفت درصد از بروز سرطان ها و همین طور طور مرگ ناشی از آنها) و مصرف الکل (حدود پنج درصد هم برای بروز و هم برای مرگ) قرار داشته‌اند. برای ۱۹ مورد از ۳۰ نوع سرطان بررسی شده، بیش از نیمی موارد بروز و مرگ سرطان، قابل انتساب به فاکتورهای خطر قابل اصلاح بوده است. در بین سرطان های بررسی شده، سرطان ریه بیشترین موارد بروز و مرگ مرتبط با فاکتورهای خطر قابل اصلاح را داشته است. در رتبه های بعدی، سرطان‌های پستان در زنان، ملانوم و کولورکتال بیشترین موارد بروز مرتبط با فاکتورهای خطر قابل اصلاح و سرطان‌های کولورکتال، کبد و مری، بیشترین موارد مرگ مرتبط با فاکتورهای خطر قابل اصلاح را داشته‌اند. @Scientometric

گزارش مجله نیچر (لینک) در مورد انتخاب مسعود پزشکیان به عنوان رئیس جمهور در ایران «پژوهشگران می‌گویند پیروزی غیرمنتظره مسعود پزشکیان می‌تواند منجر به بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران، تقویت علم و آزادی دانشگاهی شود- البته اگر رهبران ارشد ایران به او اجازه عمل بدهند.» اینجا سعی می‌کنم خلاصه و در اکثر موارد ترجمه کاملی از این گزارش مجله علمی نیچر را قرار دهم. در ابتدای گزارش نقل قولی از Moneef Zou’bi، دبیر کل سابق آکادمی علوم جهان اسلام، آمده که می‌گوید: "او (پزشکیان) از نظام آموزش عالی ایران برخاسته (اشاره به تحصیلات وی در زمینه جراحی قلب) و احتمالا مدافع خوبی برای علم خواهد بود. حضور او می‌تواند برای رؤسای دانشگاه‌ها و محققان برتر الهام‌بخش باشد." با این حال، برخی دیگر اشاره می‌کنند که اصلاحات پایدار در ایران در شرایط ژئوپلیتیکی فعلی و در حالی که ایران همچنان یک حکومت دینی به رهبری یک رهبر مذهبی (علی خامنه‌ای) دارد که هر دو قدرت مذهبی و سیاسی در دست اوست، دشوار خواهد بود. اینجا اشاره به مرگ رئیس جمهور قبلی و برگزاری انتخابات زودرس نیز می‌شود. همین طور بیان می‌شود که این انتخابات، دو سال بعد از اعتراضات مربوط به جنبش زن، زندگی و آزادی (متعاقب مرگ مهسا امینی در بازداشت پلیس برای عدم رعایت حجاب اجباری)، انجام شده و دانشجویان و اعضای هیئت علمی نیز در آن مشارکت داشتند. علاوه بر بهبود وضعیت اقتصاد کشور و موضع ملایم تر در مورد دانشجویان و اساتید، در گزارش آمده است که پزشکیان اعلام کرده که قصد دارد با جامعه بین‌المللی وارد یک گفتگوی جدید شود و صحبتها در مورد برنامه هسته ای دوباره آغاز شود به این امید که تحریم‌ها علیه ایران برداشته شود. در این مورد،‌ Hossein Akhani از دانشگاه تهران گفته‌است که تحریم‌ها منجر به شرایط وخیم اقتصادی شده و …. انتخابات برای جامعه (علمی) امید به همراه دارد و این اولین قدم برای تغییر است. همین طور علی گرجی، عصب‌شناس از آلمان می‌گوید: "با توجه به سوابق او، ممکن است او ابتکاراتی را برای افزایش بودجه علمی، بهبود زیرساخت‌های پژوهشی و تقویت همکاری‌های بین‌المللی علمی به راه اندازد." در ادامه به برخی از صحبتهای پزشکیان در جریان انتخابات اشاره می‌شود. از جمله: «حجاب نباید به زور تحمیل شود. ما باعث می‌شویم زنان و دختران از باورهای ما متنفر شوند و این یک فاجعه است.» «اعتراض حق دانشجویان و پرسنل است. اعتراض حق دانشگاه است. جامعه‌ای که اعتراض نمی‌کند، مرده است.» «من مقررات انضباطی و نحوه برخورد با دانشجویان و اساتید را تغییر خواهم داد.