اقتصاد دیجیتال

Forthcoming

این روزها برخی سازمان های دولتی عملکرد شایان توجهی از بهره وری در اقتصاد ایران در سال های اخیر ارایه می دهند. اما برخی نکات مهم لازم است دراین زمینه گوشزد شود . اصولا سیاستگذاران حیطه کلان اقتصاد روزانه با سؤالاتی بسیار مهمی در بهره وری و علل آن مواجه هستند و پاسخ این پرسشها عموماً آشکار و واضح نیست. در عمل،اقتصاددانان از شاخصهای زیادی که موید رشد تولید بالفعل و بالقوه است کمک میگیرند: دادههای مربوط به مدت زمانی که بیکاران میتوانند شاغل شوند، تحقیقات مربوط به روند فعالیت اقتصادی در بخشهای مختلف، تقاضای بنگاهها برای سرمایه گذاری جدیددر ماشین آلات و مواردی از این دست. با این وجود این شاخصها کامل نیستند و یکی از دشوارترین وظایفی که سیاستگذاران با آن مواجهند،تصمیمگیری درباره این موضوع است که چه میزان از تغییرات GDP به تولیدبالقوه و چه مقدار به نوسانات کوتاهمدت مربوط است. بعنوان مثال در امریکا تورم بالای دهه 1970  آمریکا تاحد زیادی ناشی از سردرگمی در درک این موضوعات بوده است.به طور مشابه در آمریکا در پایان دهه1990، رشد اقتصادی منسوب به "اقتصاد جدید" افزایشی قابل ملاحظه داشت. سؤالی که برای اقتصاد ایران در این چند سال رشد اقتصادی مطرح می شود این است که چه مقدار از این تغییرات مربوط به تولید بالقوه و چه مقدار مربوط به تولید کوتاه‌مدت است. اگر این رونق صرفاً یک رونق کوتاه‌مدت وراه اندازی ظرفیت های بلا استفاده و تعطیل ‌بوده ، سیاست‌گذاران می‌ بایست در تحلیل بهره وری کل عوامل دقت لازم را بکنند. از طرف دیگراگر تولید بالقوه تغییر کرده ( که بعید به نظر می رسد )، تحلیل بهره وری بسیار مهم می گردد. به همین منظور ادبیات نظری پشت تحلیل بهره وری هم عمدتا تمرکز بر رشد بهره وری کل عوامل تولید همراه اشتغال کامل دارد تا میزان بهره وری .

