کافه اندیشه

‌ 🔴 چند نکته پیرامون دیوان شاه اسماعیل ✍️ سالار سیف‌الدینی یادداشتِ پیشین پیرامون تبار شاه اسماعیل صفوی، افزون بر این‌که مورد توجه برخی مخاطبین قرار گرفت، مباحث تازه‌ای را در باب دیوان خطایی باز کرد. نگارنده کوشید تا جای ممکن برخی از این واکنش‌ها را دنبال کند و همین امر، ضرورت طرح نکات تازه‌ای را مطرح کرد. از این‌رو چند نکته کلّی در خصوص این دیوان به نظر می‌رسد که یادآوری آن به گسترش و بهبود مباحث تاریخ ملّی ایران کمک خواهد کرد: ۱) به نظر می‌رسد دیوان خطایی شاه اسماعیل صفوی برای جلب توجه مریدان قزلباش در آناتولی سروده شده است و از همین رو است که در برون‌مرز یعنی از آناتولی تا بالکان بیشتر مورد توجه قرارگرفته است. شاه اسماعیل با زیرکی بر اساس قاعده «کلّم الناس علی قدر عقولهم» با مریدانِ آناتولیایی خود به زبان ساده صحبت کرد و این شیوه در نهایت راه خود را در شهرت هر چه بیشتر صفویه گشود. از دیگرسو این دیوان علی‌رغم ارزشهایی که دارد در ایران کمتر دیده شده و جالب آنکه در دورۀ صفویه نیز آنگونه که باید به آن توجه نشده است. ظاهراً صفویان اولویت‌های زبانی دیگری داشتند و از این‌رو به دیوانِ سرسلسلۀ خود دست‌کم در درون‌مرز به اندازه سایر آثار هنری توجه نکردند. در حالی که در همان دوره، خطاطی، تهذیب و کاشی‌کاری اشعار بسیار رایج بود. خود شاه اسماعیل نیز به جای اینکه دیوان خویش را در مکتب نگارگری تبریز به تصویر بکشد، ترجیح داد، شاهنامه طهماسبی را برای جانشین خود به یادگار بگذارد. شاه عباس نیز با سفارش خطاطی از شاهنامه به علی عباسی و میرعماد از مسیری رفت که شاه اسماعیل گشوده بود. ‌ ۲) دیوان خطایی از نظر فرم از قالب‌های شعر فارسی تبعیت می‌کند و از نظر زبانی به زبان تُرکی آذربابجانی سروده شده، اما از نظر مضمون، آکنده از مفاهیمی است که تنها در بستر تفکر ایرانی قابل فهم است. بنابراین همانطور که سید جواد طباطبایی به درستی درباره اهمیت این دیوان اشاره کرده است: «اگر فارسی زبانی که هیچ از تُرکی آذری نمی‌داند غزل‌های آن را بخواند، می‌تواند کمابیش تصور روشنی از مضمون آنها داشته باشد، در حالی‌که کسی که جز تُرکی امروزی ترکیه را نداند هیچ از آنها نخواهد فهمید، به این دلیل چنانچه در جاهای دیگر نیز اشاره کرده‌ام، چنین نوشته‌هایی بخشی از ادب فارسی هستند و یکسره بیگانه از ادبیات جدید تُرکی. می‌توان این دیوان تُرکی شاه اسماعیل را با دیوان‌های فارسی سطان‌ها و خلیفه‌زاده‌های عثمانی ...مقایسه کرد. به لحاظ مضمون‌ها و درونمایه.ها آن دیوان ترکی و این دیوان‌های فارسی به یکسان فصلی در تاریخ ادب فارسی به شمار می‌آیند». (نک: طباطبایی، ملّت، دولت و حکومت قانون، جستار در بیان نص و سنت، مینوی خرد، ۱۳۹۹، ص:۸۶). ‌ اگر برخی از این غزل‌ها را بررسی کنیم خواهیم دید که واژگان کلیدی آنها اغلب از واژه‌های مهم فارسی هستند که بدون فهم آن به ویژه از نظر بار ادبی و اجتماعی، درک شعر ناممکن خواهد بود. 🔴 دنبالۀ یادداشت را در بخشِ «مشاهدۀ فوری» بخوانید: 👇👇 @IranDel_Channel 💢

