De facto. Беларуская навука

Пабачыў свет зборнік навуковых матэрыялаў "Генеалогія і сямейная гісторыя: актуальныя праблемы і задачы", які стаў першым такога роду зборнікам матэрыялаў па генеалогіі як спецыяльнай гістарычнай дысцыпліне ў Беларусі ХХІ стагоддзя. Публікуюцца 24 навуковыя артыкулы і паведамленні, прысвечаныя ў тым ліку: рэканструкцыі радаводу прыгоннай сялян ад сучаснасці да першай паловы XVI ст.; верыфікацыі звестак з родавых спраў шляхты слуцка-капыльскага рэгіёна першай паловы ХІХ ст.; патэнцыялу метрычных кніг, рэвізскіх сказак і судовых спраў, малавядомым крыніцам па генеалогіі з Нацыянальнага архіўнага фонду; уплывам сямейнага заканадаўства 1920-х гг.на развіццё інстытуту сям’і і іншым аспектам. Укладальнікам і адказным рэдактарам зборніку выступіў кандыдат гістарычных навук, дацэнт Урублеўскі Вадзім Валер’евіч, супрацоўнік Цэнтральнай навуковай бібліятэкі Беларусі. Змест зборніку.

«Раней такую кнігу выдалі б велізарным накладам». Выйшла незвычайнае выданне пра беларускую мову. У красавіку мы пісалі пра тое, што з друку неўзабаве выйдзе навукова-папулярная кніга «Як гавораць беларусы», прысвечаная беларускай мове. Напісаў яе філолаг Вадзім Шклярык, які вядомы чытачам Onlíner дзякуючы праекту «Мова: як гаворыць краіна» і дакументальнаму фільму «Гаворкі Беларусі». Ужо ў маі кніга з'явілася ў продажы: набыць яе можна ў выдавецтве «Тэхналогія», у крамах сеткі «Белкніга», у кнігарні «Кніжная шафа» ды іншых. Мы пагутарылі з аўтарам і даведаліся, пра што гэтае выданне, на якога чытача разлічана і навошта амаль на кожнай старонцы надрукаваны QR-коды. people.onliner.by/go/1124604

Экспэдыцыя Вацлава Ластоўскага 1928 году: захаваная спадчына Укладальнік Вольга Лабачэўская Выданне ўпершыню прадстаўляе шырокаму чытачу калекцыю фотаматэрыялаў, сабраных этнаграфічнай экспедыцыяй пад кіраўніцтвам Вацлава Ластоўскага на Случчыне і Мазыршчыне ў 1928 г. У ім прадстаўленыя выявы з арыгінальнага альбома экспедыцыі, які захоўваецца ў Бібліятэцы і музэі імя Францішка Скарыны ў Лёндане. Унікальныя фотаздымкі з узорамі сакральнага мастацтва і архітэктуры, народнага касьцюму, ткацтва і прадметаў побыту адлюстроўваюць багатую і самабытную культуру паўднёвых рэгіёнаў Беларусі Набыць па спасылцы ў інтэрнэт-краме з перасылкай па усім свеце: Або ў краме ў самым цэнтры Мінска: ГЦ "Купалаўскі" пад Кастрычніцкай плошчай, ралеты 41-42

