Desalegn B.

👉1) Bu`uura seerichaatiin balleessummaan isaa kan mirkanaa’e yoo ta’e malee namni kamiyyuu adabamuu hin danda’u. 👉Namni gocha isaatiif itti gaafatamaa ta’uu qabu itti yaadee yookiin dagannoon yakka tokko kan raawwate yoo ta’e malee yakkaan balleessaa hin ta’u.  👉2) Namni kamiyyuu gochi inni raawwate seeraan kan adabsiisu yoo ta’ellee badii tokko osoo hin raawwatiin yookiin sababa humnaa ol ta’een yookiin wanta tasa mudateen kan raawwatame yookiin kan qaqqabe ta’ee yommuu argamu seera yakkaatiin itti murtaa’uu hin qabu.    (Seera Yakkaa Kwt 57 ilaali)

Duuti namaa seeraan kan nama gaafachiisu ta'uun isaa ifadha. Ta'us bu'aan kun seeraan kan nama gaafachiisu namni du'a sanaaf sababa ta'e balleessaa qaba yoo jedhamedha. Balleessaa qaba kan jedhamu immoo gochichi ta'e jedhamee ykn dagannoodhaan kan raawwatame yoo ta'edha. Dhimma amma harkaa qabnu keessatti imaltonni lamaan du'uu kan danda'an dagannoo konkolaachisaatiin osoo hin taane to'annoo konkolaasichaatiin ala haala ta'e, Tikeen (Tikseen) tasa itti seenuudhaan balaa (Accident) uumamenidha. Lubbuun namaa balaa tasa uumameen, konkolaataadhaan wal qabatee, yoo darbe, konkolaachisichi dagannoodhaan yakka raawwachuudhaan itti gaafatamuu hin dandada'u" jedheera.       Desalegn B.   

Waliigalteen Bittaa fi Gurgurtaa Manneen Dhuunfaa Mirkanaa'uuf Ulaagaan Guutamuu Qabu Maal Fa'i? Waliigalteen Bittaafi Gurgurtaa Manaa Qaama Kam Biratti Mirkanaa'a (Raawwatama)? €€€€¥€€€€€¥¥€€€€€€€€€¥¥¥¥€€€€€€€€€ Bittaa fi gurgurtaan manaa kan raawwatamu Bitaataa fi Gurgurataa gidduutti ta'ee, waliigaltichi mirkanaa'uuf; a) Manichi qabeenya dhuunfaa gurgurataa ta'uu, kaartaa fi nagahee abbaa qabeenyumaa dhiyaachuu; b) Kallattii 4 (arfaniin) maal maaliin akka daangeffamuu fi koordineetii manichaa beekamuu; c) Idaa fi dhorkaa mana murtii kan hin qabne ta'uu; d) Waraqaa eenyummaa gurgurataa jiraachuu fi e) Ragaan Gaa'ilaa dhiyaachuun barbaachisaadha.       (Qajeelfama Misooma, Bulchiinsaafi Dabarsa Manneen Naannoo Oromiyaa, Lakk.28/2016 Kwt 58) 👉Biiroon Misooma Magaalaafi Manneenii Oromiyaa; Waliigalteen bittaa fi gurgurtaa manaa sadarkaa bulchiinsa magaalaatti akka raawwatamu taasisuuf; hordofuuf; to'achuuf aangoo qaba.      (Qajeelfama Misooma, Bulchiinsaafi Dabarsa Manneen Naannoo Oromiyaa, Lakk.28/2016 kwt 61(6))       Desalegn B.