‍ ‌ 🔴 خرمشهر ✍️ جواد رنجبر درخشی‌لر ‌ در خانه نشسته‌ای. غذا می‌خوری یا کتاب می‌خوانی. تلویزیون تماشا می‌کنی یا معاشقه می‌کنی. ظرف می‌شویی یا لباس. غذا می‌پزی یا اتو می‌کنی. هر کاری که در خانه می‌شود کرد را می‌کنی. خانۀ امن و آرام. صدایی می‌شنوی. سوت بلند. پسرِ همسایه بود؟ نه. صدای مهیب انفجار. سوت و انفجار. لرزه‌ای بر اندامت و خانه‌ات می‌افتد. انگار وسطِ فیلمی. اما اینجا سینما نیست. خانه است. بچه‌ها و عشق زندگی‌ات را همراهی می‌کنی و بیرون می‌روی. همسایه‌ها ریخته‌اند بیرون؛ همه. هراسان. ترسیده و گیج. سوتِ بلندِ دیگری و باز انفجار. این‌بار، دود را هم می‌بینی. صدای مسلسل هم می‌آید. چند مرد می‌دوند. انفجار در نانوایی محلۀ بالا بوده. دیگری در آرایشگاه مردانۀ محلۀ پایین. سومی در یک مدرسه. چند مرد می‌دوند محلۀ بالا و چند مرد دیگر به محلۀ پایین. دوچرخه‌سواری خونین، تعادل‌اش را از دست داده و به زحمت، خود را می‌رساند. می‌افتد. خبر می‌دهد راه‌آهن را گرفته‌اند. کی؟ چه کسی؟ بریده بریده می‌گوید: عراقی‌ها. می‌میرد. جریانِ زندگی عوض می‌شود. کارهای همیشه تعطیل می‌شود. یکی به اسلحه‌خانه می‌دود و دیگری به بیمارستان و آن دیگری به زمین فوتبال، تا بچه‌های محل را جمع کند. جنگ، واردِ زندگی می‌شود. بخشی از زندگی؟ شاید نابود کننده زندگی. نه، خودِ زندگی. زندگی به شیوه‌ای دیگر. همان پخت و پز و اتو کردن و معاشقه. اما این بار با هدف دیگر. با هدفِ حفظِ همۀ آن‌ها. برتر از همۀ آن‌ها؟ شاید. اما فقط وقتی که در برابر صدام ایستاده باشی یا هیتلر. زندگی آب گوارایی است. ظرفش، وطن است. زندگی نوشیدن هر روزۀ آب گوارایی است؛ اگر وطن باشد و بماند. ظرف نباشد که آب پابرجا نمی‌ماند و زبان، رمز برقراری ارتباط است. میان ظرف و زندگی. آب و بلور. پس غذا پختن و معاشقه و لباس شُستن و زبان و وطن، همه با هم معنی می‌شود. پس دستور پختنِ ماهی و دستور زبان فارسی و تاکتیک‌های جنگی همه از زندگی است. زنده باد زندگی! زنده باد خرمشهر! زنده باد ایران! ‌ ‌ ‌ @IranDel_Channel 💢

