Bahodir Yangishaharlioʻgʻlining "Antikvarchi" asari tahririni tugatdim.
Yoshligida uydan qochib uzoq uzoqlarga ketib qolishni xohlaydigan Jamilbeyning asl istagi nima ekanini o'shanda tushunmagan edi. U aslida, otasining zug'umlari ostida ezilayotgan onaizor nolalariga dosh berolmayotgandi. Har kungi bir xil manzaradan qochib ketmoqchi edi. Otasini tark etmoqchi edi. Uddalayolmadi. Onasini ko'zi qiymadi.
Alaloqibat, bolalikdagi ruhiy jarohatlar, otasiga bo'lgan nafrat ongida, o'zi istamagan insonni shakllantirdi. Bora-bora o'zi ham otasiga o'xshab qoldi. Zolimga aylandi. O'zi qanchalar zulmdan qiynalgan bo'lsa, yaqinlarini ham ayni shu zulm bilan qiynadi. Har qadamda ularga ozor berdi. Bu esa to o'zini anglamagunicha davom etdi.
"Gohida begonaga qilmagan ishimizni yaqinlarimizga nisbatan qo'llaymiz, ularni azoblaymiz. Nima uchun, yaqinlarimiz bizni tashlab ketolmagani uchunmi?" Bu o'runda o'g'li haq edi. Axir kishi o'z sevganlariga, o'zi uchun qadrli kishilarga nima uchun begonaga qilmagan adolatsiz munosabatni ravo ko'radi. Ular bizdan voz kechib ketolmaganlari uchunmi?
"O'zgarmas qoidalar bilan belgilangan yo'l mavjud emas. Hammaga o'z yo'lini tanlash huquqini beradigan ilohiy mohiyat ichimizdadir." Jamilbey haqiqatni, hayotning ana shu mohiyatni anglab yetganida esa xotinidan ayrilgan edi.
Atrofimizdagilar bizga sinov uchun yuborilgandirlar. Hamma o'z yo'lini o'zi bosib o'tishi, o'z taqdirini o'zi yashashi kerak. Yo'l oxirida esa bizni yo mukofot yo jazo kutib turibdi.
"Hammamiz asl halovatni izlayotgan yo'lovchilarmiz. Bunga esa faqat Allohni anglash orqali erishiladi. O'zimizni anglamay turib esa Uni anglolmaymiz. Zamonamiz kishilari miyasida xomxayollarni yig'gani, fitratiga zid shart-sharoitlarda yashayotgani, qalbi kirlangani uchun yo'lini yo'qotib qo'ygan. Shu bois asl manzilga yetolmaydi va asl halovatga erisholmaydi. Shu bois inson insonga yov bo'ldi. Holbuki, inson insonga shifo bo'lmog'i kerak."
Jamilbey bularni tushunib yetdi. Lekin atrofimizda ayni shu haqiqatni tushunib yetmaganlar, hali ham o'z yaqinlariga ozor berib yashayotgan kishilar talaygina. Bizning asl vazifamiz esa anglaganlarimizni ularga anglatishdir.