Qarlı Savalan

دومان قووزاندی جنگل ایتدّی دریا باتدی داغ اؤلدی ... #استاد‌شهریار #موسیقی‌بیکلام‌ترکی #فاروق‌تک‌بیلک

‍ ❇ ساقا و ایشقوز در مشکین به ضلع شمالی خانه که آفتاب بدان نتابد، زاخیر می‌گویند و خوشبختانه غلامحسین ساعدی این لغت را در ص ۳۱ کتاب «خیاو یا مشکین شهر» ثبت کرده و درباره برف «زاخیردان گلن» می‌نویسد: زاخیر صخره‌ای است خیالی در ناحیه شمال و این برف شمالی خطرناکتر از همه برفهاست. این لغت در برخی لهجه‌ها، ساخیر یا ساقیر تلفظ میشود و لغتنامه دیل دنیز (ص ۵۰۵) می‌نویسد که در چنین لغاتی مانند زینگ/ سینگ، زیگیل/ سیگیل، زورنا/سورنا، زيغ/ سيويق و زومار/ سومار فرم اصلی کلمه با حرف سین بوده و حرف ز تغییر یافته حرف سین می‌باشد. می‌دانیم که ۳۰۰۰ سال پیش، امپراطوران سکایی (ساکا/ساقا) حاکمان بلامنازع این مناطق بودند و در منطقه مشکین گورهای سکایی زیادی مانند محوطه قوربان تپه‌سی در روستای خورامو و قیزیل‌قیه در روستای احمدبگلو یافت شده که در ۴۳ گور سکایی کشف شده در روستای خورامو، اسبها به همراه سوارانشان دفن شده‌ بودند. منابع بابلی و عبری سکاها را ایشقوز خطاب کرده‌اند و هرودوت همواره لغت اسکوز (شاید بدلیل نبود حرف شین در زبان یونانی) را بکار برده که تشابه لغات ایشقوز و اوغوز توجه محققان بسیاری را جلب کرده، ولی می‌توان به این لغت از زاویه دیگری نیز نگاه کرد. قوز در دیوان اللغات الترك (ص ۴۹۳، تصحيح دکتر صدیق) محلی سرد و شمالی است که آفتاب به آنجا نرسد و در ص ۲۱۵ همان کتاب، جای بی‌خورشیدی است که برف و سرما بر آن چیره گردد. امروزه نیز لغت قوزئی به معنی شمال و ضلع بدون آفتاب و لغت گونئی (جنوب، ضلع آفتابگیر) نیز برگرفته از گون (خورشید) و متضاد آن است. از همین لغت قوز به فصل بادهای سرد شمالی و فصل خاموشی آفتاب نیز کوز (پاییز) گفته شده و شاید لغت کوزه نیز با آن مرتبط باشد. اکثر محققان ساکاها را ساکنان مناطق سرد و شمالی معرفی کرده‌اند و زائور حسنوف (سکیفهای امپراطور، ص ۷۲) ایشقوز را به معنی ساکنان اراضی شمالی توران در نظر گرفته و از آنجا که ساقیر نیز در زبان امروزی ما همان شمال است، آیا نمی‌توان دو لغت ساقا و ایشقوز را مترادف همدیگر دانست؟ قاراغان ماحالی در قزاقستان است که اهرام ۳۴۰۰ ساله ساقایی در آنجا پیدا شده و نام ماحالی در قزوین نیز قاراغان می‌باشد و مرقدی سه طبقه و مشابه هرم قزاقستان نیز در محوطه قیزیل‌قیه وجود داشت که آن محوطه پیش از کاوش و خاکبرداری، هنگام ساخت سد احمدبگلو تخریب شد. ✍️ابراهیم ساوالان

