پَرسه‌زنی‌هایی در جامعه‌شناسی

📚ششمین کتابی که برای فهم عمیق‌ترِ نسبت «فرد» و «جامعه‌» معرفی می‌نمایم، کتاب «شکل‌گیری سرمایه‌داری هیجانی» اثر ایوا ایلوز می‌باشد. ممکن است زیرعنوان «در نقد صنعت روان‌کاوی» اندکی غلط انداز باشد. تمایز مهمِ میانِ «روان‌شناسی» و «روان‌کاوی» اهمیت بسیاری دارد و من نیز به این تمایز واقفم. اما تأکید بر این امر ضروری‌ست که در روزگار کنونی، ما با نوعی «خصوصی سازیِ امر ساختاری» رو در روییم. اهمیت کتاب ایلوز نیز دقیقاً در همین تأکید ویژه‌ و خاصش بر این امر نهفته است. «نقد رادیکالِ صنعتِ خصوصی‌سازیِ امر به‌غایت غیرخصوصی.» «یورشِ خصوصی‌سازی» نه تنها در سپهر اقتصاد، بلکه حتی در ساحتِ فهم مسائل (در عمیق‌ترین لایه‌های سوبژکتیویته)، در این لحظه به‌غایت مهم است و قابل توجه. پرسش کلاسیک از نسبت «فرد» و «جامعه»، به‌میانجیِ همین وضعیتِ انضمامی‌ (هژمونیِ خصوصی‌سازیِ فرا-اقتصادی) است که در عین کلاسیک بودن، اتفاقاً معاصر است (و این خصوصیتِ نابه‌هنگامِ، خود ذاتیِ امر کلاسیک است). و مطالعه‌ی این دست آثار، به‌واسطه‌ی همین معاصریت است که تماماً موجه و تیزهوشانه است. 🆔 آدرس کانال پرسه‌زنی‌هایی در جامعه‌شناسی 🆔@last_Flaneur   👈

📚تاکنون چهار متن دست اول برای فهمِ زاویه‌ی دید جامعه‌شناسانه نسبت به مفهوم «فرد» و تأمل در «نسبت فرد و جامعه» معرفی کرده‌ام. از اینجا به بعد، چند کتاب عمومی‌تر معرفی می‌کنم. پنجمین کتابی که در این زمینه (و با این دغدغه) یاری‌گر ماست، کتاب «جناب مستطاب» است. مسئله‌ی اصلیِ این کتاب عمومیِ خوش‌خوان، این است که چگونه در اثر همنشینی و تلاقیِ مجموعه‌ای از نیروها، از یک مقطع زمانی به بعد، باورهایی مثلِ «دم را دریاب»، «حضور در لحظه»، «معنویت فردمحور»، «خود-سازی» و ... تا این حد فراگیر شده‌اند. این اثر خواننده را متوجه نیروهایی می‌سازد که دقیقاً در تقابل با نگاه جامعه‌شناسانه به «فرد»، معتقد به نوعی «فرد-محوری» رادیکال هستند. «چیزی به‌نام جامعه وجود ندارد و هر چه هست فرد است و بس». این فردِ جدابافته‌، یگانه مسئله‌اش «خود-سازی» است. البته نه «خود-سازی» و تأمل بر خود در مقام یک خود-درگیریِ فلسفی (سوژگیِ کانتی و قَیم‌زدایی). این نگاه درصدد برساختِ نوعی سوبژکتیویته است که خود-شیفتگی، نسبی‌گرایی رادیکال و بلعیده شدن توسط امر مصرفی مهم‌ترین نشانه‌های آنند. 🆔 آدرس کانال پرسه‌زنی‌هایی در جامعه‌شناسی 🆔@last_Flaneur   👈

📚چهارمین کتابی که برای فهمِ زاویه‌ی دید جامعه‌شناسانه نسبت به مفهوم «فرد» و تأمل در «نسبت فرد و جامعه» معرفی می‌نمایم، کتاب «بینش جامعه‌شناختی» اثر سی‌.رایت میلز است. ایده‌ی محوری این اثر، این است که هر فردی بر روی یک «محور مختصات اجتماعی» پای به هستی می‌گذارد. افکنده‌شدن به «هستی» و الزام به آغازیدن در درون اقتضائات، امکانات و محدودیت‌های آن مختصاتِ ویژه، گرچه نه همه‌ی سرنوشت، ولی بخش زیادی از روایت فرد از «هستی» و «جهان» وی را شکل می‌دهد. به تعبیر میلز، افراد با مختصات یکسان و مشابه، مسائل و مشکلاتِ یکسان و مشابه دارند (ایده‌ای مارکسی که بعدها بوردیو در «تمایز» آن را در باب ذائقه و سلیقه به‌کار گرفت. افراد با جایگاه اجتماعی مشابه، ذوق و سلیقه‌ای مشابه دارند). مسائل و مشکلاتی که الزاماً پاسخ روان‌شناسانه و فردی ندارند. جامعه‌شناسی دعوت به دیدنِ این اشتراکات و تبیین و تفهم مسائل به‌ظاهر فردی با چشم‌اندازی فرا-فردی است. 🆔 آدرس کانال پرسه‌زنی‌هایی در جامعه‌شناسی 🆔@last_Flaneur       