Himannaa Qabiyyee (Possession) fi Faayidaawwan Hin Malle (Mesne Profits) Deebisiisuuf Dhiyaatu Ilaalchisee Murtoo (Dikirii) Akkamiitu Kennamuu Danda'a? Faayidaa Hin Malle (Mesne Profit) Jechuun Maal Jechuudhaa? ¢¢¢¢¢¥¥¥¥¥¢¢¢¢¢¢¥¥¥¥¥¥¥¢¢¢¢¢¢¢£££ Murtoo (Dikirii) Qabiyyeefi Faayidaa Seeraan Ala Fudhatame (Faayidaa Hin Malle) Ilaallatu Himannaan kan dhiyaate qabiyyee qabeenya hin sochooneefi bu'aa ykn faayidaa biroo fudhatame (faayidaa hin malle) deebisiisuuf yoo ta'e, Manni murtichaa murtee kennu irratti qabiyyeen qabeenyicha fi guyyaa qabeenyichi fudhatame irraa eegalee, murtiin kennamee, hanga qabiyyeen qabeenyichaa abbaa mirgaatiif deebi'utti bu'aa (alaabaa) ykn kiraa faayidaa biroon argamsiiseefi firii irraa argame, herrega kamiyyuu dabalatee akka kaffalu ajajuu ni danda'a.    (Sdfs Kwt 187) Hubachiisa: "Faayidaa (Bu'aa) Hin Malle" (Mesne Profit) jechuun bu'aawwan namni qabiyyee nama biroo seeraan ala qabate xaarii hojii isaa ykn dadhabbii isaatiin qabatamaatti argate ykn argachuu qabu ta'ee dhalas ni dabalata. Garuu bu'aa sababa fooyya'iinsa dhaabbataa taasiseen (sababa qabeenyicha misoomsuutiin) argate hin dabalatu jechuun tumeera. (Sdfs Kwt 3) ይዞታንና ያላገባብ የተወሰደ ጥቅምን ስለሚመለከት ውሣኔ ክሱ የቀረበው የማይንቀሳቀስ ንብረት አላባንና የተወሰደ ሌላ ጥቅምን ለማስመለስ ሲሆን ፍርድ ቤቱ በሚሰጠው ውሣኔ ላይ ንብረቱ ወይም አላባው ከተወሰደበት ጊዜ ጀምሮ ክስ ከመቅረቡ በፊት ክሱም ቀርቦ በፍርድ እስከ ተወሰነበትና ይዞታው ለባለመብቱ እስከሚመለስበት ጊዜ ድረስ ያላገባብ የተወሰደው ንብረትና አላባ ሌላውም ጥቅም ያስገኘውን ኪራይና የሰጠውን ፍሬ ማንኛውንም ሂሣብ ጭምር እንዲከፍል ለማዘዝ ይቻላል::    (የፍ/ብ/ሥ/ሥ ሕግ አንቀጽ 187) Decree for possession and mesne profits Where a suit is for the recovery of possession of immovable property and for rent or mesne profits, the court may pass a decree for the possession of the property together with the rent or mesne profits which have accrued on the property prior to the institution of the suit and until the delivery of possession to the decree-holder.     (Art.187 of Ethiopian Civil Procedure Code)      Desalegn B.

በውጭ ሀገር የተሰጠ የግልግል ወይም የሽምግልና ዳኝነት ብይን  በፍትሐብሔር ህግ አንቀፅ 461 ስር የተጠቀሱትን ካላሟላ በስተቀር ሊፈፀም አይችልም፡፡ እነዚህ ቅድመ ሁኔታዎች በግልግል ዳኝነት እና ዕርቅ አሰራር ሥርአት አዋጅ ቁጥር 1237/2013 አንቀፅ 53 ጭምር የተመለከቱ ናቸው፡፡  በፍትሐብሔር ሥነ ሥርአት ህጉ በውጭ ሀገር ለተሰጠ ፍርድ አፈፃፀም የተደነገጉ ድንጋጌዎች ሁሉ በውጭ ሀገር የተሰጠ የግልግል ወይም የሽምግልና ዳኝነት ብይን ላይም በተመሳሳይ ተፈፃሚ ይሆናል፡፡   ማጠቃለያ በአጠቃላይ በውጭ ሀገር የተሰጠን ፍርድ እና የግልግል ወይም የሽምግልና ዳኝነት ውሳኔ በኢትዮጵያ ፍርድ ቤቶች ለማስፈፀም በህጉ የተደነገጉት ቅድመ ሁኔታዎች መሟላት አለባቸው፡፡ በመሆኑም በውጪ ሀገር የተሰጠ ፍርድ ወይም የግልግል ወይም የሽምግልና ዳኝነት ውሳኔ ማስፈፀም የሚፈልግ ማንኛውም ሰው በቅድሚያ ቅድመ ሁኔታዎቹ መሟላታቸውን ማረጋገጥ ይጠበቅበታል፡፡                       በንቃተ ህግትምህርት እና ስልጠና ዳይሬክቶሬት የተዘጋጀ Source: FB page of FDRE Ministry of Justice      Desalegn B.

