Er zijn culturen die de neiging hebben om haat en machtswellust op fysieke manier via terrorisme en andere vormen van directe agressie uit te drukken, er zijn culturen die via monetair-economische weg de wereld in hun greep houden, er zijn culturen die zeggen ‘heb je vijand lief’ maar ondertussen toch de hele wereld koloniseren, er zijn culturen die rationaliteit en humanisme’ in hun vaandel voeren maar uiteindelijk de irrationele en ultieme ontmenselijking van totalitaire systemen veroorzaken.
Wie alleen maar vanuit ‘pro-Westers’ perspectief kijkt, verklaart de Islam met zijn voorkeur voor zelfmoordaanslagen en terrorisme gemakkelijk moreel en ethisch inferieur, maar wie de blik wat verruimt en de tientallen miljoenen slachtoffers van pakweg Westers kolonialisme en totalitaire systemen mee in rekening brengt en de voortdurende versmachtende greep van de bankenwereld op de wereldbevolking, is al een beetje voorzichtiger. Ik denk eerder in de trant van Solzhenitsyn, dat de scheidingslijn tussen goed en kwaad niet tussen culturen maar door culturen en zelfs door ieder mensenhart loopt. Op het ene punt spreekt de weegschaal in het voordeel van de ene, op het andere punt in het voordeel van de andere. Uiteindelijk besluit je omtrent de meeste mensen, incluis jezelf, meestal met Nietzsche ’s woorden: ‘Menselijk, al te menselijk’.
Ik kom er dan weer op uit: ik heb de indruk dat er omtrent dat conflict in het Midden-Oosten nogal wat mensen zijn die helemaal zeker en vast overtuigd zijn omtrent zaken waar je in een grondige beschouwing niet helemaal zeker en overtuigd kán van zijn. Ik hoor bijvoorbeeld nogal wat mensen die de oorzaak van het conflict bij de ene dan wel de andere partij situeren. Ik zie vooral een eindeloos in de geschiedenis terugwijkende stoet van acties en reacties. De oorzaak van de oorlog in Gaza is de raid van 7 oktober; de oorzaak van de raid van 7 oktober is het Israëlische beleid in Gaza en op de Westbank; de oorzaak van het Israëlische beleid in Gaza en op de Westbank is de eindeloze Palestijnse terreur; de oorzaak van de Palestijnse terreur is het verdrijven van de Palestijnen uit hun dorpen door de Israëli’s, de oorzaak van de verdrijving van de Palestijnen is de collectieve aanval van de Arabische landen op Israël in 48, de oorzaak van de inval van de Arabische landen was de kolonialistische stichting van de staat Israël door de Verenigde Naties, de oorzaak van die stichting was de holocaust, enzoverder.
Je kan teruggaan tot de verdrijving van de Joden uit Israël door de Romeinen en nog ver ervoor. Afhankelijk van je vooroordelen en het object van je haat, kan je ergens op een bepaald punt in die oorzakelijke redenering halthouden, daar de ultieme oorzaak van alle miserie situeren, en vervolgens overtuigd zijn dat je de schuldige kent. Dit is wat ik denk: de oorzaak zit niet in één punt, ze zit simpelweg op elk punt waar een mens zijn menselijkheid verliest. Ik kom ook hier op hetzelfde punt uit: menselijkheid ligt hem vooral in het vermogen om niet zó zeker en overtuigd te zijn dat je iemand met een andere overtuiging geen mens meer vindt. Het is de moed tot onzekerheid die mensen rond het kampvuur krijgt en echt naar elkaar laat luisteren en met elkaar laat spreken. Ook in het Heilige Land. Niet dat met dat inzicht alles opgelost is, verre van, maar als je je dit realiseert, ben je misschien al wat voorzichtiger met een boycot.
Later meer daarover.
Mattias