فرهنگ و آداب و رسوم مردم ایران زمین

اولین باغ وحش ایران اولین باغ‌وحش ایران در زمان ناصرالدین‌ شاه  قاجار و در دوشان‌تپه تهران افتتاح شد! در این باغ‌وحش یک میمون و چهار شیر نر و ماده از کوه‌های شیراز (دشت ارژن)، سه ببر از مازندران و یک یوز و سه پلنگ از جاجرود و پنج خرس از دماوند نگهداری می‌شد! @farhangmardom

توصیفات شاردن از مهمان نوازی ایرانیان در دوره ی صفوی شاردن جهانگرد فرانسوی که در دوره ی صفوی به ایران آمده می‌گوید: « درِ خانه ایرانیان هنگام صرف ناهار یا شام به روی همگان باز است، نه تنها همه کسانی که در خانه‌ اند از غذا سهم دارند بلکه نوکرانی که بیرون منزل اسب سواری را نگه می‌دارند یا کسانی که در آن هنگام به طور غیر مترقب وارد خانه می‌شوند به خوشرویی و گرمی پذیرایی می‌شوند چون ایرانیان به طبع کم غذا می‌خورند، هر چند نفر که که بی گاه مهمان بر آن‌ها وارد شوند بی‌نصیب نمی‌ مانند، ایرانیان در فضیلت مهمان نوازی حکایت‌ها می‌دانند». همچنین شاردن نوشته است:« ضیافت‌ها و بزم‌های طبقه اعیان و اشراف از بامداد تا شامگاه ادامه داشت. کشیدن چپق و قلیان، گوش دادن به اشعار حماسی که خوانندگان خوش آواز آن را می‌خواندند و پایکوبی رقاصه‌ها از تفریحات این بزم‌ها بود». @farhangmardom

ما یاد گرفتیم بگریزیم.اما به کجا؟مرز این دو کجا بود؟کجا باید می ایستادیم که نه اسیر منادیان اخلاق باشیم و نه پرپر شده ی دست درندگان بی اخلاق؟ #پیکر_فرهاد #عباس_معروفی @farhangmardom

بزرگداشت ابوریحان بیرونی: https://join.skype.com/omDfqvkgjfDg https://t.me/researchguilan @farhangmardom

یادها و یادگارها اعضای انجمن ادبی شمع سوخته از راست: هوشنگ ابتهاج، سیاوش کسرایی، نیمه یوشیج، احمد شاملو ، مرتضی کیوان @farhangmardom

ناصرالدین شاه قاجار اولین کسی بود که از او مجسمه‌ای ساخته و در تهران نصب کردند؛ او که پس از بازگشت از سفر فرنگ سخت شیفته شهرها و مردمان فرنگ شده بود دوست داشت به شیوه آن‌ها هم مجسمه‌ای از او بسازند و در یکی از میادین اصلی شهر آن را نصب کنند. آن طور که محمدحسن خان اعتمادالسلطنه در روزنامه خاطرات خود نوشته است ابتدا قصد داشتند مجسمه را در سر میدان توپخانه بگذارند، اما به صلاحدید شاه و از آنجا که احتمال مخالفت‌های عمومی به دلیل تشابه مجسمه و بت در فرهنگ آن روزگاران ایرانیان وجود داشت دستور داده شد تا آن را به قورخانه ببرند تا دو سال بعد آن را به باغشاه منتقل کنند. @farhangmardom @matalebtarikhim

اجرای آوازی «گوروم گوروم گوروم بل...» در گوشه‌ی دیلمان نوروزبل پیشاپیش مبارک @farhangmardom

