The Bookfather

​​Har xil mundarija ko'rganmanu, ammo bunaqasini endi ko'rishim)) P.S. B.Yangishaharo'g'lining - Hanna kitobi mundarijasi @timur_books

​​#taqriz Босфор тубидаги муҳаббат 2008 йилда Элчин Сафарли нашриётдан қуйидагича хат олади: “Ҳурматли муаллиф! Қўлёзмангиз нашриётимизни қизиқтириб қўйди. Агар ўзаро келиша олсак, яқин орада “Босфорнинг тотли тузи” нашр этилиши мумкин...” Бу ҳақида у “Босфор тубидаги муҳаббат” китобида қуйидагича ёзади: “Бизнинг қиссамиз китоб бўлиб чиқади. Зайнаб туфайли бу. Очиғи, ижобий жавобга умид боғламагандим. Оддий одамларнинг ҳаёти кимгаям қизиқ, деб ўйлаганман. Бу детектив, триллер ё мистик романмас. Оддийгина севги тарихи... Нотаниш ҳиссиётлар. Демак, тезда мени ёзувчи, дея атай бошлашаркан-да? Бизнинг севги тарихимизни эса – китоб дейишадими? Мен ҳеч қанақа сюжет ўйлаб топмагандим. Шунчаки Истанбулча бахтим ҳақида бир неча ҳикоя ёзгандим холос...” Озарбайжонлик муаллифнинг ёзувчилик тарихи ана шундай бошланган. Ўшандан буён у ўнлаб китоблар ёзди, миллионлаб мухлислар орттирди (кўпчилиги аёллар)... Ва шу китоблар ортида яхшигина даромад ҳам топди. Унинг барча асарларида бир хилликлар кузатилишини кўп ёзганман. У фақат ўзи ҳақида ёзишни ёқтирадиган муаллиф. Ёзган 12 та китобининг барчасида Истанбул, Босфор, Боку, Каспий денгизи, ота-онаси, севгилиси, қизи, бува ва бувиси қатнашади. Ҳар бир бобига эпиграфлар қўяди, китобнинг ичини асарлар ёки файласуфлардан терилган иқтибосларга тўлдириб ташлайди. Унинг асарларида такрорланадиган мавзулар қуйидагича: - Ошхонада қандайдир ширинлик ёки таом пишириш рецептлари - Машҳур кинолар, Голливуд юлдузлари - Қўшиқчилар ва уларнинг машҳур хитлари - Байрамлар ва базмларнинг эстетикаси - Денгиз тасвири - Шаҳар ва одамлар манзаралари - Беҳаё лавҳалар, ишқий саҳналар Кўпчилик Элчиннинг асарларини ҳақиқий адабиёт деб тан олмайди. Шахсан ўзим ҳам унинг китобларини кўнгилхушлик учун ўқиладиган ёки оптимистик кайфият улашишга ёрдам берувчи битиклар деб ҳисоблайман. Сабаби, ёзувчи асардан асарга ўсиш ўрнига, ўз услубини такрорлашдан чарчамаяпти. Мен ўқиган “Босфор тубидаги муҳаббат” ҳам роман эмас, шунчаки Элчин ва севгилисининг севги тарихи холос. Китобда уларнинг қандай танишгани, Истанбулда бошдан кечирган романтикалари, кучугининг қилиқлари, денгизнинг ҳарактери, чағалайларнинг овозлари, икки жуфтликнинг ғарбий Европага хос “фуқаролик никоҳ”да тўйсиз турмуш кечиришларини топасиз. Китобнинг оригинал (русча) матнида севишганларнинг ишқий саҳналари жуда кўп. Таржимон эса уларни қирқиб, учта нуқта билан қолдириб, ўтиб кетганини ҳам айтиб ўтай. Бу қайчилашлар балки ўзбек китобхони учун фойдалидир... Бизга муаллифнинг ўта шахсий саҳналаридан нима наф? Асар таржимони унга юзаки ёндошгани сезилиб турибди. Чунки Зажигалка, коридор, пляж, скамейка, коллега, гороскоп каби таржимаси бор русча сўзлар таржима қилинмаган. Китобда Элчинни севгилиси – Мишуня (айиқча) деб чақиради. Аммо таржимон Мишуняни – Сичқончам деб таржима қилган. Аммо Элчиннинг юртимизда мухлислари ҳам анчагина. Элчин Сафарли китоблари китобхонга нима беради? деб қизиқишингиз мумкин. Бунга ёзувчининг ўзи жавоб беради: “Зайнаб иккимизнинг севги қиссамиз ҳафсаласи совиганларга ишонч бахш этишини истайман. Севгига ишонч, бахтнинг борлигига ишонч. Китобимнинг ғояси шу...” Элчиннинг китобларига ҳақиқий баҳони китобхонларнинг ўзи беради. @timur_books

