BELARUSIUM

“25 чырвеня беларуская сталіца выпраўляла на вечны супачынак ахвяры бальшавіцкага замаху 22-га чырвеня ў Менскім Гарадзкім Тэатры. Раніцою адбыліся жалобныя набажэнствы ў царкве й касьцёле, пасьля чаго дамавіны зь нябожчыкамі былі перанесеныя ў залю Акруговага Камісарыяту, дзе а 3-й гадзіне па паўдні адбылася цывільная жалобная ўрачыстасьць. […] Пасьля адыйграньня аркестрай жалобнага маршу дамавіны ахвяраў былі вынесеныя з залі Акруговага Камісарыяту, каб адвезьці іх на месца вечнага супачынку. Дарма што благое надвор’е, каля будынку Акруговага Камісарыяту вялікае зграмаджэньне народу, зь якога ўфармаваўся вялікі жалобны паход, рушачы галоўнай вуліцаю да вайсковых могілкаў. Кажная дамавіна пакрытая бел-чырвона-белым сьцягам і засыпаная краскамі й вянкамі”

— так 30 чэрвеня 1943 г. апісвала пахаваньне «Беларуская газэта». Паведамленьне пра выбух у Менскім тэатры ў "Газэце Случчыны" ад 4 ліпеня 1943 году.

Аляксандар Цьвікевіч нарадзіўся ў Берасьці ў сям’і фэльчара чыгуначнай лякарні.Удзельнічаў у працы І Усебеларускага зьезду, у ліпені 1918 г. ўваходзіць у склад кіруючых органаў Беларускай партыі сацыялістаў-фэдэралістаў. З 1921 па 1923 год Аляксандар Цьвікевіч займаў пасаду міністра замежных справаў ва ўрадзе БНР Вацлава Ластоўскага. Быў старшынём І Усебеларускай канфэрэнцыі ў Празе. На ІІ Усебеларускай канфэрэнцыі ў 1925 г., пад узьдзеяньнем посьпехаў і дасягненьняў палітыкі беларусізацыі ў БССР, Аляксандар Цьвікевіч прыняў рашэньне аб спыненьні дзейнасьці Рады міністраў БНР і прызнаньні Менска адзіным цэнтрам нацыянальна-дзяржаўнага адраджэньня Беларусі. У лістападзе 1925 г. Цьвікевіч зь сям’ёй пераехаў у Менск. 4 ліпеня 1930 г. быў арыштаваны, ў 1931 г. асуджаны на 5 гадоў ссылкі. Паўторна арыштаваны 17 сьнежня 1937 г. 30 сьнежня 1937 г. Аляксандар Цьвікевіч быў расстраляны ў Менску. Аляксандар Цьвікевіч падчас свайго зьняволеньня.

У выніку пажару, што трываў ажно содні згарэлі 742 жылыя дамы з усімі пабудовамі і 321 гарадзкі будынак. Пасьля пажару тысячы чалавек апынуліся беспрытульнымі. Загарадныя палі і гарадскія плошчы былі пакрытыя буданамі. У горадзе быў створаны камітэт для збору ахвяраваньняў на пагарэльцаў. Карэспандэнт польскага выданьня Tygodnik Powszechny, які стаў сьведкай пажару, так пісаў пра яго наступствы:

"Менск ператвораны ў руіны і попел, сярод якіх, як сымбаль надзеі, над развалінамі ўзвышаюцца ацалелыя храмы, а там, дзе ёсьць храм, там — жыцьцё ў век не загасне. Места верыць у сваю зорку і ўжо зноў адраджаецца, як фэнікс з попелу."

Панарама Раманаўскае Слабады пасьля пажару, удалечыні Ракаўскае прадмесьце, Нізкі і Высокі Рынкі. Койданаўская вуліца пасьля пажару, на заднім пляне вежы ацалелага Кацярынінскага сабору. Рог вуліц Праабражэнскай і Багадзельнай пасьля пажару, на заднім пляне ацалелы касьцёл Найсьвяцейшае Дзевы Марыі. Паведамленьне аб пажары 21 чэрвеня 1881 года ў «Менскіх япархіяльных ведамасьцях».