How Is Foreign Judgements And Arbitration Awards Enforced in Ethiopia? ££££✓✓£££££✓✓✓£££££✓✓✓✓✓✓✓✓ በውጭ ሀገር የተሰጠ ፍርድ ወይም የግልግል ዳኝነት ውሳኔ የሚፈፀምበት ሁኔታ   መግቢያ የሰው ልጆች መስተጋብር በተለይ በአሁኑ የአለም ሁኔታ በሀገራት ድንበር የተገደበ አይደለም፡፡ በዚህ መስተጋብር መካከል ወደ ፍርድ ቤት ወይም ወደ ሌሎች አማራጭ የግጭት መፍቻ ዘዴዎች የሚሄዱ እና አፈፃፀማቸው በተለያዩ ሀገራት የሚሆኑ ጉዳዮች ይኖራሉ፡፡ መሰል  የውጭ ሀገር ፍርዶችን የማስፈፀም ጉዳይ የአለም አቀፍ የግለሰቦች ህግ (private international law) አካል ሲሆን ሀገራት የውጭ ሀገር ፍርድ ለማስፈፀም እንዲረዳቸው የህግ ማእቀፍ ያዘጋጃሉ፡፡ በተጨማሪም በርካታ ሀገራት ሁለት ውይም ከሁለት በላይ ባሉ ሀገራት በሚደረግ የአለም አቀፍ ስምምነት የውጭ ሀገር ፍርድን ያስፈፅማሉ፡፡ በዚህ አጭር ፅሑፍ  በውጭ ሀገር የተሰጡ ፍርዶች እና በውጭ ሀገር የተሰጠ የግልግል ዳኝነት ውሳኔ በሀገራችን የሚኖረውን የአፈፃፀም ሥርአት እንመለከታለን፡፡   በውጭ ሀገር የተሠጡ ፍርዶች ምንነት የውጭ ሀገር ፍርድ ማለት በውጭ ሀገር መንግስት ፍርድ ቤት የተሰጠ ፍርድ ማለት እንደሆነ እና የውጭ ሀገር ፍርድ ቤት ማለት ደግሞ ከኢትዮጵያ ግዛት ክልል ውጭ የሚገኝ በሀገሩ ህግ መሰረት የተቋቋመ የማናቸውም ሀገር ፍርድ ቤት እንደሆነ በፍትሐብሔር ሥነ ሥርአት ህግ አንቀፅ 3 ትርጉም ሰጥቶበታል፡፡ በተጨማሪም የግልግል ዳኝነት እና የዕርቅ አሠራር ሥርዓት አዋጅ ቁጥር 1237/2013 ዓ.ም አንቀፅ 2(8) በውጭ ሀገር ለተሰጠ የግልግል ዳኝነት ውሳኔ ትርጉም የሰጠ ሲሆን ኢትዮጵያ ባፀደቃቻቸው ዓለም አቀፍ ስምምነቶች መሠረት በውጭ ሀገር እንደተሰጠ የሚቆጠር የግልግል ውሳኔን ወይም የግልግል ዳኝነቱ መቀመጫ በውሳኔው ውስጥ ከኢትዮጵያ ግዛት ውጭ መሆኑ የተገለፀበት ውሳኔ እንደሆነ ትርጉም ሰጥቶበታል፡፡    በውጭ ሀገር የተሰጠ ፍርድ እንዲፈፀም የሚቀርብበት ሥርአት በአለም አቀፍ ስምምነት በተለየ እንዲፈፀም የሚያደርግ ልዩ ህግ ከሌለ በስተቀር ከኢትዮጵያ ግዛት ውጭ የተሠጠ ፍርድ፣ ውሳኔ ወይም ብይን ኢትዮጵያ ውስጥ የሚፈፀመው በፍትሐብሔር ሥነ ሥርአት ህጉ መሰረት እንደሚሆን በሥነ ሥርአት ህጉ አንቀፅ 456 ተመልክቷል፡፡ በፍትሐብሔር ሥነ ሥርአት ህግ አንቀጽ 456(2) መሰረት የውጭ ሀገር ፍርድ የሚፈፀመው እንዲፈፀም ማመልከቻ ከቀረበ ብቻ ነው፡፡ በፌ.ዴ.ራ.ል ፍርድ ቤቶች አዋጅ ቁጥር 1234/2013 ዓ.