کسی که دانشمند است نباید به خاطر تفکراتش بدرفتاری شود.» اینجا هم صحبتی از انسیه عرفانی آورده شده مبنی بر این که با وجود نوع رهبری و حاکمیت در ایران نباید به اصلاحات در ایران باور داشت. در نهایت مجددا به موضوع تحریمها در این گزارش اشاره می‌شود. قسمتی از صحبتهای پزشکیان در مناظره‌های انتخاباتی در مقابل سعید جلیلی آورده شده است: «هیچ دولتی در تاریخ نتوانسته درون یک قفس به رشد و شکوفایی برسد. ما نمی‌توانیم به توسعه در این کشور فکر کنیم و رابطه منطقی با جهان نداشته باشیم. نمی‌توانیم به دیگران چنگ و دندان نشان دهیم. باید تعامل کنیم و جهان را تحمل کنیم.» اینجا از فعالیت جواد ظریف نیز در کمپین انتخاباتی پزشکیان سخن گفته ‌می‌شود و از او به عنوان معمار توافق هسته ای ایران در ۲۰۱۵ با آمریکا یاد می‌شود. توافقی که بعدا ترامپ در ۲۰۱۸ یک طرفه از آن خارج شد و تحریم‌ها نیز مجددا اعمال شد. در شرایط تحریم‌ها، همکاری‌های پژوهشی بین‌المللی دشوار است. پژوهشگران کشور با موانعی در خرید برخی تجهیزات، درخواست برای کمک‌های مالی و گرنت و حتی سفر برای کنفرانس‌ها مواجه هستند. حمید گورابی، از مؤسسه رویان در تهران، که امیدوار به کاهش تحریم‌ها است، می‌گوید: "فرایند حضور در یک کنفرانس خارجی بسیار سخت است و دانشمندان خارجی دعوت برای حضور در کنفرانس‌های ما را قبول نمی‌کنند." در نهایت گزارش با نقل قولی از Matthew Bunn از هاروارد تمام می‌شود: «احیای توافق آسان نخواهد بود. با وجود بی‌اعتمادی و خصومت از همه طرف‌ها، متقاعد کردن ایران به برچیدن تمامی زیرساخت‌های هسته‌ای که پس از خروج فاجعه‌بار رئیس‌جمهور ترامپ از توافق ساخته شده، بسیار دشوار خواهد بود. توافق هسته‌ای بدون پیشرفت گسترده‌تر در حل مناقشات ایران با آمریکا، اسرائیل و کشورهای عربی از نظر سیاسی پایدار نیست." @Scientometric

تصویر، مربوط به پست جدید #Retraction_Watch در ایکس می‌باشد و ورود یک فرد جدید (A Salar Elahi) به لیست ده نفر با بیشترین تعداد مقاله #سلب_اعتبار شده (Retraction Watch Leaderboard) را نشان می‌دهد. توضیح بیشتر: https://t.me/scientometric/6871

سه حمله روز گذشته روسیه به مراکز درمانی اکراین بیمارستان اصلی کودکان در شهر کی‌یف اکراین با نام Okhmatdyt، مورد حمله شدید قرار گرفته و باعث مرگ و آسیب زیاد بیماران و پرسنل بیمارستان شده است. دو پست ایکس از WHO: لینک یک و لینک دو این غیر انسانی است که کودکان در این جنگ کشته و زخمی شوند.طبق قوانین بین المللی بشردوستانه، بیمارستان ها و غیر نظامیان باید از محافظت ویژه برخوردار باشند. (لینک از WHO Ukraine) از پست دبیر کل سازمان بهداشت جهانی: چندین طبقه از بزرگترین بیمارستان کودکان در کیف امروز به شدت آسیب دیده و عملکرد بیمارستان و توانایی آن در ارائه مراقبت های ویژه به بیماران مختل شده است. …. کودکان باید محافظت شوند. کادر بهداشت و درمان باید محافظت شوند. غیرنظامیان باید محافظت شوند. بیمارستان ها باید محافظت شوند در مورد قوانین و قطعنامه‌های مرتبط با ممنوعیت حمله به مراکز درمانی، از جمله در خود کشور روسیه، این پست از کانال @medprofessionalism را ببینید. @Scientometric