​​​​Ajoyib kutubxonani nimaga o'xshatish mumkin? U kitoblarga to'la koinotning o'zginasidir ©️Nikolay Rubakin

​​"Uliss" bayrami Bugun - 16-iyun Irlandiyada - Bloomsday. Ya'ni Jeyms Joysning mashhur "Uliss" romanidagi voqealar ro'y beradigan sana. Asar yaratilganidan beri mana shu kunni Joysning muxlislari bayram qilib nishonlab kelishadi. Nega aynan 16-iyunda? Chunki shu kuni Joys bo'lajak rafiqasi bilan birinchi bor uchrashgan. Keyinchalik shu kunni tarixga muhrlash uchun "Uliss" voqealarini bir sutka ichiga joylashtirib chiqqan. Aytgancha, "Uliss" romani qaytadan nashr qilindi. Bu safar lotin yozuvida. Ustoz tarjimon Ibrohim G‘afurovning o'zbekcha matni yana sizga peshvoz chiqmoqda. "Uliss"ning modernistik labirintlari ichidagi sarguzashtlarga tayyor bo'lsangiz, albatta olib o'qing! Nashriyot: Yangi asr avlodi Narxi: 79 000 so'm Shu yerdan buyurtma berasiz: @bookuzbot @timur_books

​​#taqriz Jek London - Oq so‘yloq Avantyurist va naturalist yozuvchi Jek Londonning asarlari uch guruhga bo‘linadi: -Tabiat va jonivorlar haqida -Kapitalistik jamiyatning shahar manzaralari -Hindular va boshqa xalqlarning hayoti haqida Qirq yillik qisqa umrida u asrlarga tatigulik asarlar yaratib, ko‘plab o‘lmas insonlar va jonivorlarni adabiyotga tuhfa qilib ketdi. Jek London bilan birinchi bor tanishganim haliyam esimda. Uning “Hikoyalar” nomli ko‘k muqovali to‘plamini xarid qilib, o‘zim uchun yangi estetik zavq bilan o‘qib chiqqanlarim, yozuvchi tasvirlagan qahramonlarning taqdirlariga yo‘ldosh bo‘lganlarim, kitob sahifalaridan esib turgan Shimol shamollari, bari judayam maroqli edi. O‘sha to‘plamda Amerikaning muzliklardan iborat shimoliy hududlarida insonlar o‘tov ichida yoki kichkina uychalarda zo‘rg‘a jon saqlashlari, gulxan atrofida o‘tirib qiziqarli hikoya so‘zlab berishlari yoki abadiy muzliklar orasida nimalarnidir izlab hayot uchun kurashganlari yoki hindular qabilasidagi alqbovar qilmas kurashlar tasvirlari meni hayratga chulg‘ardi. Keyin uning “Oq so‘yloq”i bilan tanishdim. O‘sha mashhur it va bo‘ri avlodidan bo‘lmish jonivorning g‘aroyib taqdiridan yanada kuchli taassurot olganman. Mana oradan 8 yil o‘tib yana “Oq so‘yloq”qa qaytib, u bilan qayta tanishib chiqdim. Menimcha jonivorlarning tabiatini Jek Londonchalik professional tasvirlaydigan yozuvchi yo‘q. Seton-Tompson, Ch.Aytmatov, R.Kipling, Tolstoy yoki Chexovlarda bunday qobiliyat bo‘lgandiru, ammo amerikalik yozuvchining asarlarida jonivorlar tirilib chiqqanday bo‘lishadi. “Akulalar kema ortida suzib yurishni yaxshi ko‘risharkan” “Urg‘ochi bo‘ri o‘z bolasini unutib yuboradi. Qonunga ko‘ra erkak bo‘ri urg‘ochisi bilan olishmasligi shart edi” Oq so‘yloqning onasi – it, otasi – bo‘ri bo‘lib, u goh itday sodiq bo‘lishi, gohida esa bo‘ri kabi o‘jar va mag‘rur bo‘lib, vaxshiylashib ketishlari bilan meni hayratga solgan. Qayta o‘qib ham Oq So‘yloqning hamon o‘sha-o‘sha ekanini angladim. Chunki ba’zi kitoblarni qayta o‘qisangiz qahramonlari o‘zgarib qolganday tuyulib qoladi... “Qishloqda ko‘p kuchuklarning bo‘ynida Oq So‘yloq tishlarining izi qolgandi... U to‘da sardori bo‘lishi mumkin edi, ammo bunga fe’li to‘g‘ri kelmasdi. U juda tez, yovuz va damdo‘z edi” Oq so‘yloq yozuvchining boshqa asari – “Ajdodlar ovozi”dagi Bekning o‘zginasi. Ikkovi ham ongli, o‘z egasini taniydigan, yaxshi va yomonni ajrata biladigan, erkinlikka tashna, ammo vafodor jonivor. Ammo Oq so‘yloqning taqdiri boshqacharoq kechadi. Hamma hayvonni bo‘ysundirsa bo‘ladiyu, birgina bo‘rini sirkda o‘ynatib bo‘lmaydi deyishadi. Bo‘ri ko‘p davlatlarning, millatlarning ramziga aylangan. Ammo o‘rgatilgan bo‘rilarniyam ko‘pchilik ko‘rgan. Aytmoqchimanki, odamzod har qanday hayvonni ham o‘ziga itoat qildira oladigan maxluqot. Jek London asarlarida Jonivorlarning nigohida odamlar yaxshi va yomonga bo‘linadi, ularning ayovsiz kurashlariyu qilmishlari shu hayvonlarning ham qismatiga ta’sir qiladi. Oq So‘yloq ham, Bek ham Shimolning ayovsiz izg‘irinlarida yashash uchun kurashadilar. Chunki yozuvchi ham hayot paytida bepoyon va shafqatsiz bu oq kengliklar ichida “Hayotga muhabbat” bilan kurash olib borgani sir emas. “Bu yerlarga Xudoning qarg‘ishiga uchraganlar kelardi xolos. Shimol o‘lkasi hayotning ashaddiy dushmanidir” “Bu sovuq rosa jonga tegdiku. Ikki hafta bo‘ldi (-50) ellikdan tushmaydi!” Olim Otaxon tarjima qilgan bu asarning har bir sahifasi mana shunday jonli tasvirlar va dialoglarga to‘la! Yaxshi insonni yomonga aylantirish osonu, yomonni yaxshi qilish murakkab bo‘lganidek, yovuz Oq so‘yloqni yaxshi kuchukka aylantirish qiyin kechadi... Xullas, bolalar ham, kattalar ham o‘qisa arziydigan qissa bu! @timur_books