📚سومین کتابی که برای فهمِ زاویه‌ی دید جامعه‌شناسانه نسبت به مفهوم «فرد» و تأمل در «نسبت فرد و جامعه» معرفی می‌نمایم، اثر کلاسیک امیل دورکیم «قواعد روش جامعه‌شناسی» است. به‌باور بسیاری از متفکران، این اثر نخستین مانیفستِ جامعه‌شناسی‌ست. آن‌چه که در مورد این اثر برای من مهم است، دریافتنِ آن لحظه‌ی تاریخیِ مهمی‌ست که دورکیم در آن، خواهانِ فهمِ مسائلِ به‌ظاهر فردی از دریچه‌ای کاملاً متفاوت است (بیرون کشیدنِ اثرگُذاریِ رادیکال «نیروهای اجتماعی» بر فردی‌ترین و شخصی‌ترین و درونی‌ترین افکار و کردارهای ما). امر اجتماعی بنابر باور دورکیم، بسیار پر قدرت و جاهایی مقاومت‌ناپذیر است. این کتاب سه بار به فارسی ترجمه شده است. علیرغم جدید بودنِ ترجمه‌ی نایبی، من همچنان ترجمه‌ی کاردان را مفید و قابل استفاده می‌دانم. 🆔 آدرس کانال پرسه‌زنی‌هایی در جامعه‌شناسی 🆔@last_Flaneur       ☜

✳️ کتاب «ذهن،خود و جامعه» با دو ترجمه در زبان فارسی در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. من هر دو را تهیه، مطالعه و مقایسه نموده‌ام. ترجمه‌ی نشر سمت به‌نظر من (به‌عنوان یک مخاطب علاقه‌مند و نه کسی که چیزی از ترجمه می‌فهمد و یا اهل ترجمه است) اصلاً قابل استفاده نیست. برعکس، ترجمه‌ی «حسن خیاطی» در نشر بان، این اثر بسیار بسیار مهم و ماندگار را خوانا و قابل فهم ساخته است. این روزها ما دانش‌آموزان علوم اجتماعی، بیش از پیش، نیازمند بازگشت به «ریشه‌ها» و مطالعه‌ی دقیق آثار پیشگامان جامعه‌شناسی هستیم. معتقدم دانش‌آموز علوم اجتماعی باید از دو سَم پرهیز کند: ۱) سَم و توهمِ بی‌مقدمه پریدن وسط متون اصلی و آستین بالا زدن برای کُشتی گرفتن با مارکس، وبر و دیگر بزرگان. این توهم عمدتاً در میان نسلِ من (دهه‌ی هفتادی‌های شبه معرفت‌جویِ ناشکیب و نابردبار) به‌غایت مرسوم و رایج بوده و در میان نسل بعد بیشتر و بیشتر. برای دوری از این توهمِ رسوا کننده، دانش‌آموز باید شَرح بخواند. شَرح قابل و درجه‌ی یک (مثلِ «وبرِ بندیکس» یا «زیملِ فریزبی» و ...). متنِ جدی خواندن، آدابی دارد و مقدماتی و پیش‌نیازهایی. ۲) سَم تنبلی و اعتیاد به متنِ دست دوم خواندن: این مصیبت، که بیش از هر چیز در میانِ پیشکسوتانِ علوم‌اجتماعی ایران مرسوم بوده، حکایت از نوعی پرهیز از متنِ دست اول خواندن دارد. دائماً از مثلاً «مارکسِ آلن‌وود» نقل کردن و مطالب را با پُز مارکس دست اول جا زدن. این سَم، با ترساندنِ دانش‌آموز از رجوعِ به متون اصلی همراه است. تا اَبد شرح خواندن و تا همیشه مارکس و وبر و دیگران را در کتابخانه نگه‌داشتن، لاف‌زدن و ورق نزدنِ آثار. ورود به اندیشه‌ی هر فیگوری،نیازمند شرح و مطالعات مقدماتی‌ست. اما تا اَبد غرق در مقدمات ماندن خود سَم مضاعف است و بس. ✅پی‌نوشت: مطالعه‌ی دقیق «ذهن، خود و جامعه» بی‌نهایت ضروری‌ست و رهگشا.