ም መሰረት የውጭ ሀገር ፍርድ ማስፈፀም ስልጣን የተሰጠው ለፌዴራል ከፍተኛ ፍርድ ቤት በመሆኑ ማመልከቻው መቅረብ ያለበት ለዚሁ ፍርድ ቤት ነው፡፡ ይህ ማመልከቻ ሲቀርብም • የሚፈፀመው የውጭ ሀገር ፍርድ ትክክለኛነት የተረጋገጠበት የፍርድ ግልባጭ • ፍርዱ በተሰጠበት ሀገር ፍርዱ የመጨረሻ እና መፈፀም የሚገባው መሆኑን የሚያረጋግጥ በፈረደው ፍርድ ቤት ፕሬዝዳንት ወይም ሬጅስትራል የተፈረመ  የምስክር ፅሁፍ በአባሪነት አብሮ መቅረብ አለበት፡፡ የውጭ ሀገር የተሰጠ ፍርድ እንዲፈፀም ማመልከቻ የቀረበለት ፍርድ ቤት ባለእዳው ቀርቦ አስተያየቱን እንዲገልፅ መብት መስጠት ያለበት ሲሆን ለዚህም ቀነ ቀጠሮ መስጠት ይጠበቅበታል፡፡ ፍርድ ቤቱ የቀረበለትን ጉዳይ ለማጣራት ተከራካሪ ወገኖችን አስቀርቦ ክርክራቸውን መስማት አስፈላጊ ነው ብሎ ካላመነ በስተቀር ውሳኔ የሚሰጠው በቀረበለት ማመልከቻ ብቻ ነው፡፡ ሆኖም የውጭ ሀገር ፍርድ የሚፈፅመው ፍርድ ቤት በማናቸውም ግዜ የሚያጠራጥር ሁኔታ ያጋጠመ እንደሆነ አጠራጣሪ የሆነው ጉዳይ እስኪጣራ ድረስ በአንቀፅ 459(3) መሰረት የውጭ ሀገር ፍርድ አፈፃፀም ውሳኔን ሊያግደው ይችላል፡፡ ፍርድ ቤቱ ማመልከቻውን ተቀብሎ ፍርዱን ለማስፈፀም ከወሰነ አፈፃፀሙ የሚመራው በኢትዮጵያ ውስጥ የተሰጠ ፍርድ በሚፈፀምበት ሥርአት እንደሚሆን በሥነ ሥርአት ህጉ አንቀፅ 460(3) ተመልክቷል፡፡ ፍርድ ቤቱ ይህን ውሳኔ ሲወስን ስለወጪ እና ኪሳራ አከፋፈል አብሮ መወሰን አለበት፡፡   በውጭ ሀገር የተሠጠ ፍርድ ወይም ብይን የማስፈፀም ቅድመ ሁኔታዎች በውጪ ሀገር የተሰጠ ፍርድ ይፈፀም ዘንድ ሥነ ሥርአት ህጉ በአንቀፅ 458 ያስቀመጣቸው ቅድመ ሁኔታዎቹም መሟላት አለባቸው፡፡ ይኸውም • እንዲፈፀም የተጠየቀውን ፍርድ የሰጠው ፍርድ ቤት በኢትዮጵያ የተሰጠን ፍርድ የሚፈፅም መሆኑ መረጋገጥ • ፍርዱ የተሰጠው በህግ በተቋቋመ ፍርድ ቤት መሆን  • ፍርድ ከመሰጠቱ በፊት የፍርድ ባለእዳው መቃወሚውን እና መከራከሪያውን ለማሰማት መብት ተሰጥቶት የነበረ መሆኑ መረጋገጥ  • የሚፈፀመው የውጭ ሀገር ፍርድ የመጨረሻ እና ተፈፃሚነት ያለው መሆኑ መታወቅ (የመጨረሻ ፍርድ የሚባለው በይግባኝ የሚታይበትን ሂደት በሙሉ የጨረሰ እና እንደገና የማይታይ ሲሆን ነው፡፡) • የሚፈፀመው የውጭ ሀገር ፍርድ ለህዝብ ሞራል (public moral) እና ፀጥታ (public order) ተቃራኒ ያልሆነ መሆን ይጠበቅበታል፡፡ የህዝብ ሞራል ሲባል የሚፈፀመው የውጭ ሀገር ፍርድ በሀገራችን ህብረተሰብ ዘንድ በጠቅላላው ተቀባይነት ያለው ወይም ለባህል ተቃራኒ ያልሆነ መሆን አለበት፡፡ ለምሳሌ በኢትዮጵያ ህግ ተቀባይነት ለሌላቸው የኮንትራት(የውል ጋብቻ) ወይም ተመሳሳይ ፆታ ጋብቻ በሌላ ሀገር ቢከናወን እና ከዚህ ጋር በተያያዘ በተነሳ ክርክር አፈፃፀሙ ወደ ኢትዮጵያ ቢመጣ ለህግ እና ለሞራል ተቃራኒ በመሆኑ ኢትዮጵያ ማመልከቻውን ተቀብላ አታስፈፅምም፡፡ እነዚህን በህጉ የተቀመጡ ቅድመ ሁኔታዎች የማያሟላ የውጪ ሀገር ፍርድ በኢትዮጵያ ሊፈፀም አይችልም፡፡ በተመሳሳይ በውጭ ሀገር የተሰጠ የግልግል ወይም የሽምግልና ዳኝነት ብይን በሀገራችን የሚፈፀመው በፍትሐብሔር ሥነ ሥርአት ህጉ አንቀፅ 461 የተመለከቱ ቅድመ ሁኔታዎችን ካሟላ ብቻ ነው፡፡ ይኸውም፡-   • በፍትሐብሔር ሥነ ሥርአት ህግ አንቀፅ 458(ሀ) መሰረት የግልግል ወይም የሽምግልና ዳኝነት ብይኑ የተሰጠበት ሀገር በኢትዮጵያ የሚሰጥን ብይን የሚፈፀም የሆነ እንደሆነ • ብይኑ የተሰጠው ተከራካሪዎቹ ወገኖች ለግልግል ወይም ለሽምግልና ዳኞች ጉባኤ ባቀረቡት ስምምነት መሰረት ወይም ብይን የተሰጠበት ሀገር ህግ በሚፈቅደው መሰረት የሆነ እንደሆነ • ተከራካሪ ወገኖች የግልግል ወይም የሽምግልና ዳኞችን ለመምረጥ የእኩልነት መብት ተሰጥቷቸው እንደሆነ ወይም በክርክር ላይ ማስረጃቸውን ለማቅረብ እና ክርክራቸውንም ቀርቦ ለመስማት የእኩልነት መብት አግኝተው እንደሆነ • የግልግሉ ወይም የሽምግልናው ዳኝነት ጉባኤ ህግ በሚፈቅደው መሰረት ተቋቁሞ ከሆነ • ብይኑ የተሰጠበት ጉዳይ በኢትዮጵያም ህግ በግልግል ወይም በሽምግልና ዳኝነት ሊታይ የሚችል እንደሆነና የፍርዱም አፈፃፀም የህዝቡን ሞራል እና ፀጥታ የማይቃረን እንደሆነ • የተሰጠው ብይን የኢትዮጵያ ህግ በሚያዘው እና በሚፈቅደው ሁኔታ ሊፈፀም የሚችል እንደሆነ ነው፡፡

☝️☝️☝️☝️ Namni (Qaamni) Himannaa Jeequmsaatiin (Abbaa Qabiyyummaatiin) Himatame Deebii Ittisaa Akkamii Dhiyeeffachuu Qabaa? Gama Kanaan Dhaddachi Ijibbaataa MMWF Maal Jedhe? ¢¢¢¢¢¢¢{{{}}}}¢¢¢¢¢{{{{{{}}}}}¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢   ....itti fufe..... Seerri Hariiroo Hawaasaa kwt 1149(3) jalatti namni (qaamni) jeequmsaan himatame mirga gocha himannaa keessatti eerame raawwachuuf isa dandeessisu qabaachuu isaa dafee haala fashaleessuun hin danda’amneen yoo hubachiisuu baate abbootiin seeraa qabeenyi fudhatame akka deebi’u ykn jeequmsi uumame akka dhaabbatu ni ajaju jechuun tumeera. Haala kanaan, namni himannaa gosa