تفاوت "رشد"، "پیشرفت" و "توسعه" 🖊دکتر محسن رنانی نشر: گاهنامه مدیر ■سه واژه رشد (Growth)، پیشرفت (Progress) و توسعه (Development) در سه معنای مختلفی به کار برده می‌شوند و حال اینکه ما در بسیاری اوقات آن‌ها را جابه‌جا به کار می‌بریم. □"رشد"تکثیر وضع موجود است. به عنوان مثال ایران خودرو امسال ۱۰۰ هزار خودرو تولید کرده است و سال دیگر ۲۰۰ هزار خودرو با همان وضعیت تولید می‌کند یا افزایش تعداد جاده‌ها، فرودگاه‌ها، سدها نشانه رشد است. ●"پیشرفت" اما در مرحله بالاتری از رشد و به معنای این است که وضع موجود را با کیفیت مادی یا فناوری بهتری تکثیر کنیم یا ارتقا دهیم. به طور مثال ایران خودرو در سال آینده خودروهای مدل بالاتری را با کیفیت و فناوری بهتر تولید می‌کند. یا اینکه سدها با فرآیند متفاوت و کیفیت بهینه‌تری ساخته شود. یا اینکه فولاد مبارکه تولید فولاد را به جای روش کوره بلند با روش قوس الکتریکی تولید کند. این‌ها نمونه هایی از مصادیق پیشرفت هستند. ما بعد از انقلاب شاهد رشد و پیشرفت زیادی بودیم، حتی در برخی حوزه‌ها بیش از حد رشد و گاهی پیشرفت داشته‌ایم. ○اما واژه سوم یعنی "توسعه" برخلاف دو مفهوم قبلی، به معنای تحول کیفی در پدیده موجود است. توسعه به معنای تغییر در خلق‌وخوی فردی و الگوهای رفتاری، اجتماعی و حتی ماهیت پدیده‌هاست. به طور مثال اگر عضلات را قوی کنیم و افزایش دهیم با پدیده رشد روبه‌رو هستیم. اگر با این عضلات بتوانیم کارهای حرفه‌ای ورزشی مثل ژیمناستیک انجام بدهیم با پدیده پیشرفت همراه بوده‌ایم اما اگر از لحاظ رفتارها و خلق‌وخوها انسان متفاوت دیگری شدیم، توسعه یافته‌ایم. ■در توسعه، جامعه جان‌دارترمی‌شود. در جامعه توسعه یافته، حساسیت‌ها و توجهات بیشتر است و جامعه نسبت به هر رفتاری واکنش نشان می‌دهد. به همین دلیل است که در جوامع توسعه یافته، جامعه زنده و پویاست و به نوعی روح پیدا می‌کند. زمانی که توسعه روی می‌دهد ابعاد کمّی پیشرفت و رشد در روح متجلی می‌شود و کیفیت تحول، مدنظر قرار می‌گیرد. □در واقع، از منظر دیگری، توسعه دارای دو بعد است:  «بعد اقتصادی و مادی» و بعد «فرهنگی و رفتاری». ●در بعد اقتصادی، توسعه تولید «رفاه» می‌کند و رفاه زمانی است که ما می‌توانیم خود را از فشارها و تصادف‌های طبیعی و غیرطبیعی مصون کنیم. در این بعدِ توسعه، ما نیازمند سرمایه اقتصادی هستیم. سرمایه اقتصادی هم نیروی انسانی می‌خواهد و نیروی انسانی هم در دانشگاه تربیت می‌شود. بنابراین احساس نیاز به نیروی فنی شکل می‌گیرد. بعد اقتصادی به دنبال رفاه است و فرآیندی که طی می‌شود، رشد و پیشرفت است. ○اما توسعه، بعد فرهنگی و رفتاری هم دارد؛ زمانی شما تمامی ابزارها وامکانات اقتصادی و رفاهی را در اختیار دارید اما از وضعیت جامعه‌تان احساس ناراحتی و کلافگی می‌کنید، آرام و قرار ندارید و نسبت به رفتارهای پیرامونی خود احساس انزجار می‌کنید. با وجود اینکه رفاه دارید اما احساس رضایت نمی‌کنید. مثلا ما در خودرویی مدرن با «رفاه» کامل نشسته ایم اما به علت بی‌نظمی و بی‌قانونی، از رانندگی در این شهر «رضایت» نداریم. در واقع فرزندان ما به دلیل عدم احساس رضایت است که مهاجرت می‌کنند و با پدیده فرار مغزها مواجه می‌شویم. ■ما به طور نسبی «رفاه» داریم اما «رضایت» همان چیزی است که ما نمی‌توانیم تولید کنیم و به واقع رضایت نتیجه همان بعد دوم توسعه یعنی بعد فرهنگی رفتاری است. زمانی که بعد دوم توسعه رخ نمی‌دهد، روابط و رفتارهای ما تیز و برنده و پرهزینه می‌شود. در جوامع توسعه نیافته، شما اگر چه ابزارهای پیشرفت را در اختیار دارید اما رفتارهایتان تیز و همراه با خشونت است. □بنابراین در این مفهوم، توسعه به معنای صیقل دادن تیزی‌های اجتماعی است. جامعه‌ای که توانایی این را داشته باشد که تیزی‌ها را صیقل دهد، مناسباتش توسعه می‌یابد. بعد فرهنگی و رفتاری توسعه، تیزی های رفتار ما را صیقل می‌دهد و مناسبات اجتماعی ما را کم هزینه تر می‌کند و در نتیجه صیقل خوردن تیزی‌ها، رضایت شکل می‌گیرد.