📚دومین کتابی که برای فهمِ زاویه‌ی دید جامعه‌شناسانه نسبت به مفهوم «فرد» و تأمل در «نسبت فرد و جامعه» معرفی می‌نمایم، اثر کلاسیک هربرت مید «ذهن، خود و جامعه» است. مید در این اثر، مفاهیمی مثل «خود /self» و «ذهن» را (برخلاف نگرش روان‌شناسانه) کاملاً اجتماعی می‌فهمد و در پسِ زیرین‌ترین و درونی‌ترین افکار، باورها و علایق ما، عناصری اجتماعی را بیرون کشیده و بر لحظاتی کاملاً اجتماعی دلالت و تأکید می‌کند. اولین حرف مید در بخش اول کتاب این است که «نقطه‌ی عزیمت من، بررسی تجربه از منظر جامعه‌است.» «ذهن‌ها» و «خودها» اساساً محصولاتی اجتماعی و پدیده‌های ناشی از جنبه‌ی اجتماعی تجربه‌ی بشری هستند.» اساس استدلال مید این است که «کل (جامعه)» مقدم بر «جز (فرد)» است. هیچ جزئی از عمل اجتماعی را نمی‌توان فی‌نفسه و به تنهایی تبیین کرد یا فهمید. وی می‌نویسد: «تلاش می‌کنیم تا سلوک فرد را برحسب سلوک سازمان‌یافته‌ی گروه اجتماعی تبیین کنیم، نه این‌که سلوک سازمان‌یافته‌ی گروه اجتماعی را بر حسب سلوک افراد مجزایی که عضو آن گروه‌اند شرح دهیم. 🆔 آدرس کانال پرسه‌زنی‌هایی در جامعه‌شناسی 🆔@last_Flaneur       ☜

#معرفی_کتاب 📚یکی از دغدغه‌های محوری من، تأکید بر نفوذ «روان‌شناسانه فهمیدنِ مسائل اجتماعی» نه تنها در حوزه‌ی عمومی و در میان عامه‌ی مردم، بلکه در درونِ معرفت جامعه‌شناسانه و در میان دانشجویان علوم اجتماعی است. مُدرس و معلم درس «مبانی جامعه‌شناسی» و همچنین دانشجوی این رشته، تا زمانی که برنگردند به پرسش کلاسیک و مهم «نسبت فرد و جامعه» و تأملِ جدی، عمیق و فلسفی بر آن، معتقدم چیزی به‌نام مبانی جامعه‌شناسی تدریس و فهمیده نخواهد شد. بیشترین زمان ممکن در درس مبانی، می‌بایست به این پرسش اختصاص داده شود. به همین منظور، ده اثر را برای معرفی انتخاب کرده‌ام. هدف محوری و فصل مشترک این آثار، جامعه‌شناسانه فهمیدنِ «فرد» است. ✍ #حسین_کمالوند 🆔 آدرس کانال پرسه‌زنی‌هایی در جامعه‌شناسی 🆔@last_Flaneur       ☜

📢‌برگزاری دوره‌ی آنلاین و آفلاین: «نظریه‌های جامعه‌شناسی معاصر ۲: با تأکید بر سرفصل‌های کتاب ریتزر (از فصل ششم به بعد)» ♦️‌مدت زمان هر جلسه: ۹۰ دقیقه. ⏪ ‌تعداد جلسات: ۱۰ جلسه. 📆 ‌تاریخ برگزاری: از نوزدهم خرداد ماه (هر هفته: شنبه، دوشنبه و چهارشنبه شب) 🕣 ساعت برگزاری: ۲۰:۳۰ تا ۲۲. ⏮‌ شیوه برگزاری: آنلاین از طریق اسکایپ. 📚سرفصل‌ها: از فصل ششم به بعد (از ابتدای کتاب تا انتهای فصل ششم در ترم اول کلاس، در طول ۲۰ جلسه تدریس شده است. امکان ثبت‌نام آفلاین و دریافت فایل‌های صوتی جلسات ترم اول نیز وجود دارد). ✅ امکان ثبت نام آنلاین و آفلاین وجود دارد (فایل صوتیِ ضبط شده‌ی هر جلسه، نیم‌ساعت پس از اتمام کلاس در اختیار افرادی که ثبت‌نام کرده‌اند قرار می‌گیرد). 🔺‌مدرس: حسین کمالوند (دانشجوی دکتری جامعه شناسی نظری- فرهنگی/ دانشگاه  تهران). ✳️‌برای کسب اطلاع از شیوه ثبت نام در این دوره، از طریق آیدی تلگرام @last_Flaneur_HK ، ایتا، روبیکا و پیامک به شماره (09019200809) پیام ارسال نمایید. 🆔 آدرس کانال پرسه‌زنی‌هایی در جامعه‌شناسی 🆔@last_Flaneur        ☜☜☜