‍ 📚 اردیبهشت آیی‌نی معلم آیی آدلاندیرماق اولار... دوغروسو اردیبهشت آیی‌نی معلم آیی آدلاندیرماق اولار، چونکو بو آیین ۱۱_ینده بؤیوک قاشقایی معلمی محمد بهمن‌بیگی و ۱۲_سینده ابوالحسن خانعلی حایاتا گؤز یوموبلار و بو آیین ۱۹_وندا لال و کار اوشاقلارین ابدی معلمی جبار باغچه‌بان حایاتا گؤز آچیب. جبار تبریز شهرینده اوشاقلار اوچون آچدیغی ایلک اوشاقلار باغچاسی‌نی یا همن کودکستانی دا ائله بو آیین ۲۳_ونده آچیب و من بو مناسبتله او اؤلمز اینسانین حایاتی‌نین سون گونونو، ثمین باغچه‌بان‌ین «چهره‌هایی از پدرم» کیتابیندان ترجمه ائدیب، سیزلره تقدیم ائدیرم: آذرین بئشی ایدی. ثمینه و پروانه بوتون گئجه‌نی خسته‌خانادا اونون باشی‌اوستونده ایدیلر. گون‌اورتا سونراسی، منله ائولین خسته‌خانایا گئتدیک و اونلار ائوه دؤندولر. ائولین اونون تختی‌نین یانیندا اوتورب، الینی الینه آلیب سیغاللاییب، سونرا دئدی: «بابا، سئویرسن‌سه، سنه او تورکو بایاتیلاردان اوخویوم»؟ آتام بیردن اؤزونه گلیب آغریلارینی اونودوب، تپه‌دن دیرناغا دیققت و انتظارا دولدو. هیجان و عذابدان تیتره‌ین بیر سسله دئدی: «اوخو ائولین، اوخو، اوخو بالام اوخو». ائولین باشینی اونون باشینا یاخینلاشدیریب، ائشیتمه‌یی گرکلی اولان سونونجو آوازی، بیر موسیقی‌نین سونونجو زیل و بَملرینی، بیر ماهنی‌نین سونونجو کلمه‌لرینی، اونون قولاقلارینا تؤکدو: اود یانار، اوجاق یانار، ایستی‌نی قازان بیلر. بولبوللر چکن دردی، گول بیلمز، خزان بیلر. گئجه‌نی خسته‌دن سور، بو دردی یازان بیلر. ماهنی بیتن همن، آتا یوخودان آتیلمیش کیمی اؤزنه گلیب، شعرین سون سطیرینه اعتراض ائتمک ایسته‌دی. جانینداکی آغری سسی‌نی تیتره‌دیردی و سؤزلرینی چاتدیرماغا بتردن تله‌سیردی. دئدی: منیم جانیم، ائولین بالام، باخ «بو دردی یازان بیلر»، یانلیشدی. بیری بو دردی منه یازماییب، دوغروسو «بو دردی چکن بیلر»دی. بو ماهنی‌نین آخیر ایکی سطیرینی بئله اوخومالیسان: گئجه‌نی خسته‌دن سور، بو دردی چکن بیلر. ایکیندی چاغی، ثمینه و پروانه گلدیلر و منله ائولین ائوه قاییتدیق. ائوه تزه یئتیشدیگیمیزده، تئلفون زنگ چالدی. دسته‌یی گؤتوردوم. سسی تانیدیم. تئلفوندان گلن سس، باجیمین سسی اولسا دا، باشقا تَهَر ایدی. قارانلیق ایدی. یاغیشلی ایدی... آتام اؤلموشدو. #ابراهیم_ساوالان

✴ اؤنملی اولان مدرک صاحیبی اولماق دئییل، درک صاحیبی اولماق‌دیر. #علی_شریعتی

Cabir Novruz "Sağlığında qiymət verin insanlara!"