Вуліца Праабражэнская ў пачатку 20 стагодзьдзя. Менск. Зараз вуліца Інтэрнацыянальная. Будынкі часткова захаваліся й да сёньняшняга дню.

Вуліца Праабражэнская ў пачатку 20 стагодзьдзя. Менск. Зараз вуліца Інтэрнацыянальная. Будынкі часткова захаваліся й да сёньняшняга дню.

Падзеі 22 чэрвеня: 1792 — кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі заснаваў ордэн Virtuti Militari. 1881 — пажар у Менску зьнішчыў палову драўлянай забудовы места. 1919 — у Горадні пачала выходзіць газэта Родны край. 1941 — пачалася вайна паміж Нямеччынай і СССР. 1943 — выбух у Менскім беларускім тэатры арганізаваны савецкімі партызанамі. 1943 — афіцыйна створаны Саюз беларускай моладзі. 1950 — адбыўся суд над удзельнікамі беларускага вучнёўскага антысавецкага падпольля; большасьць зь іх атрымалі 25 гадоў канцэнтрацыйных лягераў, кіраўніка групы Расьціслава Лапіцкага савецкія ўлады прысудзілі да расстрэлу. 1992 — Управа БНФ прыняла заяву супраць вайсковага саюзу з Расеяй. Нараджэньні: 1888 — Аляксандар Цьвікевіч, беларускі палітычны дзяяч, гісторык. 1896 — Браніслаў Туронак, лекар і беларускі нацыянальны дзяяч, бацька гісторыка Юрыя Туронка. 1960 — Сяргей Кушняроў, амэрыканскі мультыплікатар беларускага паходжаньня. Сьмерці: 2003 — Васіль Быкаў, беларускі пісьменьнік.

Плякат з дэвізам «Няхай жыве наша родная Совецкая Беларусь!», 1947 год.

Старшыня СНК БССР М. М. Галадзед зь дзецьмі, якія адпачываюць на лецішчы пад Мінскам. 1930-1935 гг. Мікалай Галадзед быў арыштаваны ў Маскве 14 чэрвеня 1937 году, абвінавачаны ва ўдзеле ў праватрацкісцкім блёку і ўкраінскай нацыянал-фашысцкай арганізацыі. Накіраваны ў Менск. Паводле афіцыйнае вэрсіі, выкінуўся з акна 5-га паверха ў часе допытаў у будынку НКУС БССР. Па неафіцыйных зьвестках, быў зьбіты да сьмерці, а потым супрацоўнікі дзяржбясьпекі інсцэнавалі самагубства. Паводле іншых зьвестак, расстраляны. У 1956 годзе пасьмяротна рэабілітаваны і адноўлены ў партыі.

Камень са сьледам чорта і Божай Маці. Вёска Сянежычы Наваградзкага раёну.

Падзеі 21 чэрвеня: 1503 — вялікі князь Аляксандар надаў Ваўкавыску Магдэбурскае права. 1652 — кароль і вялікі князь Ян Казімер надаў Жыровічам Магдэбурскае права. 1912 — у газэце «Наша Ніва» ўпершыню надрукавана паэма Янкі Купалы «Курган». Нараджэньні: 1864 — Аляксандар Сержпутоўскі, беларускі хвальклярыст, этнограф, публіцыст, мовазнавец. 1908 — Павел Шыдлоўскі, дзеяч самадзейнага мастацтва, заснавальнік Прысынкаўскага хору — старэйшага беларускага хору ў Заходняй Беларусі, кампазытар. 1908 — Сьцяпан Майхровіч, беларускі крытык, літаратуразнавец. 1955 — Валянцін Голубеў, беларускі гісторык і палітык. Сьмерці: 1937 — Мікалай Галадзед, грамадзка-палітычны дзеяч, публіцыст. 1986 — Генадзь Цітовіч, беларускі кампазытар, дырыжор, хвальклярыст, заснавальнік і кіраўнік Дзяржаўнага акадэмічнага хору Беларусі.