زبان‌ورزی

🍁How Aphasia Affects the Brain ▪️The disorder that makes you lose your words Language is an essential part of our lives that we often take for granted. But, if the delicate web of language networks in your brain became disrupted by stroke, illness, or trauma, you could find yourself truly at a loss for words. Susan Wortman-Jutt details a disorder called aphasia, which can impair all aspects of communication. ©️ TED Website or YouTube (2016) 🔗 ترجمۀ فارسی این ویدیو را در اینجا ببینید. #️⃣ #زبان_و_عصب‌شناسی

🍁 Euphemisms and Dysphemisms ✍🏻 Lewis Vaughn: Euphemisms are words used to convey positive or neutral attitudes or emotions in place of more negative ones; dysphemisms are words used to convey negative attitudes or emotions in place of neutral or positive ones. These rhetorical devices work by using the persuasive force of a word’s connotations, the feelings and attitudes linked to the word’s literal meaning. The devices can mislead, obscure, and confuse. To hide the truth, political, economic, or military leaders might use the euphemism meaningful downturn in aggregate output for recession; revenue enhancement for tax increase; downsizing for firing; armed reconnaissance for bombing; neutralize for kill; enhanced interrogation methods for torture; collateral damage for civilian casualties; or soft targets for people to kill. In debates about gun ownership, those who want to restrict gun ownership may characterize their position as “anti-assault weapon.” Those opposed to this position may label it as “anti-self-defense.” Both these labels are meant to provoke certain attitudes toward the subject matter—attitudes that may not be supported by any evidence or argument. Consider the disparate impact on the reader of these pairs of terms, both of which refer to the same thing: full-figured (fat) guerrillas (freedom fighters) routed the enemy (made a strategic withdrawal) resolute (pigheaded) emphatic (pushy) sweat (perspire) But keep in mind that euphemisms often perform a useful social purpose by allowing us to discuss sensitive subjects in an unoffensive way. We may spare people’s feelings by saying that their loved ones “have passed on” rather than that they “have died,” or that their dog “was put to sleep” rather than “killed.” Nevertheless, as critical thinkers, we should be on guard against the deceptive use of connotations. As critical writers, we should rely primarily on argument and evidence to make our case. (Vaughn, 2016: 178 - 179) 📚 Vaughn, Lewis. (2016). The Power of Critical Thinking: Effective Reasoning About Ordinary and Extraordinary Claims. 5th edition. UK: Oxford University Press. #️⃣ #تفکر_انتقادی

🍁 Languages are not world views. ✍🏻 Timothy Williamson: Some philosophers deny the possibility of communication between different ‘conceptual schemes’, which they liken to mutually untranslatable languages. Others deny the very possibility of different conceptual schemes. Social anthropology demonstrates the limits of both views. Radical disagreement between human cultures is possible, but so is rational communication across such disagreements. Contrary to what some have thought, languages are not world views or forms of life; they do not dictate how you must think or behave. Instead, languages are more like marketplaces where people with clashing world views and forms of life can sometimes peacefully exchange ideas. None of this means that no world view or belief system is truer than another. The extreme relativist belief that all beliefs are somehow equally true implies a refusal to take the challenge of other beliefs seriously. In dismissing the possibility that we are right and they are wrong, it also dismisses the possibility that they are right and we are wrong. (Williamson, 2018: 114 - 116) 📚 Williamson, Timothy. (2018). Doing Philosophy: From Common Curiosity to Logical Reasoning. UK: Oxford University Press. #️⃣#زبان_و_جهان‌بینی #ترجمه‌پذیری

🍁 Buzz Words ✍🏻 Watson et al: Public speakers also introduce words or phrases that seem meaningful, even technical and academic, but that have no meaning at all. This is a type of extraneous material called “buzz words.” Buzz words sound interesting and informative, and in some contexts they may be meaningful, but they are often used in ways that prevent them from meaning anything clearly. Words and phrases like “synergy,” “freedom,” “crisis,” “rights,” “paradigm,” “holistic,” “robust,” “leverage,” “productivity,” and “think outside the box” have no clearly defined meaning outside of very particular contexts. In their book, A Brief History of Liberty, David Schmidtz and Jason Brennan identify at least ten different meanings of the word “freedom” that politicians use to gain support from audiences. So, when buzz words are not explicitly defined in a particular context, they have only the pretense of meaning. Combining extraneous material and buzz words, you can make up exciting nonsense:

Today, I invite you to embrace your potential for excellence! This year holds robust new opportunities, and by leveraging our efforts and thinking outside the box, we can achieve a synergy that propels us toward unprecedented success. We are starting a new initiative that will shift the paradigms of our industry in exciting and innovative ways. It is a holistic restructuring of our operational mindset. The face of culture is changing, and we’re changing with it, moving forward to meet our customers just where they need us the most.