آتا بابا سوزلری 🔰 ۱_بولاما دا آش اولماز، قونشودان قارداش اولماز ۲_ ایت لرین سایه سیننن، قورد دارین بایرامیدی ۳_آلت انگینن چئینیوْر ۵_ باب لی بابین تاپماسا ، گون آخ وایئنان گئچر ۶_ خیالسیز اینسان میوه سیز آغاجا بنزر ۷_ سوغان آجی اولسا دا مجلسده یئری وار ۸_ هره اوز اکدیگین بیچر ۹_ یوز دنه ماما ییغیشا ، گوج دوغانین بوینوندا ۱۰_ ائرمنی دن شاهید ایسته دیلر گئتدی اوزوم ایاخلیانی گئتیردی ۱۱_آدام واردی دیندیررسن جان دییر آدام واردی دیندیرمسن یاخشیدی ۱۲_ نئجه سن قانمییم ، قالاسان یانا یانا ! ۱۳_ تاری یازانی بنده پوزا بيلمز ۱۴_ایکی کؤنول بیر اولسا داغی دلر یول ائیلر ۱۵_ایکی کؤنول بیر اولسا سامانیق، سیران اولار

چوخ گوزل ایفا "اویان قارداشیم"🥀 🎻: عاشیق زولفیه خانیم

بختيار وهابزاده-"گلستان" پوئماسی-آذربايجانين پارچالانماسی -اؤز سسيله دئکله‌مه👏👏👌👌

📝(آللاه یا تانری )سؤزۆ #آتابابا سؤزلرینده 1. آللاه آداما عقل وئریب 2.آللاه آغزیندان ائشیتسین 3.آللاه ایسته سه ائرککدنده وئرر دیشیدنده 4.آللاه ایکی گؤز وئریب کی ایکی گؤزه باخاسان 5. آللاه ایکی یومروغو بیر باشا وورماز 6. آللاه جیغالا بالا وئرمز،  وئرسه ده خئیرین گؤرمز 7.آللاه بیر یاندان باغلاسا بیر یاندان آچار 8. آللاه بؤیۆک،  آلتی گئن 9.آللاه داغینا باخار قار وئرر 10ـ آللاه درد وئریب درماندا وئریب 11ـ آللاه ساخلاسون دعوا ایستمه ز 12ـ آللاه دیشی کیمه وئریب اشتهانی کیمه 13ـ آللاه ساخلیانی قورد یئمز 14ـ آللاه قارقا دئییل کی گؤز اوْیا 15ـ آللاه کوْر قوشونکین یوواسیندا یئتیرر 16ـ آللاه ووران آغاجین سسی چیخماز 17ـ آللاه وئردیکجه بنده گۆمانا دۆشر 18ـ آللاهین ایشلرینه اَل اوزادماق اوْلماز 19ـ آللاهین صاباحی قورتولان دئییل 20ـ آللاهین لعنتینه دَیمَز 21ـ آللاه وئرنده باجادان سالار 22. تاری آج ایستیه نی بنده دویورا بیلمز 23 .آللاه ائششَگی تانییردی بوینوز وئرمه دی 24.تاری قارقانی پیغمبر عصاسیله دؤیَر 25.تاری بیلیر کتده گۆناهکار کیمدی 26.آللاه بیلیر کیم قازانا کیم یییَه 27.تاری وئرن دولتی بنده آلا بیلمز 28.تاری تقدیرین بنده پوْزانماز 29.تاری وئرن دولتین زاوالی یوْخدور 30ـ آللاهسیز یئرده اوْتو،  حاکیم سیز یئرده اوْتورما 31. تاری وئریب زئینییه ، دیشی یوْخدور چئینییه 32.آللاه یاندیران چیراغی سؤندۆرمک اوْلماز 33.تاریدان قوْرخان ، قولدان قوْرخماز 34.تاریدان گلمه سَه، بنده دَن نَه گَلَر ؟ 35.تارینی چاغیر تازینی بوراخ 36. سَندَن حرکت آللاهدان برکت 37. خیردا آدام آللاهیق ایددیعاسی ائلر 38.آللاهدان گَلَنه بنده نَه ائله سین؟ 39. اوْندان خئییر گَلسَه ، آللاهدان بلا گَلَر 40. قیررام تاری قیرمیش کیمی 41. آللاهدا تک،  منده تک 42. بونلارین هئچ آللاهیدا بیر دئییل 43. آللاه بوْرجونا چیخسین 44. یالوارانین تانریسی اوْلماز 45.آنا حاققی ،تانری حاققی 46. اوْن ایکی ایماما یالوارینجا ،بیر آللاها یالوار 47. آللاهدان اۆزۆلمه سَه ، اؤلمَز. 48ـ آللاه بالام دئییب. 49ـ آللاه بازاروو آیری یئردن یئتیرسین. 50ـ ایشینی دۆز گؤر، آللاهدان گیلئی لَنمَه.