‍ ‌ 🔴 خرمشهر ✍️ جواد رنجبر درخشی‌لر ‌ در خانه نشسته‌ای. غذا می‌خوری یا کتاب می‌خوانی. تلویزیون تماشا می‌کنی یا معاشقه می‌کنی. ظرف می‌شویی یا لباس. غذا می‌پزی یا اتو می‌کنی. هر کاری که در خانه می‌شود کرد را می‌کنی. خانه امن و آرام. صدایی می‌شنوی. سوت بلند. پسرِ همسایه بود؟ نه. صدای مهیب انفجار. سوت و انفجار. لرزه‌ای بر اندامت و خانه‌ات می‌افتد. انگار وسطِ فیلمی. اما اینجا سینما نیست. خانه است. بچه‌ها و عشق زندگی‌ات را همراهی می‌کنی و بیرون می‌روی. همسایه‌ها ریخته‌اند بیرون؛ همه. هراسان. ترسیده و گیج. سوتِ بلندِ دیگری و باز انفجار. این‌بار، دود را هم می‌بینی. صدای مسلسل هم می‌آید. چند مرد می‌دوند. انفجار در نانوایی محلۀ بالا بوده. دیگری در آرایشگاه مردانۀ محلۀ پایین. سومی در یک مدرسه. چند مرد می‌دوند محلۀ بالا و چند مرد دیگر به محلۀ پایین. دوچرخه‌سواری خونین، تعادل‌اش را از دست داده و به زحمت، خود را می‌رساند. می‌افتد. خبر می‌دهد راه‌آهن را گرفته‌اند. کی؟ چه کسی؟ بریده بریده می‌گوید: عراقی‌ها. می‌میرد. جریانِ زندگی عوض می‌شود. کارهای همیشه تعطیل می‌شود. یکی به اسلحه‌خانه می‌دود و دیگری به بیمارستان و آن دیگری به زمین فوتبال، تا بچه‌های محل را جمع کند. جنگ، واردِ زندگی می‌شود. بخشی از زندگی؟ شاید نابود کننده زندگی. نه، خودِ زندگی. زندگی به شیوه‌ای دیگر. همان پخت و پز و اتو کردن و معاشقه. اما این بار با هدف دیگر. با هدفِ حفظِ همۀ آن‌ها. برتر از همۀ آن‌ها؟ شاید. اما فقط وقتی که در برابر صدام ایستاده باشی یا هیتلر. زندگی آب گوارایی است. ظرفش، وطن است. زندگی نوشیدن هر روزۀ آب گوارایی است؛ اگر وطن باشد و بماند. ظرف نباشد که آب پابرجا نمی‌ماند و زبان، رمز برقراری ارتباط است. میان ظرف و زندگی. آب و بلور. پس غذا پختن و معاشقه و لباس شُستن و زبان و وطن، همه با هم معنی می‌شود. پس دستور پختنِ ماهی و دستور زبان فارسی و تاکتیک‌های جنگی همه از زندگی است. زنده باد زندگی! زنده باد خرمشهر! زنده باد ایران! ‌ ‌ ‌ @IranDel_Channel 💢

🔴 سوم خرداد، روزِ ملّی آزادسازی خرمشهر و روز دفاع از تمامیت ارضی ایران گرامی باد. یاد دلاوران آزادسازی خرمشهر عزیز و قهرمانان بی‌ادعای دفاع مقدس میهنی، گرامی و سبز 🔴 پی‌نوشت: ویدئو برشی از سمفونی حماسه خرمشهر اثری از استاد مجید انتظامی #مناسبتها @IranDel_Channel 💢

گمنام ترین فرد و عامل آزاد سازی خرمشهر خلبان محمود اسکندری بود که در هفده اردیبهشت شصت و یک پل پشتیبانی ارتش عراق بر اروند رود را منهدم کرد. کلیپ پیوست را مشاهده کنید. روح خلبان اسکندری شاد

گمنام ترین فرد و عامل آزاد سازی خرمشهر خلبان محمود اسکندری بود که در هفده اردیبهشت شصت و یک پل پشتیبانی ارتش عراق بر اروند رود را منهدم کرد. کلیپ پیوست را مشاهده کنید. روح خلبان اسکندری شاد

عشق و خدمت به خلق معنابخشی به زندگی از نگاه #محمدعلی_موحد دوم خرداد #زادروز استاد موحد است. 🔹️