Some call this “politispeak” or “politalk” or “businesspeak.” Good reasoners call it nonsense. There is no information in this passage. But it is tempting to think there is. You can imagine someone saying: “Hey, we should invest in this company.” And if you ask why, the response might include the passage’s jargon: “Because they are shifting the paradigms of the industry! They are meeting their customers where they need them!” What do these sentences mean? Who knows? We haven’t been told. When this happens, we have to demand that speakers define their terms. (Watson et al. 2024: 49) 📚 Watson, Jamie Carlin & Arp, Robert & King, Skyler. (2024). Critical Thinking: An Introduction to Reasoning Well. UK: Bloomsbury Academic. #️⃣ #تفکر_انتقادی

🍁 Language and Reality ✍🏻 Timothy Williamson: According to Rudolf Carnap (1891 - 1970), when philosophers ask what sound like deep theoretical questions about the nature of reality, such as “Do numbers exist?”, what is really at stake is a practical question about which language it would be most fruitful to speak, for scientific purposes. If scientists use a theoretical language in which the word ‘number’ is logically analogous to the word ‘planet’, will that help their work? Some languages can express more than others, but greater expressive power comes with costs as well as benefits: it may generate unmanageable complexity. For Ludwig Wittgenstein (1889 - 1951), philosophical problems arise because our ordinary language exerts a deep pull on us towards confusions. For example, grammar suggests a misleading analogy between proper names—‘the River Danube’—and numerical terms—‘the number seven’—tempting us to think that numbers are just as much objects as rivers are, only more abstract. Then we wonder how we can think about things that are nowhere. But further investigation reveals ways in which the analogy between ‘seven’ and ‘Danube’ breaks down. “He interrupted seven times” makes sense; “He interrupted Danube times” does not. Obviously, what interested Carnap and Wittgenstein was not the six-letter word ‘number’ itself. Most of the issues would survive translating it by another word in another language. That point is often put by saying that what matters is not the word ‘number’ but the concept number. Different words can express the same concept, or have the same meaning. For them, philosophy asks conceptual questions, not merely verbal ones. It clarifies concepts, sorts out conceptual confusions. In the twentieth century, many philosophers held such views. Many still do. Naturally, those views influence how they do philosophy in practice. (Williamson, 2018: 37 - 38) 📚 Williamson, Timothy. (2018). Doing Philosophy: From Common Curiosity to Logical Reasoning. UK: Oxford University Press. #️⃣ #زبان_و_واقعیت

🍁 «نیازمند ویرایش» ✍🏻 مهدی خسروانی: چندپهلوییِ واژه‌ها و عبارت‌ها خیلی جاها تفاوت‌هایی در معنا ایجاد می‌کند که، گرچه ممکن است ناچیز به‌نظر برسند، به پیامدهای مهمی در عمل منجر می‌شوند. ️یکی از نمونه‌های ملموسش همین عبارت «نیازمند ویرایش» است. شکی نیست که هیچ کتابی در تاریخ نشر جهان «بهترین نسخهٔ ممکن خودش» نبوده است. این یعنی همهٔ کتاب‌های جهان نیازمند ویرایش بوده و خواهند بود. اما در دنیای نشر ایران، کتاب‌ها معمولاً به شکلی ناروشن در دستهٔ «نیازمند ویرایش» قرار می‌گیرند. آن کتابی که حتی با چندین بار ویرایش ارزش خواندن پیدا نمی‌کند در این دسته قرار می‌گیرد؛ کتابی که هیچ نقصِ مهمی ندارد (و حتی پیش از ویرایش، از نود درصدِ کتاب‌های ناشران برجستهٔ ایران بهتر است) نیز در همین دسته قرار می‌گیرد. به‌عبارت دیگر، به‌خاطر ویرایشی بسیار ناچیز، چاپ کتاب چندین ماه یا بیشتر به تعویق می‌افتد. اتفاق بدتر زمانی رخ می‌دهد که ویراستاری که هنوز مرز «اصلاح» با «اعمال سلیقه» را نمی‌شناسد، برای آنکه خودی نشان داده باشد، به جانِ متن سالم می‌افتد و این تازه اول دردسر است. بسیاری اوقات، تغییرات نادرستی که در متن اعمال می‌شوند بیشتر از تغییراتِ درست‌اند. شاید بگویید «خوب چه ایرادی دارد؟ نویسنده یا مترجم می‌تواند ویراستار یا مدیر نشر را در این زمینه قانع کند». اما باید جای نویسنده یا مترجم دقیق باشید تا بفهمید که این کار چه ظلمی‌ است در حق نویسنده یا مترجمی که پیشاپیش کارش را با دقت انجام داده و حالا نه‌تنها متنش قاطیِ متن‌های بی‌ارزش‌ شده، بلکه باید انرژی فراوانِ جداگانه‌ای صرف کند، فقط برای آنکه ویراستار و/یا ناشر قانع شوند و متن به حالتِ درست (یا بهترِ) اولیه برگردد. شخصاً هرگاه به‌عنوان مترجم در چنین موقعیتی قرار می‌گیرم احساس می‌کنم نه‌تنها آن روزهایی که برای رساندن متن به درجهٔ مطلوب (و پس از آن، روزهای اضافه‌ای که برای روان‌تر کردن متن) صرف کرده‌ام دیده نشده، بلکه بابت «درست انجام‌دادن کار» به تنبیهی شدید محکوم شده‌ام؛ مثل خیلی کارهای دیگر در کشور ما که دقیقاً به خاطر درست‌بودن‌شان مستوجب تنبیه می‌شوند. ©️ از: کانال پارادوکس (۱۴۰۳/۳/۲۱) #️⃣ #ویرایش #ترجمه #کتاب

