پەهلە نشینان

شهردار دیروز گوتنبرگ امروز به عنوان پاکبان کار می‌کند آن‌-سوفی هرمنسون، شهردار پیشین گوتنبرگ سوئد و از اعضای حزب سوسیال دموکرات این کشور، با پایان دوره کاری‌اش در حال حاضر جمع‌آوری زباله از سطح خیابان‌های گوتنبرگ را به‌عنوان شغل جدید خود انتخاب کرده است. وی که سابقه فعالیت در پارلمان سوئد را نیز در کارنامه خود دارد، هر روز لباس نارنجی به‌تن می‌کند و با سایر همکاران پاکبان خود، مشغول به کار می‌شود. این زن ۵۶ ساله می‌‌گوید به‌دلیل تامین هزینه‌های زندگی و پرداخت اجاره خانه‌اش باید کار کند. سوئد با دارا بودن زیرساخت‌های اصولی و استاندارد سیاسی، در عرصه دموکراسی جزو موفق‌ترین کشورهاست و مسئولان آن، مانند شهروندان عادی از حقوق یکسانی برخوردار بوده و در مقابل قانون پاسخگو هستند. از این رو تمام مقامات این کشور بدون ترس و در پیش گرفتن اقدامات امنیتی ویژه، مانند استفاده از بادیگارد، به زندگی عادی خود در جامعه و بین مردم ادامه می‌دهند. https://t.me/pahlanshin

🔴گوڵخەنان فۆلکڵور ناوچەی پەهڵەویان بەش یەکم 🔺دوکتور فەرهاد عزەتی زادە " فرهاد عزتی زاده ": لە واتەی پیشەنیان شنەفتم کە لە ڕوژان ڕوژی، سۊر کوڕ پاتشای بەڵخ و بوخارا و دۊەت خاقان چین بۊە... لە قوڵتیسەی هەڵپەڕگە و دەنگ ساز و زمبارە و چووپی، دێوێگ لە ئاسمانا تەنۊرە کیشا و هاتەو خوار، چنگ کوتا لە شان گوڵخەنان و چمان پەرێگ لە کەی، هەڵگرتەی و چی لە مولەق و باڵەو گرت... قۊ کەفت لە چین و ماچین و بەڵخ و بوخارا.. پادتشایل و سواران وڵاتان پەی کردن و دنیا نانە ژێر پا...بەڵام هەتەری لە گوڵخەنان، دۊەت پادشای چین ئەو دەر نەکەفت... ساڵان چمان شەماڵەی وا هاتن و گڕ نەکردن ... چین و ماچین و بەڵخ و بوخارا، ئاخین گوڵخەنان بۊن. ڕوژی لە ڕوژان، ماسی گری لە بەڵخ، تووڕ خەس لە دەڵیا. تووڕ هاتەو بان و لە جی ماسی، گوڵ سوورێگ هاتەو بان. ماسی گر، گوڵەسوور گرتە دەسەو و چیە ماڵ پیرە مەرد زاناێگ وە ناو شەمعوون یەهودی. شەمعوون خاس هۊردەو بۊ لە گوڵ و براوڕدی گرت و وەت: ئێ گوڵە خۊن ئایەمیزایە... ماسی گر، هەیپای قەسر پادشا کرد و وەت: پاشا وە سڵامەت، من گوڵێگ پێا کردمە کە ئۊشن خۊن ئایەمیزادەس گاهەس خۊن گوڵخەنان بوود... پادشاە و کوڕ پادتشاە و سواران و لەشکەر چینە ڵێوار دەڵیا و چەوەڕی مەنن. مەونجێگ هات و کەف کڕان و سەر کوتا و گوڵی هیشتە جی. پادشاە تماشای گوڵ کرد و ماتێ بردەو و لە شوون ئەوە فەرمان دا