یکی از تصاویر این پست، ۲۲ محققی را نشان می‌دهد که در ۲۰۲۴ تا به حال در نشر بیش از ۲۰۰ مقاله یا مستند علمی همکاری داشته‌اند. این یعنی بیش از یک مقاله در هر روز. تصویر دیگر همان آنالیز را نشان می‌دهد با این تفاوت که فقط یک نوع از مقالات یعنی Article، (بر اساس دسته بندی مقالات در اسکپوس) در نظر گرفته شده و بقیه موارد مثل Review و … اینجا حساب نشده است.در این تصویر همچنین مجلاتی که بیشترین تعداد مقاله از این افراد را هم منتشر کرده‌اند، نشان داده شده است. از پستهای یک و دو در ایکس @Scientometric

۲۲ مقاله از محققین ایرانی از مجله Journal of Fusion Energy به یکباره #سلب_اعتبار (#Retract) شد. دلایل سلب اعتبار شامل مواردی همچون #نشر_تکراری (#Duplication)، مخفی کردن نشر تکراری، #داوری_جعلی، مشکلات مربوط به معیارهای نویسندگی و نتایج غیر قابل اعتماد بوده است. (دسترسی به مقالات: لینک). در تمامی این مقالات نام دو محقق از ایران وجود دارد. یکی از آنها احمد سالار الهی می باشد که تا قبل از ۲۰۲۰ تعداد ۲۷ مقاله و از ۲۰۲۰ به بعد هم تا الان ۳۶ مقاله از او سلب اعتبار شده است و احتمالا چند مورد دیگر هم به آن اضافه خواهد شد. نام او به عنوان هفتمین محقق در دنیا با بیشترین تعداد مقاله سلب اعتبار شده در فهرست وبسایت #Retrcation_Watch قرار دارد (لینک). پست های مختلف این وبسایت در مورد این محقق را از اینجا می توانید ببینید. اخیرا نیز مجله Engineering Analysis with Boundary Elements برای ۷۳ مقاله بیانیه #Expression_of_Concern منتشر کرده بود که در ۲۷ مورد از آنها محققین ایرانی همکاری داشتند. علت اظهار نگرانی نیز وجود احتمال دستکاری در #داوری_همتا (#Peer_Review) و شواهدی از افزایش ساختگی استنادات بود (لینک) @Scientometric

از پست Karimisari در ایکس: در دادگان #اسکپوس، قسمت جدیدی مبتنی بر #هوش_مصنوعی (#ScopusAI) اضافه شده که شما می‌توانید در آنجا پرسش خود را مطرح کنید و اسکپوس به شما همراه با رفرنس پاسخ می‌دهد. برای مثال وقتی در مورد موضوع هپاتیت سی و خواب سوال شده، علاوه بر متن با رفرنس، #نقشه_مفهومی (#Concept_Map) هم در پاسخ آورده شده تا شما بتوانید به یک دید کلی از موضوع و ارتباطش با بقیه حوزه ها دست پیدا کنید. همین طور گزنیه‌های Expanded summaries و Go deeper نیز برای بررسی بیشتر دیگر موضوعات مرتبط و شناخت موضوعات مرتبط با پژوهش های بعدی نیز وجود دارد. پست اسکپوس در این رابطه: لینک @Scientometric