​​Qadrli do'stlar! Barchangizga Qurbon hayiti muborak bo'lsin... 🐑 @timur_books

​​#sport Euro-2024 ⚽️🏆 Kecha tunda futbol bo'yicha Yevropa chempionati boshlandi. Kitobxonlar orasida futbol muxlislari ko'p bo'lsa kerak. Menga o'xshab Italiyaga🇮🇹 muxlislik qiladiganlar bormi? Kim qaysi jamoalarga muxlislik qiladi? @timur_books

​​Лев Толстой услуби ва ўзбекча таржималари Ёзувчининг ўзбек тилидаги асарларини ўқиганлар унинг кенг кўламли эпик тасвирларини яхши билишади. Толстой персонажларнинг руҳий оламини очиб беришда сўзни сира ҳам аямаган. Унинг учун қандай ёзиш эмас, нимани ёзиш муҳим бўлган. “Уруш ва тинчлик”, “Анна Каренина” ва “Тирилиш” номли учта улуғ романида ўзига хосликни дарров сезасиз. “Анна Каренина” романи мутолаасида Толстойнинг қанчалик синчков инсон бўлганини ва буни сўзда чуқурроқ ифода қилганини кўрдим. Қуйидаги ўхшатишларга бир эътибор беринг: “у шу йўсин ғариб ва мўмин киши тусини олмоқчи бўлган эди...” “у шу ҳаракати билан бу ерда хавф-хатар йўқлигини билдиргандай бўлди” “ўз уятчанликлари билан кулгули аҳволга тушиб қолганликларини сезган ва бунинг натижасида яна беш-баттар уялиб, кўзларига ёш келгунча қизарадиган болаларга ўхшаб қизарди” “ишнинг кўзини билишда ўзларини бошлиқларидан устун билувчи ҳамма секретарларга хос бир такаббурлик билан...” “гўдак устида парвона бўлган энага сингари” “завқи келаётганини билдирувчи ошкор бир табассум билан” “ҳар вақт эрли хотинларнинг қизларга бўлган муҳаббати сингари” “ёш қизлар ўзларидан катта эрли хонимларни яхши кўрганлари сингари” “гуноҳ қилиб қўйган ақлли ит юзидаги ифодага ўхшаган саросималик ва итоаткорлик бор эди” “яхши кўрган кишиларининг заиф томонларидан кулган одамдек, кулимсираб қўйди” “княгиня олдида худди доно хотин олдида гапираётгандек” “ўзининг ҳамма нарсадан хабардорлигини кўрсатиш учун” “узоқ вақтлардан бери оғриб келаётган тишини олдирган киши сингари” Бундай ўхшатишлар Толстой романларида минглаб топилади. Балки мутолаа пайтида сиз уларнинг ёрдамида персонажларнинг ички дунёси ва ташқи қиёфасини янада аниқроқ тасаввур қилгандирсиз. Ёки бундай ўхшатишлар сизнинг ғашингизга теккандир (шахсан менда шундай бўлди) Лекин таржимон Мирзакалон Исмоилий романнинг барча катта-ю кичик элементларини пухта ўрганиб, она тилимизга маҳорат билан ўгиришга эришган экан. Айрим ибораларнинг русча ва ўзбекчаси ҳам топилмалардан иборат. Бир жойда: - Типун вам на язык, - деган сўз айтилади. Таржимон эса уни: - Тилингизга тирсак чиқсин, - деб таржима қилади. Ёки: -Крутила, крутила, все не накрутит, - деган иборани мутаржим: – Пак-пакана бўйи бор, етти қават тўни бор, деганлари шу экан-да.. деб ўгиради. Булар юзлаб мисоллар ичидан бир шингил. Ҳаммасини ёзишга вақт етмайди... Шунингдек, мутолаа пайтида таржимон ишлатган айрим шевага хос ва ёзилиши ҳозиргига нисбатан сал бошқачароқ бўлган сўзларга дуч келдим: Футур, тутқалоқ, патнус, бор-бурди, ваҳма, чоштгоҳ, мухмал, маҳоват, чанбар, ноппа-нозин, бадҳайбат, отминар, важҳ, шеркат, бошқалатдан, тўқинишиб, илинчоқлик, бувак... Лев Толстой бир гал француз адиби Эмиль Золя ҳақида: “Золянинг асарларида битта ғозни 20 бет ейишади, бу жуда кўп ва узоқ” деб танқид қилган. Бироқ ўзининг барча романларида дворянлар ва ҳарбийларнинг овқатланиши, чой ичиши ёки қиттай-қиттай олишлари юз бетдан ҳам ошиб кетади... Хуллас, Толстой ана шундай қарама-қаршиликлари билан ҳам ўзига хос адибдир. Унинг “Уруш ва тинчлик” эпопеясини ҳам ўқиб тугатсам, яна бу мавзуга қайтаман... @timur_books