کە هەرکەس تۊەنی گوڵخەنان پێا بکەی باێدە دەربار... لە ترس دێو، کەسی نز نەکرد و کەسیش وە دەربار پادشاە نات... تا یە ک ڕوژی، پیرەژنی، وە پێشت چەمیای هاتە دەر ماڵ پادشاە و وەت: من گوڵخەنان پێا کەم! پادشاە وەت: لە ماڵ دنیا هەرچێ بتوای دەمەپید، تڵا و نقرە و جەواهێر... پیرەژن وەت: هاو سان خوەم، کوڵکە توام.. پادشاە ماقێ بردەو و وەت: سوار و لەشکەر چوە توای!؟ پیرەژن وەت: دەسور بەیە چەرخ فەڵەکی ئڕام درست بکن کە باڵەو بگری و بوەێدەم تا کۊەی قاف. وە فەرمان پاتشاە، چەرخ وفەڵەک سازیا و چەن داڵ و هەڵۊەی سیە، چەرخ لە زەمین هێزدان و بردن لە مولەق... داڵەگان کۊەی قاف لە لای قڵاێ بەرزێگ دانیشتن. پیرەژن، چەرخ و فەڵەک لە ناو دەروەن قۊلی هشار کرد و خوەی لە پێوار لەش دارێگ شاردەو.چاخی نەکیشا، زەمین و زەمان هاتە لەرە و دێو لە ئاسمانا تەنۊرە کیشا و هاتەو خوار و چیە ناو قڵا. پیرەژن، لە پێوار دار تماشا کرد کە دێو زەنجیرەگان پای گوڵخەنان واز کرد و دەس گوڵخەنان گرت و بردەی ئڕا ڵێوار دەلیا... دێو لە پەڕ دەلیا، سەر گوڵخەنان بڕی. هەر نمتگ خۊن گەلۊ گوڵخەنان کە تکیا لە دەلیا، بۊە سوورە گوڵێگ و کەفتەو سەر مەوج دەلیا. خێزاوەگان هاتن و گوڵەگان بردن و لە چەو گوما هاتن.دجارە دێو وردی خوەنی و دەوایگ سایە مڵ زام گوڵخەنانا. گوڵخەنان پشمەێگ کرد و هەر جور جاران گیان کەفتە وەری.دێو دجارە گوڵخەنان زەنجیر کرد و لە ناو قڵا بەسایەوەی. تەنۊرە کیشا و چمان بڵاچە لە ئاسمان گوم بۊ.پیرەژن خوەی ڕەسانە لای دۊەت پاتشاە. دۊەت پاتشاە وەت: ئەی پیرەژن! ناڵدار باێدەی وڵاتە ناڵێ ڕزی، باڵدار باێد، باڵێ ڕزی...ئی هەمگە سقانە، سقان دۊەتەیڵێگە کە دێو خواردیەسان... پیرەژن وەت: من هاتمە نجاتت بەێم! گوڵخەنان وەت: هۊچکەس نیەتۊەنی من نجات بەێد، دێو لە من توای کە بومە ژنی، منیش قەبول نیەکەم... پیرەژن قەێرێگ خوراکی دا وە گوڵخەنان و وەت: ڕخد نەچوود، نجاتت دەم! گوڵخەنان وەت: خوەد هشار بکه، دێو بزانی لەپ لەپد کەێدەو... پیرەژن وەت: بۊشە دێوەگە، وە شەرتی شۊ کەمە پیدکە بزانم شیشەی عومرت لە کورە هشار کردیە! پیرەژن یە وەت و خوەی هشار کرد.