‌ 🔴 ضرورتِ تدوینِ نظریۀ بقای ایران ✍️ جواد طباطبایی،‌ فیلسوف سیاسی ایران در بیان چیستی و ماهیتِ ایران، من همیشه روی این مسئله تأکید داشتم که ایران یک مفهوم است. مفهومی که آبستنِ مفاهیم دیگر است. بنابراین ایران یک نام خاصِ صرفاً جغرافیایی نیست و در طی تاریخ، مفاهیمی وارد آن شده است. هنگامی که از عبارت « ما ایرانی‌ها» صحبت به میان آید، یعنی «ملت ایران». پس ملت هم‌مفهومِ ایران است. همانطور که دولتِ ایران هم جزئی از خود مفهومِ ایران بود. هنگامی‌که ابن‌مقفع در ۱۲۰ هجری، کتابِ نامه تنسر را از پهلوی ترجمه می‌کند، در آغازش از «ایرانشهر» صحبت می‌کند. یعنی من دارم در مورد یک واقعیتی صحبت می‌کنم که از جهانِ باستان پایه‌گذاری شده و وقتی من می‌گویم ایرانشهر، یعنی ملت ایران یعنی سرزمین ایران، یعنی دولت ایران. «ایران» به بیان کارل اشمیت در رسالۀ الهیاتِ سیاسی، یک کلمه Pregnant است، یعنی آبستنِ مفاهیمِ بسیار دیگری است. مضمونِ «ملت» و «وحدت ملی» داخلِ مفهومِ ایران بود، بنابراین ما همانند اروپایی‌ها به مفاهیم جدید برای ملت‌سازی نیازی نداشتیم. موضوعِ تنوع در ایران، مسئلۀ گستردگی جغرافیایی آن و قبض و بسط جغرافیا و بسیاری دیگر از مسائل، همگی نیازمند دقت نظر و نظریه است. ما نیازمندِ یک نظریۀ بقای کشور ایران هستیم. زیرا تا زمانی که این مسائل را به صورت تئوریک نفهمیم، تداومِ بقایمان به مخاطره می‌افتد. این در حالی است که تئوری‌های معارضِ اندیشۀ بقای سرزمینی ما، همان‌طور که از نامش پیدا است، «نظریه» هستند و یا خود را به نظریه تبدیل کرده‌اند. نظریه‌سازی از سرمایه‌ای که موجبِ بقای ما شده در جهانی که نظریه‌های پُست مدرن و... وجود دارند، بسیار ضروری است، زیرا تا وقتی که از «سرمایه» به «نظریه» تبدیل نشود، بنیان‌های معنوی بقای کشور تهدید خواهند شد و اگر به این مرحله برسیم، در آن صورت تهدید بنیان‌های مادی خیلی آسان خواهد بود. من سعی کرده‌ام در برخی از آثارم بنیان‌های این نظریه را تدوین کنم و اصولی برای آن تنظیم کنم تا مقدمه‌ای بر اندیشیدن‌ درونِ ایرانشهر به شمار بیاید. 🔴 پی‌نوشت: از گزارش نشستی در مرکز مطالعات و آموزش، ۱۳۹۵ خورشیدی @IranDel_Channel 💢

بیاموزیم که کینه نیاموزیم چو دشمن کَرَم بیند و لطف و جود نیاید دگر خُبث از او در وجود مّکُن بد که بد بینی از یارِ نیک نّروید ز تُخمِ بدی بارِ نیک مرگ انسان ها، فارغ از عملکردشان تلخ و حزن انگیز است و بروز هر واکنشی جز این، به ویژه هنگامیکه از جمعیت قابل توجهی سرزند، نشان از یک بحران عمیق اجتماعی دارد که در چنین هنگامه ای فرصت سر بازکردن پیدا نموده است. متاسفانه شدت بغض و کینه های انباشته در جامعه به شدت قطبی شده ما هراسناک است اما منصفانه نیست اگر به نقش دستگاه های پرورش فکری و بنگاه های تبلیغات رسمی در آفرینش چنین فضایی بی توجه باشیم. نزدیک ۵ دهه است که هر روزه از صبح سحر تا میانه عصر در مدارس کشور به کودکانمان آرزوی مرگ و نفرین بر این و آن را می آموزیم تا در فکر و جانِ پاکشان باور به بی ارزش بودن نّفّس و جان انسان ها را نهادینه کنیم. راه دور نرویم، مگر فضای شور و شعفی که صدا و سیما در هنگام پخش خبر مرگ کثیری از رهبران دنیا از انور سادات گرفته تا ملک خالد و ملک عبدالله و سایرین ساخته و می سازد به نتیجه ای جز آموزش فرهنگ شکرگزاری و امکان شادی و سرور در مرگ سایر انسان ها منجر می شود؟ روشن است که دل های انباشته از کینه آینده خوبی نخواهند ساخت و لیبی و وضعیت تلخ کنونی آن اثبات این مدعاست. باور کنید که اگرچه ضعف در اداره کشور  در بسیاری از امور مشهود است ولی به یقیین خساراتی که انتخاب سیاست های فرهنگی نادرست به ارزش های اجتماعی به ویژه روابط انسانی وارد ساخته است با هیچ حوزه دیگری قابل مقایسه نیست. تو چنان زی که بمیری، بِرَهی نه چنان چون تو بمیری، بِرَهَند سید حسین امیرشاهی ۲-۳-۱۴۰۳

معادله جانشینی رهبر بعد از مرگ رئیسی - BBC News فارسی via www.bbc.com