СТАНІСЛАЎ МАНЮШКА. 205 аўтарская лекцыя Змітра Юркевіча 07/06/2024, 18:30 📍Дзяржаўны музей гісторыі беларускай літаратуры 17 мая споўнілася 205 год з дня нараджэння кампазітара, стваральніка беларускай нацыянальнай оперы Станіслава Манюшка. У жыцці Станіслава Манюшкі было нямала знаёмстваў – прыемных, цікавых і лёсавызначальных. Пра сяброўства, сустрэчы і падарожжы расказваюць архіўныя крыніцы і мемуары. Сямейнае жыццё кампазітара з перыпетыямі, гісторыямі кахання і сяброўства, фамільных сакрэтаў і сварак часам падобнае да серыяльных сюжэтаў. Чытачам газеты “Культура” многія з гэтых захапляльных сюжэтаў знаёмыя па артыкулах Змітра Юркевіча на яе старонках. А 7 чэрвеня ў Дзяржаўным музеі гісторыі беларускай літаратуры пачуць гэтыя цікавосткі можна будзе падчас жывой сустрэчы з даследчыкам. ☝️Акурат у гэтую дату ў 1857-м Станіслаў Манюшка і яго сябар Ахілес Банольдзі давалі канцэрт у Міхайлаўскім касцёле Навагрудка. А наведвальнікаў лекцыі чакае расповяд і пра неардынарныя гісторыі з гэтага падарожжа.

ЛабаРАторыя паэтычнай метафізікі 5 чэрвеня 2024 года 19.00 Цыкл сустрэч, прысвечаных беларускай (і сусветнай) традыцыі інтэлектуальнай літаратуры / метафізічнай паэзіі. Па форме выступае як conversatorium, літаратурна-філасофская майстроўня, у якой адбываецца сумесная работа па адмыканні сэнсаў, схаваных пад абалонкай літаратурных твораў. Першая сустрэча: 5 чэрвеня (серада), 19.00. Тэма: Беларуская метафізічная паэзія: карані і кроны. Мадэратар: Ігар Бабкоў, вядучы навуковы супрацоўнік Інстытута філасофіі НАН Беларусі, кандыдат філасофскіх навук, дацэнт. Уваходны квіток 5 рублёў. Літаратурны музей Максіма Багдановіча Мінск, вул. М.Багдановіча, 7а

Ужо не адзін год у вёсцы Гарошкаў (Рэчыцкі раён) Веткаўскі музей сумесна з археолагамі Эрмітажа капаюць бескурганны могільнік зарубінецкай культуры. Усе знаходкі перадаюцца Веткаўскаму музею. Сёлета археолагам патрэбны валанцёры, якія дапамогуць знаходзіць археалагічныя скарбы, якія ў далейшым паступяць у фонды менавіта Веткаўскага музея🙌 Пражыванне і харчаванне прадастаўляюцца бясплатна. За падрабязнасцямі пішыце/тэлефануйце Ларысе Варацінскай, кіраўніцы археалагічнай экспедыцыі: +79215686689 (можна пісаць у тэлеграм, вайбер) З пачатку ліпеня можна тэлефанаваць/пісаць на нумар +375292708996 Раскопкі праводзяць з пачатку ліпеня да сярэдзіны жніўня.