کدام محققین ایرانی در سال ۲۰۲۴ و تاکنون بیشترین همکاری در نشر مقالات و مستندات علمی را داشته اند؟ در @Scientometric گاهی آمار محققین پرکار از نظر تعداد مقاله را بر اساس دادگان اسکپوس قرار می دهم. بر این اساس سه محقق زیر بیشترین همکاری را در نشر مقالات علمی در ۲۰۲۴ تاکنون داشته اند: 1- امیر حسین صاحبکار از علوم پزشکی مشهد (لینک) با همکاری در نشر ۱۷۰ مقاله. هر ۱/۰۹ روز در ۲۰۲۴، یک مقاله 2- باقر لاریجانی از علوم پزشکی تهران (لینک) با ۸۱ مقاله. هر ۲/۳ روز در ۲۰۲۴، یک مقاله 3- سید مهدی جعفری از دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی گرگان (لینک) با ۶۷ مقاله. هر ۲/۷۸ روز در ۲۰۲۴، یک مقاله دقت داریم که انجام یک پروژه پژوهشی ممکن است چندین سال زمان ببرد تا به مرحله نشر برسد و مقالات ۲۰۲۴ لزوما مربوط به خود ۲۰۲۴ نیستند. به هر حال آمار سالهای قبل این محققین نیز، تعداد بالای مقالات را نشان می دهد. برای مثال امیر حسین صاحبکار و باقر لاریجانی در فاصله ۵ سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ هر کدام به ترتیب در نشر ۱۲۷۸ و ۷۱۹ مقاله همکاری داشته اند. این یعنی در این پنج سال به ترتیب هر ۱/۴۳ روز و هر ۲/۵۴ روز در نشر یک مقاله همکاری داشته اند. به صورت کلی بیشترین تعداد مقاله از محققین ایرانی در تمام سالها نیز مربوط به این دو محقق می باشد. امیر حسین صاحبکار تا به حال در نشر ۲۰۵۰ مقاله همکاری داشته و اولین محققی است که به رکورد تعداد بیش از ۲۰۰۰ مقاله در ایران می رسد. باقر لاریجانی نیز تا به حال در نشر ۱۶۹۰ مقاله همکاری داشته و از این نظر دومین محقق پرکار ایرانی است. در رتبه های سوم و چهارم نیز فریدون عزیزی از علوم پزشکی شهید بهشتی (۱۶۶۷ مقاله) و نیما رضایی از علوم پزشکی تهران ( ۱۵۸۴ مقاله) قرار دارند. شاخص اچ این چهار محقق بر اساس دادگان اسکپوس به ترتیب برابر با ۱۴۵، ۸۴، ۹۱ و ۹۲ می باشد. تصویر پست، تعداد مقالات سالهای اخیر از ۴ محقق ایرانی با بیشترین تعداد مقاله را نشان می‌‌دهد.

مطالعه‌ی جدیدی در مجله‌ی #JAMA_Network_Open منتشر شده (لینک) و مطابق با یافته‌های مطالعات فراوان قبلی نشان می‌دهد که استفاده روزانه از #مولتی_ویتامین ارتباطی با افزایش طول عمر ندارد. در پژوهش جدید نزدیک به ۴۰۰ هزار نفر از سه مطالعه کوهورت آینده نگر‌ در آمریکا، برای بیش از ۲۰ سال پیگیری شده‌اند. در بررسی ده ساله اول استفاده از مولتی ویتامین با ۴٪ خطر بیشتر #مرگ_و_میر کلی همراه بوده است. ( HR, 1.04; 95% CI, 1.02-1.07) این ارتباط در ده سال دوم پیگیری هم دیده شده اما معنادار نبوده است. (HR, 1.04; 95% CI, 0.99-1.08) در نتیجه در این مطالعه ارتباطی بین استفاده از مولتی ویتامین با کاهش مرگ و میر دیده نشده است. اگر چه در فاصله ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۱ استفاده از مولتی ویتامین به میزان ۶٪ در آمریکا کاهش پیدا کرده ولی هنوز هم تقریبا از هر سه نفر، یک نفر از مولتی ویتامین استفاده می‌کنند. این یک مطالعه بالا مشاهده ای بوده و ما مطالعات مشاهده ای از موثر بو‌دن مولتی ویتامین‌ها در برخی موارد هم داریم، اما قبلا مطالعات کارآزمایی بالینی بزرگی داشتیم که بی فایده بودن استفاده از مولتی