@farhangmardom آغاز سال نو گیلکی (نوروز بل) گاه شماری باستانی دیلمی از دوران کهن تا زمان انتخاب یک روز کبیسه با نام ویشک و نگه داشتن آن گاهشمار مورد استفاده مردم و حاکمان این منطقه بوده و سالی "گَردان" محسوب می‌‌شده است. آغاز سال، در ابتدای اعتدال بهاری قرار داشت در هر چهار سال یک روز از مبدا (اعتدال بهاری) فاصله می‌‌گرفت، این چرخش تا 929 سال ادامه داشت و سر سال، 225 روز از مبدا فاصله می‌گرفت و به نیمه تابستان و زمان خرمن و برداشت فرآورده‌های کشاورزی و دامی می‌رسید. این هنگام مناسب‌ترین زمان برای پرداخت مالیات و خراج به حاکمان بود، از این روی با انتخاب یک روز کبیسه به نگاه ‌داشت سال مبادرت ورزیدند و انجام این کار نخستین تجربه و اقدام در انتخاب سال و مبدا خراجی در گاهشماری‌های ایرانی است. با توجه به این موضوع مردم دیلمان وقتی که سر سال (آغاز سال) باستانی به نیمه‌‌های تابستان رسیده بود با انتخاب یک روز کبیسه در هر چهار سال با نام "ویشک" سال را در هما نجا که بود نگاه داشتند.@farhangmardom زمان این اقدام مبداء جدید سال ‌شماری دیلمی شد که این مبداء دقیقا برابر است با روز دوشنبه هرمزد روز (اولین روز) از سال پنج هزار و 454 باستانی (یزدگردی قدیم) و 71 هزار و 82 روز پیش از مبداء هجری شمسی است. مبداء تاریخی این مردم که یک رخداد کاملا علمی و البته مردمی است و دلیل اصلی‌ این امر راحتی مردم کشاورز و دامدار و صنعتگر در دادن خراج و مالیات سالانه بوده است، بنابراین این مبدا متعلق به اندیشه یا مذهب یا تفکر خاصی نبوده و تنها بر پایه مناسبات تولید به‌ وجود آمده و می ‌تواند مورد وفاق تمام گیلکان از هر اندیشه و مذهبی قرار گیرد. ماه های سال دیلمی را می توان به این ترتیب نوروز ما، کورچ ما، اریه ما، تیرما، موردال ما، شریرما، امیرما، آول ما، سیا ما، دیا ما، ورفنه ما، اسفندارما نام برد. جشن نوروزبل از قبل از اسلام در استان گیلان بوده است. این آیین از دیلمان آغاز شده و تا پای کوه دماوند امتداد دارد و به آن در استان گیلان سال دیلمی می گویند و با اختلاف 12 روز در استان مازندران نیز برگزار می شود و در آن ناحیه به تحویل سال طبری معروف است. گیلکان از زمان های قدیم معتقد بودند که برافروختن آتش در نوروزبل موجب کاهش برف و سرما در زمستان می شود و مردم گیلان در اجرای این مراسم زیباترین لباسهای خود را می‌ پوشیدند و پس از برافروختن آتش، سال نو را به یکدیگر تبریک می‌گفتند. در این جشن 10 مرد با کلاه و شولای گالشی به میدان می آیند و دورتا دور آتش می ‌چرخند و نوازنده های محلی موسیقی را با شدت و شور می ‌نوازند. هنگام غروب خورشید, هیزمهای آغشته به نفت که شعله‌ ور می‌شوند، مردم به آن نزدیک می‌ شوند و همه‌ باهم این شعر را می‌خوانند: گروم گروم گروم بل (با صدای پرهیبت سوختن هیزم و برکشیدن شعله) نوروز ما و نوروز بل (نوروز ماه و شعله آتش نوروزی) نو سال ببی، سال سو (سال تازه باشد و سال روشنائی) نو بدی خؤنه واشو (تازه باشد و تازه شود و خانه آباد و با برکت) گالشان لباس های کهنه خود چون نمد، شولا و دیگر اضافات را در آتش می‌سوزاندند. آن ها آتش را هم وسیله خبررسانی و هم جز مقدسات چهارگانه آفرینش می دانستند و در کنار آتش به ستایش خداوند می‌پرداختند و از او برای سال جدید طلب خیر، نیکی و برکت می‌کردند. بنا به روایتی دیگر, فلسفه آیین نوروزبل را " آئین خراجی" دانسته اند به این معنا در زمانی که گالشان گندم خود را درو کرده، گل گاوزبان و فندق را به بازار عرضه می کردند و از گوسفندان خود شیر و دیگر محصولات لبنی را به دست می آوردند وقت آن می‌رسید تا اجاره، خراج یا مالیات خود را به ارباب بپردازند و سهم خود را برداشت کنند. @farhangmardom

علاقه‌ی ایرانیان به سماور سبب فرهنگ چای‌نوشی شد. ایرانیان در ابتدای سلطنت ناصرالدین شاه با سماور که از روسیه آمده بود، آشنا شدند در اواخر این دوره نیز، صنعت دواتگري یا سماورسازي شکل گرفت. @farhangmardom

@farhangmardom نیمه ی تابستان، جشن شلغم کاری در خور بیابانک اصفهان روز پانزدهم مرداد ماه هرسال در تقویم کشاورزی خوربیابانک سرآغازِ فصل شلغم کاری و جو است. روز آب به بذرِ شلغم بستن جشن شلغم کاری نام دارد. جشن کشاورزی کاشتن نخستین بذر شلغم در خور بیابانک آیینی است که از دیرینه گاهان به همان مهر ونشان در فرهنگ مردم خور بیابانک مانده است. این جشن هر ساله در روز پانزدهم مرداد ماه همزمان با برآمدن آفتاب در کشتزار برگزار می شود. در این جشن,پیشوایان دینی,کشاورزان,زمینداران و دارندگان آب کشت بنا به دعوت بنابداری که نوبت آب او در آغاز نیمروز صبح است در کشتگاهی که قرار است به زیر کشت شلغم برود گرد هم می آیند. نخست پیشوای دینی بر چند دانه از بذر شلغم و جو دعا می خواند و چند دانه در زمین می کارد. سپس یکی از کشاورزان کشت گاه را می کارد و چاووش خوان با مشاهده نزدیک شدن جریان آب به دهانه ی کشت گاه چاووشی می خواند و آب کش زمین زیر کشت را آبیاری می کند. دراین زمان کشاورز میزبان با گرده نانی به نام تفتان از میهمانان پذیرایی می کند. ازین پس، دیگر کشاورزان حق کشت شلغم خواهند داشت. مجله فرهنگ مردم ایران/ شماره ۴۸ و ۴۹ لسان الحق طباطبایی @farhangmardom