✍ : ابراهیم ساوالان 🔹اوروز نام یکی از شخصیت‌های افسانه‌ای ترکهاست که هیکل بزرگی داشت و از پوست شصت بُز برایش قبا و از پوست شش قوچ برایش کلاه می‌دوختند. در کتاب دده‌قورقود نام دایی و نام پسر قازان‌بَی، اوروز است و فصلی از کتاب به اوروز پسر قازان اختصاص دارد. میرعلی سیدوف این لغت را انسان منتسب به خورشید، انسان سرخ و درخشنده معنی کرده است. لغت اوروزو نیز نامی برای دختران بود که توسط ثبت احوال ایران به شدت تحریف شد. دو نفر با نام اوروزو در آشنایان و بستگان ما وجود داشت که نام یکی در شناسنامه «روزه» و دیگری «فیروزه» نوشته شده بود. 🔹در ترکی از لغت بال (عسل) اسامی دخترانه‌ای چون بالـلی، بالـتکین و بالـسان ساخته شده که گویای شیرینی دختران برای والدین است. اسم پسرانه بالـاخان نیز که در آذربایجان بیشتر بصورت بالا+خان (خان کوچک) است در لغتنامه قشقایی (ص185) بصورت بال+آخان به معنی آدمی است که از گفتار و کردارش عسل جاری میشود و بالـقیز به معنی دختر عسلی اسم دیگری از همین ریشه است که دستگاه فارسی‌ساز ایران این نام را بصورت بلقیس درآورده است. 🔹بالقیز همچنین کوهی در حدفاصل تکاب و زنجان است که در داستان‌های عامه دخترانی به شیرینی عسل در ییلاقات آن ساکنند و دویست سال پیش نگاری سُجاسی این فرهنگ را چنین بیان کرده است: بختین آغ، اقبالین آغ، کهلیک سسین بالدان شیرین اول سببدن بالـقیز اولموش ایلده یایلاغین سنین 🔹شوونیست‌ها نام این کوه را نیز بلقیس نوشته ادعا میکنند که سلیمان نبی از تخت‌سلیمان تکاب به باد سبا دستور داد تا ملکه یمن، بلقیس را به حضور او آورد و باد، بلقیس را از یمن به آذربایجان آورده بر فراز این کوه نهاد و نام این کوه را بلقیس کردندی. 🔹دفاتر اسناد رسمی اسم دخترانه بولوش را نیز بلقیس می‌نویسند. این نام از زیباترین نام‌هایی است که در تقابل با فرهنگ مردسالار و تحقیر زنان بوجود آمده بود. اگر وجود اسامی قیزبس و بسدی در گذشته نشانگر ناخرسندی برخی‌ها از تولد دختر بود نام‌هایی مانند بولوش و تاپدیق؛ هر دو به معنی یافته شده، عبادت شده و دیدار (از بن فعلی تاپماق و بولماق) نشانگر آن است که برخی‌ها نیز با هزار آرزو دختردار شده و نامش را تاپدیق یا بولولش گذاشته بوده‌اند.