ویتامین ها در کاهش مرگ و میر و یا بیماریهای مهم را نشان می‌دهد. برای مثال مطالعه Heart Protection Study در بریتانیا ۲۰ هزار نفر را در گروه مولتی ویتامین و #پلاسبو بررسی کرده و طی مطالعه تاثیری از استفاده از مولتی ویتامین بر مرگ و میر کلی و مرگ ناشی از بیماری های قلبی دیده نشده است. همین طور تاثیری بر بیماری های قلبی دیگر، #بستری کلی یا بستری ناشی از #سرطان هم دیده نشده است. مطالعه Physicians Health Study (بر روی ۱۴ هزار مرد و دارای گروه کنترل با پلاسبو با پیگیری ۱۱ ساله) نشان داده است که استفاده از مولتی ویتامین تاثیری بر بیماری های #سکته_قلبی و مغزی، مرگ ناشی از بیماری های قلبی و مرگ و میر کلی ندارد. در مطالعه‌ The COSMOS نیز با بررسی ۲۰ هزار نفر در فاصله ۴ سال (دارای گروه پلاسبو) تاثیری از استفاده از مولتی ویتامین بر ریسک مرگ ناشی از سرطان، بیماری های قلبی، و یا مرگ و میر کلی دیده نشده است. این سه مطالعه به ترتیب مربوط به سالهای ۲۰۰۲، ۲۰۱۲ و ۲۰۲۲ می‌باشند. دقت داریم که این مطالعات بیشتر مربوط به آمریکا، انگلستان و … می‌باشد و نه برای کشورهای با درآمد کم. نتایج مطالعات COSMOS-Web COSMOS-Mind را در مورد موثر بودن استفاده از مولتی ویتامین برای بهبود عملکرد شناختی مغز و حافظه در افراد مسن را از اینجا ببینید. @Scientometric

در شبکه ایکس، پست جدید وزیر بهداشت، دکتر عین اللهی، تا به حال بیش از نیم میلیون بار دیده شده و صحبت ایشان واکنش‌ زیادی همراه با خشم و ناراحتی از سوی مردم داشته است. مردمی که عزیزانشان را در دوران کووید از دست دادند. اگر واکسیناسیون زودتر انجام می‌شد و یا با سرعت بیشتری پیش می‌رفت، می توانست نجات دهنده جان هزاران نفر از مردم باشد. (لینک مقاله منتشر شده در مجله BMC Medicine). در این مورد، بر اساس نظرات خوانندگان، توضیحی به پست جناب وزیر اضافه شده که در تصویر می‌بینید. ایران در سال ۱۴۰۰ و در زمان وزارت دکتر عین الهی به رکورد تزریق واکسیناسیون دست پیدا کرد. هنوز هم بین مسئولین دولت قبلی و فعلی برای این که چه کسی بود که باعث شد واکسن چینی با تعداد بالا وارد کشور شود بحث و دعوا ادامه دارد. مشخصا بخش زیادی (نه همه) واکسنی که در تابستان و پاییز ۱۴۰۰ وارد شد، بر اساس تلاش و قرار دادهای دولت ۱۲ بوده که خودش البته کوتاهی های زیادی در امر ورود سریع تر واکسن داشته است. (لینک). من اینجا برخی اظهار نظرها و تصمیمات نادرست و غلطی که دکتر عین الهی قبل و حین وزارت داشته اند و همین طور برخی تاثیرات آنها را قرار می دهم: بعد از فرمان رهبری برای منع ورود واکسن آمریکایی، انگلستانی و فرانسوی (لینک) ، قاعدتا باید تلاشی می‌شد تا در این دستور که بر خلاف داده های علمی بود و جان و سلامت مردم را به خطر می‌انداخت، تجدید نظر شود. اما عده‌ای سکوت کردند و دکتر عین الهی و تعداد زیادی از مسئولین فعلی نظام سلامت هم در نامه ای خطاب به رئیس جمهور وقت، از این تصمیم حمایت کردند. علاوه بر این، در این نامه آنها تاکید کرده بودند که «برخی واکسن‌های مربوط به ساز و