kanaa dhiyeessu wanti qabatamaatti to’annaa isaa jala ture jalaa fudhatamuu ykn jeeqamuu mirkaneessuu kan qabu yemmuu ta’u, himatamaan immoo ariitiidhaan mirga jalaa fudhachuuf ykn jeequuf isa dandeessise ykn aangesse qabaachuu isaa hubachiisuu qaba. Bakka kanatti, darbee darbee, ogeessonni wayita haala wal makaa ta’een hojjetan ni mul’ata. Ogeessonni tokko tokko, himannaa jeequmsaa irratti deebii erga kennisiisanii booda deebii kenname dubbisuun, bitaafi mirga irraas waan ifa hin taane qulqulleeffatanii gochi himatamaadhaan raawwatame seera qabeessa ta’uu isaa yoo mirkaneeffatan, duubatti deebi’uun himannaa dhiyaate ilaaluuf aangoo hin qabnu jechuun kan kuffisan yemmuu ta’u, ogeessonni biroon immoo gochi himatamaadhaan raawwatame seera qabeessa ta’uu isaa yoo mirkaneeffatan aangoo hin qabnu jechuun osoo hin taane himatamaan jeequmsa hin uumne jechuun himannaa kufaa taasisu. Akka kiyyatti, ejjennoo sirriin ejjennoo isa 2ffaadha. Sababni isaas; 1ffaa-Himannaa jeequmsaa keessatti ijoon dubbii qabamu “jeequmsi uumameeramoo hin uumamne?” kan jedhudha waan ta’eef, gochi raawwatame seera qabeessa taanaan jeequmsi hin raawwatamne jedhamee himannaan kufaa ta’uu kan qabu yemmuu ta’u, 2ffaa-Namni himatame akkaataa SHH kwt 1149(3)tiin dhiyaatee gochicha raawwachuuf aangoo ykn mirga isa dandeessisu qabaachuu isaa saffisaan hubachiisuuf dirqama kan qabuufi yoo mirkaneesses jeequmsi hin jiru jedhamee himannaan kufaa ta’uu waan qabuufidha. .....itti Fufe....      Desalegn B.