چاخی نەکیشا، لەرە نیشتە عاڵەم و دێو چمان لەتە کۊە نیشتەو... گوڵخەنان وەت: هەی دێو، دەس من لە دنیا بڕیاس، شیشەی عومرت نیشانم بەی تا وەلدا عەروسی بکەم... دێو وەت: ئەو کەڵە لەو تاش بەرزە کە شای کەڵانە و چەن پێچ و گریە ها لە شاخی، شیشەی عومرم ها لە لای ئەۊ. داڵگم شیشەی عومرم لە کاس کەڵەی ئەو کەڵە هشار کردیە... ڕوژ دوەم، دجارە دێو تەنۊرە کیشا و چی لە ئاسمان. پیرەژن خوەی ڕەسانە گوڵخەنان. گوڵخەنان شوون هشار شیشەی عومر دێو، نیشان پیرەژن دا. پیرەژن وەت: نجاتت دەم، نگران مەو... پیرەژن سوار بۊ لە چەرخ فەڵەک و داڵەیل شاقەدان لە باڵ وەرەو بەڵخ و بوخارا... پیرەژن چیە خزمەت پادشاە و وەت: ئەی سان سانان، من شوون گوڵخەنان پێا کردم، شکارچی تەڕدەسێگ توام کە تیری لە زەمین نەکەفێ. پادشاە میرشکار خەوەر کرد و کەمانداڕیگ کردنە هاوڕی پیرەژن کە هسارە لە ئاسمان هاوردەو خوار. https://t.me/YaresanCulturalInstitute

‍ 🔴گوڵخەنان فۆلکڵور ناوچەی پەهڵەویان بەش دویم 🔺دوکتور فەرهاد عزەتی زادە پیرەژن و شکارچی، سوار چەرخ فەڵەک بۊن و داڵەیل باڵەو گرتن تا کۊەی قاف. شکارچی لە چەرخ و فەڵەک پەڕیەو خوار و چەوی کەفت لە کەڵێگ کەچ، لە سەرئاسوێگ پسا شاخ لە سان سای و سمکو دەکرد. شکارچی زانو دا وە گا و هاژەی تیر شەش پەر، کەوەنەێگ وا جمان. کەڵ چی لە ئاسمان و چمان خرومەی سان گلێگ هێز گرت.دەنگ ڕمیان کەڵ، نیشتەو کاوان. شکارچی سەر کەڵ بڕی و برد ئڕا پیرەژن. پیرەژن ئاگری کردەو و کەلەی کەڵ خسە ناو ئاگر. دێو بوڕان و لۊلان و ناڵان و نرکان و چمان کۊەێگ لە ئاگر تەقی و بۊە هزار لەتەو... پیرەژن وە هەڵەداوان وە یارمەتی شکارچی، زەنجیرەیل پای گوڵخەنان بڕی و سوار چەرخ فەڵەک کردن و باڵەو گرتن ئڕا وڵات بەڵخ و بوخارا... پادشاە وەت: پیرەژن، هەرچی توای بۊش، ماڵ دنیا، تڵا، نقرە... پیرەژن وەت: هاو سان خوەم کوڵکە توام! پادشاە هاو سان خوەی کوڵکە دا وە پی. هەفت شەو و هەفت ڕووژ، دنیا بۊە چراخان و دەنگ ساز و دێوڵ لە عاڵەم پەخش بۊ... https://t.me/YaresanCulturalInstitute

‍ ‍ ‍ 🔷گروه فرهنگی هنري دنگ پراو تقدیم می کند: 🔸یادداشت اختصاصی  جناب آقای عطا ولدی شاعر و فعال فرهنگی به مناسبت ۲۷ اردی‌بهشت هفتمین سالیاد استاد پرتو کرمانشاهی. "هامسای پەڕاو" بۆ ۲۷ی گوڵان ڕۆژی پەرتەو کرماشانی. عەتاوەلەدی شاعێر و وەرگێڕ - مەریوان " وەختێ تیەیدە ماڵمان چشتێ بخە شان و ملد ئاگر وە ئیمانم نەیە، ئاخە دڵم دەسنەسرەوە " کرماشان لە حافزەی کوردا نەک هەر شاری شیرینی کوردنشینه بەڵکوو بەشێکی هەرە گەورەی مێژوو، کەلام، شێعر و مۆسیقاکەشی لەخۆیدا کۆکردووەتەوە و بە جۆرێک لە جۆرەکان کوردەوارییەکی ڕەنگامەیە بە قەدەر میترۆپولێک. لە تەنیشت پەڕاو و بێستووندا کە سیمینەوزەڕینەیەک لە زاراوە و مۆسیقا