​​#kino “Аватар” - 3,4,5.... 2009 йилда “Аватар” фильми билан дунё кино касса рекордини янгилаган Жеймс Кэмерон, ўзи учун янги олам кашф қилиб олди ва барча ишини йиғиштириб, Аватар оламларини янада кенгайтиришга шўнғиб кетди. 2014 йилда чиқиши керак бўлган “Аватар-2” эса негадир сурилавериб, йилдан йилга ўтиб, ниҳоят 2022 йилда экран юзини кўрди. Биринчи ва иккинчи фильм орасидаги муддат 13 йилни ташкил этади. Иккинчи фильм биринчисидек қизиқарли чиқмаган бўлсада, мухлисларини топди. Хўш, учинчиси қачон чиқади? Ва “Аватар” нечи қисмдан иборат бўлади? Ж.Кэмероннинг режасига кўра: Аватар-3 – 2025 йилда Аватар-4 – 2029 йилда Аватар-5 – 2031 йилда экранларга чиқиши керак. Бу йил 70 га тўладиган режиссёр 2031 йилга бориб 77 ёшга тўлишини ҳисобга олсак, ҳали бери “Аватар” оламини тарк этмайди. Хўш, “Аватар”нинг давомларида бизни қандай янгиликлар кутмоқда? Аватар-3 да Жейк ва Нейтири бошқа юлдузлар туркумига – Альфа Центаврага йўл олиши мумкин. Тўртинчи ва бешинчи фильм воқеалари эса ҳали очиқланмаган. @timur_books

​​Bir asarni 3 yo 4 xil tilda o'qiganmisiz? O'zimda bunday holatlar tez-tez uchrab turadi. Masalan: Orhan Pamukning "Istanbul" romanini - o'zbek, turk, ingliz va rus tillarida... Boshqa romanlarini - turk, rus va inglizchada... Dostoevskiy, Tolstoy, Chexov asarlarini, Stefani Mayer, Den Braun romanlarini - o'zbek, rus va ingliz tillarida o'qiganman... Har bir tilning o'ziga xos nafosati, yengilligi va murakkabligi bor. Bu bilan ko'pincha bir asarning originali va tarjimalarini solishtirib kelaman... Tolstoy ham Shekspirning tarjimasidan qoniqmagani uchun uning asarlarini - rus, nemis, italyan, fransuz, asliyat (ingliz) tillarida o'qigan ekan. Sizda ham shunday holatlar bo'lganmi? Qaysi asarlarni 3-4 xil tilda o'qigansiz? Fikrlaringiz.... @timur_books