Упершыню за 25 год колькасць даследчага персаналу вырасла на амаль 6% Беларускі статыстычны камітэт апублікаваў дадзеныя пра развіццё даследчага сектару ў 2023 годзе. У параўнанні з многімі папярэднімі гадамі назіралася станоўчая тэндэнцыя ў навукова-даследчай сферы. Персанал, заняты ў навуковых даследаваннях (даследчыкі, а таксама тэхнікі і дапаможны персанал) склаў 26,7 тыс. чалавек. Гэта на 1,5 тыс. больш, чым у 2022 годзе. Такім чынам, назіраўся рост на 5,96%, што вельмі добры паказчык. Гэта самы значны рост прынамсі з 2000 года - за апошнія два з паловай дзесяцігоддзі толькі аднойчы тэмпы росту занятых у даследаваннях перавысіў 5% адсоткаў. Гэта было ў далёкім 2005 годзе (+5.12%) Станоўчая дынаміка назіралася таксама адносна колькасці даследчыкаў. У параўнанні з 2022 годам іх занятасць у сектары вырасла на амаль 750 чалавек (+4.5%) - гэта рэкордны паказчык з 2009 года (+11.3%). Падобны ўзровень апошні раз быў толькі ў 2018 годзе (+4.2%) Аднак нельга сказаць, што наступствы працяглага крызісу з даследчым сектары пераадолены. Агульная колькасць занятых пакуль не дасягнула дакрызіснага перыяду (які пачаўся з пандэміі, выбараў 2020 года і дапамозе Расіі ў вайне супраць Украіны) і знаходзіцца цяпер прыблізна на ўзроўні 2017 года, што значна ніжэй паказчыка 2000-х, калі сярэдняя колькасць занятых у даследаваннях складала больш за 31 тыс. чалавек. Тым не менш, дадзеныя сведчаць пра заўважнае ажыўленне сектару. Асноўны прырост далі інжынерныя дысцыпліны – амаль 650 чалавек. Паказчыкі па натуральным, сацыяльна-эканамічным, сельскагаспадарчым навукам і медыцыне практычна не змяніліся – плюс-мінус да пару дзясяткаў. Пры гэтым, бачны заўважны рост занятасці ў гуманітарных дысцыплінах – плюс 82 чалавека па выніках 2013 года. Відавочна, што асноўным драйверам росту сталі патрэбы расійскага ВПК, а таксама іншыя вытворчыя праекты звязаныя з вайной і рэарганізацыяй расійскага ўнутранага рынка ва ўмовах санкцый і абмежаванняў. Наколькі гэта тэндэнцыя ўстойлівая, пакуль сказаць цяжка, але ўсё адно варта адзначыць упершыню з 2019 года пазітыўную дынаміку, якая, праўда, дасягаецца за кошт знешняга ўплыву і толькі ў некалькіх вузкіх кірункаў даследаванняў і распрацовак.

З'явілася ў продажы трэцця частка пяцікніжжа "Традыцыйны светалад беларусаў"- "Чалавек". У трэцяй кнізе серыі, прысвечанай ключавым тэмам, вобразам і канцэптам традыцыйнага светапогляду беларусаў, гаворка ідзе пра тое, як традыцыйная культура бачыць чалавека, яго фізічны і духоўны свет, жыццёвы шлях, адносіны паміж жанчынай і мужчынам.

Бібліятэка Віленскага ўніверсітэта анансавала зборнік алічбаваных гістарычных дакументаў «Уніяцкі зборнік». Гэты зборнік закліканы аб’яднаць раскіданыя па розных фондах бібліятэкі дакументы, звязаныя з адной з найбуйнейшых хрысціянскіх канфесій Вялікага Княства Літоўскага. Дакументы, а менавіта рукапісы, лісты, друкаваныя кнігі, планы зямельных уладанняў, выявы, фатаграфіі і інш., раскрываюць гістарычны лёс уніяцкай царквы. Калекцыя ўключае ў сябе розныя віды прадметаў, якія былі адабраны з розных збораў аддзела рукапісаў Бібліятэкі Віленскага ўніверсітэта. Дакументы тычацца царкоўнага кіравання, маёмасных пытанняў, гаспадарчага жыцця, адукацыі, рэлігійнай культуры, манаскай дзейнасці, друку, гандлю і інш. Сярод унікальных дакументаў — подпіс свяшчэннага архіепіскапа Язафата Кунцэвіча, лісты валадароў ВКЛ , справа уніяцкай семінарыі пры Лаўрышаўскім манастыры , фотаздымак уніяцкай царквы ў Мінску і інш. Калекцыя папоўнілася таксама каштоўнымі графічнымі творамі і выявамі уніяцкіх святынь.

Пра што расказваюць абразы? Як збіраўся матэрыял для даследавання "Іконы ў хаце беларусаў", вынікі якога друкуюцца ў часопісе "Наша вера"? Якія музейныя калекцыі сталі асновамі для альбомаў "Беларускі іканапіс XVI – першай паловы XX ст." і "Іканапісная спадчына Беларусі XVII – пачатку XX ст."? Пра беларускія абразы і іх даследаванне расказвае ў перадачы "Культурная раніца" на Радыё Марыя кандыдат мастацтвазнаўства Галіна Флікоп-Світа.