و ئایینی لەخۆیدا کۆکردووەتەوە و مەکۆیەکی پێکەوەژیانە و سەنگەرێکی گەورەی پاراستن و داهێنانی شێعر و مۆسیقای کوردییشە لە ئەتمسفۆڕی کەلامی و عیرفانێ زاگرۆسیانەی لە ئاناهیتایی شاخوەشین و بابەتایەر و پیری دەوانەوە تا پردێ لەو وەری سیروانەوە، تا هەناسەکانی حەیرانعەلیشا و سەی یاقۆی ماییەشتی و تەمکین و ... تێکەڵ بکاتەوە بە هەناسەکانی مەولەوی، جەهانئارای پاوە، ئاغەعەنایەت و ... و کوردبوونمان تازەتر بکاتەوە و بیسپێرێتە کوردە هەرسینییەکەی ئەدەبمان شامی کرماشانی تا لە کۆڵان بە کۆڵانی شاردا خەمی گشتمان بخوات و بە دڵێ تەنگ لە زەمانە بە دەم پیاسەوە لە کووچەباخییەکانی سەراو قەمەرەوە کە هێشتا چریکەی زیرەک بە گوێسەبانەی ماڵی کچە جیرانەیەوە دەدرەوشێتەوە، دەنگی هەقاهەقی پەڕاو و بێستوون بە بەرامەی تازەی غەزلی کوردی کەلهوڕی بدرێتەوە بە دەم یادێ لە ئۆرکێسترای ڕادیۆ کرماشان و کلارینێتەکەی عەبدولسەمەدییەوە لە دراوسێەتی تەموورکەی عالی‌نژاد و عەلی‌ئەکبەر مورادی، کەمانچەی کەیهان کەلهۆڕەوە بیداتەوە بە گوێی شاهۆدا. تا لە دراوسێیەتیی تاقێ لە سان بیرەوەرییە شیرینەکان شاری شیرین لە غەزەلی کوردیی کەلهۆڕی لە دەستەکانی پەرتەودا شکۆفەی تێکەڵ بە شکۆفەکانی بولوار ئەبێت و شار بۆنوبەرامەی کوردییەکەی لە غەزەلێکدا گرێمان ئەداتەوە بە بەهارێکیەوە کە زریوەی دەنگی مامە هوشمەت لوڕنژاد و سمایل سابوور بەشێک لە هەمیشەی بیرەوەرییمان دەمێنێتەوە لە دارهەنارێکی ئوستوورەیی‌دا خەونی مەزراکان دەچنە دوونێ تازەوە کە گەر ببارێ و گەر نەبارێ وڵاتمان هەر نەیشەکەری وشەی کوردی لە زاری منداڵانەوە تا داهاتوویەک گەشاوەی ڕوونتر لە زارە کەلهۆڕییەکەیاندا بنووسنەوە بۆ ئەو شارەی کە شیرینی کوردانە. حاشاهەڵنەگرە ئەوەی کە پەرتەوی کردە ئەم پەرتەوە خاوەن ناوودەنگ و ناوی کردە بەشێکی هاوتەریب لەگەڵ ناوی کرماشان و حافزەی کورد و بۆ هەمیشە هەرمانی دەکاتەوە، شێعره کوردییەکانی کتێبی کووچەباغییەکانیەتی کە بە زمانێکی جوان و کەڵکوەرگرتن لە وشەی ڕەسەنی کوردی تێکەڵ چەنی مۆسیقایەکی نەرمونیانی وشەکان و کێشێ ساکار و ڕەوان خۆی کرد بە ماڵی هەر کوردێکدا و عەتا نەهایی لە دراوسێیەتیی ڕۆمانەوە له ئاربەبا شەوانە ئاگرێ ئەڕای واکەی. گرنگیی پەرتەو لە دەسپێشخەری نووسینی غەزەلی کوردی کەلهۆڕییدایە بە بەڕامەیەکی تازەی تێکەڵ لەگەڵ نەستی مرۆڤی کورددا و بەم هەنگاوەی دەبێتە ئاشتکەرەوەی نەوەی نوێی کرماشانی ئەمڕۆ وەرد ڕابردووی