☝️☝️☝️☝️ Namni (Qaamni) Himannaa Jeequmsaatiin (Abbaa Qabiyyummaatiin) Himatame Deebii Ittisaa Akkamii Dhiyeeffachuu Qabaa? Gama Kanaan Dhaddachi Ijibbaataa MMWF Maal Jedhe? ¢¢¢¢¢¢¢{{{}}}}¢¢¢¢¢{{{{{{}}}}}¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢ .....itti fufee..... Haaluma wal fakkaatuun barreeffamni biroon, qabiyyeedhaaf eegumsi kan taasifamu hanga maaliitti akka ta’e, himannaa abbaa qabiyyummaa keessatti dhimmi ‘mirga beekamtii seeraa qabuu’ (title) rogummaa qabaachuufi dhabuu isaa ilaalchisees ibsa kenneera.   “Generally, title is not relevant in a possessory action. Even a true owner, who interferes with the lawful possession by another of the owner's property may be forced to restore possession and will not be permitted to set up her own title to defeat it. To succeed in removing the person from possession she must first give up possession and then bring a legal action for the recovery of the possession of thing on the ground of her ownership. The sensible course of action to take is to adopt a rule that every possessor shall be entitled to retain and recover her possession until deprived of it by a judgment according to law” jedha. Kunis kan agarsiisu dhimmi ‘mirga seeraan beekamtii argatee’ (title) falmii jeequmsaa keessatti rogummaa kan hin qabne ta’uu, namni qabeenya tokko dhugumatti to’atee jiru nama seeraan ala (murtiin akkaataa seeraatti kenname osoo hin jiraatin) jeeqe irratti himannaa dhiyeessee qabiyyicha yeroodhaaf ofitti deebisiisuu kan danda’u ta’uudha. Gama kanaan, Dhaddachi Ijibbaataa MMWFs murtii dirqisiisaa Galmee Lakk.27506 (Jildii 6ffaa) ta’e irratti kenneen: Himannaa jeequmsi narraa haa dhaabbatu jechuun dhiyaate irratti deebii himatamaan mirga abbaa qabeenyummaan qaba jechuun kaasu rogummaa kan hin qabne ta’uu, ijoon dubbii falmii jeequmsaa keessatti qabamuu qabus “Jeequmsi uumameeramoo hin uumamne?” kan jedhu ta’uufi namni himatus akkaataa SHH kwt 1140tiin mirga qabiyyee qabaachuufi qabeenyicha irratti dhugumatti kan ajaju ta’uu mirkaneessuu kan qabu ta’uu ibsuun murteesseera.   ....itti Fufe....      Desalegn B.

☝️☝️☝️☝️ Namni (Qaamni) Himannaa Jeequmsaatiin (Abbaa Qabiyyummaatiin) Himatame Deebii Ittisaa Akkamii Dhiyeeffachuu Qabaa? Gama Kanaan Dhaddachi Ijibbaataa MMWF Maal Jedhe? ¢¢¢¢¢¢¢{{{}}}}¢¢¢¢¢{{{{{{}}}}}¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢    ....itti fufee... Faayidaa isaa ilaalchisee barreeffamni gabaabaan Professor G.L.Peiris jedhamuun mata duree ”Possession and policy in a modern civil law system” jedhu irratti barreeffames: “The rationale of the possessory remedies involved recognition of possession, in itself, as an interest worthy of tentative legal protection, at any rate in the absence of an equal or superior claim to the property”  jedha. Kunis, qabiyyeen dantaa yeroodhaafis ta’u (keessattuu gaaffiin mirgaa wal qixa ykn ol’aanaa ta’e bakka hin jirretti) eegumsa seeraa argachuufi furmaata seeraa qabaachuu qabu ta’uu agarsiisa. Sababa itti qabiyyeedhaaf eegumsi taasifamuu qabuun wal qabatee barreeffamni biroon immoo akkaataa armaan gadiitiin kaa’a. ”Public order demands that a man shall not be judge in his own case. If anyone claims a thing that is in the factual control of another, then he must set a court in motion in order to recover it. In principle, therefore, he is not allowed to take it from another person without the aid of a court. If he does so, the legal order requires that the previous situation be as far as possible restored, and so a possessory action is given for this purpose to the person from whom he has taken it, even if that person is not entitled to it. Haala kanaan, namni kamuu adeemsa seeraatiin ala humnaan walitti adeemee wal jeequu akka hin qabne, qabeenya qabatamaatti to’annoo nama biroo jala jiru ilaalchisee gaaffii mirgaa yoo qabaate karaa mana murtiitiin adeemsa eegee gaafachuu akka qabu, seera harka isaatti galfachuu akka hin qabne, adeemsa mana murtiitiin ala (seeraan ala) yoo itti adeeme immoo namni dhugumatti qabeenyicha to’atee jiru himannaa abbaa qabiyyummaa dhiyeeffachuu akka danda’u (qabeenyicharra mirga hin qabu yoo ta’ellee) kan agarsiisudha. Egaan, yaadni kun mirgoota mirkaneessi isaanii murtii mana murtii barbaaduu kan ilaallatudha malee tarkaanfii qaamni bulchiinsaa aangoo bal’aa seeraan isaaf kenname keessatti fudhatu kan ilaallatu miti. .....itti Fufe..           Desalegn B.