کار کوواکس نیز که ماهیت مورد شبهه و مشکوک به ارتباط با جریانات کاملا مسئله دار بین‌المللی دارد، خریداری نشود.» (لینک) بیستم دی ماه ۱۳۹۹، هلال احمر خبر کنسل شدن ۱۵۰ هزار دز فایزری که قرار بود به ایران وارد شود را داد. شاید تصور شود که این تعداد خیلی کم بوده و حالا عدم ورودش هم مشکلی ایجاد نمی کرده است. اما در نظر بگیرید در آن شرایط کمبود واکسن در دنیا، این چه کمک بزرگی می‌توانست به واکسیناسیون کادر درمان بکند. از طرفی در نظر داشته باشیم که محموله های بعدی واکسن که به ایران وارد شد، حدودا یکماه بعد در ۱۵ و ۲۵ بهمن به ترتیب فقط ۲۰ و ۱۰۰ هزار دز اسپوتنیک بود. بعدها دکتر قانعی گفتند که ایران به کووکس اعلام کرده است که فایزر نمی‌خواهد. (لینک) جالب این که در زمان وزارت بهداشت دکتر عین الهی به واکسنهای فایزر و جانسن هم مجوز داده شد. (لینک) گفته بودند 2/4 میلیون دز فایزر برای خانمهای باردار وارد می‌شود. این خلاف نامه امضا شده توسط ایشان بود. اما مشخص نشد که چرا سریعا اعلام کردند که فایزر وارد نشده و نخواهد شد! (لینک) دکتر عین الهی در دوارن وزارت خود بارها اطلاعات غلط و نادرستی را در مورد واکسنهای کووید ارائه کردند. برای مثال گفتند که واکسن ویروس غیر فعال از فایزر و مودرنا هم بهتر است. ایشان علل موفقیت ایران در برابر کرونا را علاوه بر حجم‌ و زمان واکسیناسیون، نوع واکسن استفاده شده دانسته و فرموده‌ بودند که “امروزه ثابت شده که واکسنهایی که از ویروس کشته شده استفاده می‌شود اثر بهتری دارد و واکسن‌هایی که به عنوان واکسن‌های نوترکیب و پروتئینهای نوترکیب هستند مثل فایزر و مودرنا، اینقدر اثر بخشی نداشتند.” (لینک) ابشان در زمانی که هنوز در مورد واکسن نورا داده ای منتشر نشده بود، آن را “از بهترین و کم عارضه ترین واکسنهای دنیا” معرفی کرد. در مورد برکت هم آن را “کم عارضه ترین واکسن شاید در دنیا” اعلام کردند. (لینک) دکتر عین الهی که قبل از وزارت با آن نامه در مورد کووکس هم موضع گرفته بودند، بعدها گفتند که «به رغم پرداخت وجه به کواکس هیچ واکسنی برای ما ارسال نشده بود» اما این هم صحبتی خلاف واقعیت بود. هم در دولت قبل (نزدیک به ۲/۲ میلیون دوز استرازنکا) و هم در دولت فعلی کووکس به ما واکسن داد. (لینک و لینک) وزیر بهداشت صحبت بدون پشتوانه علمی در مورد منشا کرونا هم داشتند. گفته بودند (لینک) : "پدیده کرونا هنوز برای ما علامت سوال است که چگونه ایجاد و تکثیر شد و چگونه ترامپ پس از ابتلا به کرونا به سرعت درمان شد؟ یعنی این‌ها هم میکروب را تولید کردند و هم راه مقابله با آن را دارند و، ولی راه مقابله را به کسی نمی‌دهند.“ جدی از واکسن، ما در دنیا برای درمان بیماران سرپایی کووید-۱۹ و جلوگیری از پیشرفت بیماری به سمت بستری و مرگ و یا لانگ کووید داروهایی داریم. بارها کمیته علمی در ایران از این موضوع صحبت کرد، اما مشخص نیست چرا هیچ تلاشی برای وارد کردن آنها نشد و غذا و داروی ایران به آنها مجوز نداد (لینک) اینها برخی از مواردی بود که قبلا در @Scientoemteric به آنها پرداخته بودم