ناوەندەکەی دوێنێی شێعر و مۆسیقا و ئێرای ڕادیۆ کوردییەکەی لە گەل هەناسەیەکی تازەتر بۆ جیهانی ڕۆمانسیانەی شێعری کوردی بە چێژێکی تایبەتترەوە کە هۆڵیەتی دیار " ئەشقمان خاپوور " نەکەین، چوونکە "خاک و ئاومان هەر یەسە". لە " کووچەباخەکانی " کرماشانەوە دەنگی " دەردت وە گیانم ئەرمەنی " ئەبێتە گێڕاننەوەی دوا پێکەکانی بیرەوەریی هاوتەمەنەکانی پەرتەوی شاعێر و هاوکات بیرەوەری لە شێعرێکی جواندا بۆ بەرەیەک کە چاویان لە سبەی‌ڕۆژی شاری شیرینە. پەرتەو و شێعرەکانی بۆ هەمیشە بەشێکن نەک تەنیا لە حافزەی کرماشان بەڵکوو هەموو کوردێک لە سووچێکی دڵی لای شیرینی ئەو شارە جێماوە. "ئەرمەنی" مانیفستۆی شێعری پەرتەوە و ناسنامەیەک کە هەموو کوردێک بەو شێعرەوە دەیناسێت، ئەرمەنی کاراکتێرێک هێندە زیندووە لە جیهانی زەینیماندا خولقاندووە و هێند لە گەلی دواوین کە هەر کوردێک وا دەزانێ هەر کە چووە کرماشان، دەبێ سەرێکی ماڵی ئەرمەنیش بدات و بە جۆرێکیش بڕوات کە ئەرمەنی دڵی دانەچڵەکێ لە " سێبەرە شان‌وەشانەکەی". ڕۆژت باش غەزەلی کوردیی لای پەڕاومان ڕۆژت باشتر پەرتەوی شاعێری " کرماشانی دیاری ئشقمان کە خاک و ئاومان هەر یەسە". @parto_kermashani @vahid.nazari.kermanshahi . telegram: @dangeparaw99 #هفتمین_سالیاد #علی_اشرف_نوبتی #پرتو_کرماشانی #دەنگ_پەڕاو

بلندترین صدایی که روی زمین شنیده شده است! فوران آتشفشان کراکاتوآ در سال 1883 احتمالا بلندترین صدای ثبت شده در طول تاریخ بوده. کراکاتوآ آتشفشانی در کشور اندونزی و بین جزایر سوماترا و جاوه است. طبق اطلاعات ثبت شده، صدای وحشتناک این فوران اونقدر بلند بوده که تا 4800 کیلومتر دورتر، یعنی در جزیره رودریگس واقع در جمهوری موریس هم شنیده شده! واسه درک بهتر این مساله، بد نیست بدونیم که فاصله رشت تا بندرعباس 1500 کیلومتره

سالرۆژ وە داڵگ بین مامۆستای گەورە پەرتو کرماشانی دۆکتۆر فەرهاد عزەتی زادە ئی روژە بمارەک بایی ئویشد https://t.me/pahlanshin

🔺فیلم کوتاه “پنهان” تازه ترین ساختهٔ جعفر پناهی که در آن محدودیتهای اجتماعی و ممنوعیت‌های قانونی برای زنان هنرمند و با استعداد منعکس میشود. پناهی در این فیلم کوتاه و مستندگونه، به شکل ساده‌ای یک دختر با صدای طلایی از کردستان را پیدا کرده و سعی در به تصویر کشیدن آن میکند، اما کار به سادگی پیش نمیرود... . https://t.me/YaresanCulturalInstitute

پژوهشگر هنرمند جوان یارسانی آقای رامتین کاکاوندی