🍁 والتر استیس و زبان دین والتر ترنس استیس (۱۸۸۶ ــ ۱۹۶۷) فیلسوف تحلیل زبانیِ انگلیسی بود. او در خصوص عرفان به پژوهش‌هایی پرداخته بود. تحقیقات وی در خصوص عرفان، وی را به این نتیجه رساند که دین با عرفان برابر است. به باور وی، تجربه‌های عرفانی گوهر دینداری است و دین را می‌باید حول آن، تفسیر و تحلیل کرد. اما وی معتقد بود که تجربه‌های عرفانی توصیف‌ناپذیر و بیان‌ناپذیرند. لذا دین نیز از زبانی بهره می‌برد که صرفاً سویه‌ای نمادین و غیرقابل بیان دارد. از منظر استیس، زبان دینی زبانی نمادین است و قضایای نمادین برای گزارش واقعیت نیستند، بلکه کارکرد آنها برانگیختن عواطف دینی در مخاطبان و انگیزش تجربهٔ دینی است. والتر استیس اصطلاح «دین» را معادل و به معنای «عرفان» می‌داند و در تعریف آن، رویکرد ایمان‌گرایانه را اتخاذ می‌کند و جنبهٔ معرفت‌بخشی و گزاره‌ایِ دین را وامی‌نهد و آن را به معنای تجربهٔ دینی می‌گیرد. به تعبیر او، گوهر دین اخلاق نیست و بلکه عرفان است و طریق قدسیان طریق عرفان است. با همین مبناست که والتر استیس این‌گونه حکم می‌کند که کارکرد زبان دین تحریک‌کردن یا برانگیختن است. زبان تحریکی هیچ‌گاه مدعیِ توصیف واقعیت‌ها و امور واقع نیست، بلکه همانند زبان شعر و موسیقی در پی آن است که آنچه را در درون عارف است به یادمان آورد و آنچه برانگیخته می‌شود همان تجربه و اشراق عرفانی است. به باور وی، هر آنچه بیرون از وجود عارف قرار دارد در زبان دینی جایگاهی ندارد و سخنی بیرون از دین است. والتر استیس در این خصوص می‌گوید: «کارکرد زبان دینی همانند کارکرد زبان زیبایی‌شناختی است و کاملاً برخلاف کارکرد زبان علمی است. زبان علمی توصیفی است و زبان دین تحریکی (برانگیزاننده) است و نباید زبان دین چنان فهم شود که گویی زبان علمی است و به‌مثابهٔ زبانی که توصیف امور واقع می‌کند نباید در نظر گرفته شود.» وی صراحتاً هر آنچه با نام مباحث علمی در دین وجود دارد را برنمی‌تابد و رسالت دین و زبان دین را جدای از مباحث علمی می‌داند و هیچ‌گونه قرابتی میان این دو درنظر نمی‌آورد. والتر استیس زبان دین را با زبان هنر مقایسه می‌کند. به باور وی، زبان هنر جنبهٔ تحریکی و برانگیزاننده دارد و در آن نمی‌باید به دنبال جنبه‌های علمی و مباحث معرفتی بود. زبان دین نیز چنین است. از دیدگاه او، زبان دین اطلاعاتی دربارهٔ هیچ شی بیرون از ما در اختیار قرار نمی‌دهد. آنچه را در درون است برمی‌انگیزد و آنچه را در زیر آستانهٔ آگاهی است به روشنایی نمایان می‌کند. [...] والتر استیس معنای عمیق‌تر این گفتهٔ پاسکال که: «دل برای خود دلیلی دارد که عقل از آن بی‌خبر است» را این می‌داند که: «باور دینی بر پایهٔ تجربهٔ شهودی بی‌واسطه، و نه بر پایهٔ هیچ برهان منطقی استوار است.» از این عبارت، استیس می‌توان نتیجه گرفت که وی زبان دینی را انشایی می‌داند و محتوا و کارکرد آن را برانگیختن تجربهٔ عرفانی برمی‌شمرد. به عقیدهٔ استیس، دین درصدد تحریک تجارب عرفانی در انسان‌ها و برداشتن موانع است. و از آنجاکه در دین امور فراتر از ادراک و فهم عقل وجود دارد، در حقیقت، دین علاوه‌بر تحریک تجربهٔ دینی در انسان‌ها، در پیِ دادن موضوع برای تأملات عرفانی و دینی است. والتر استیس معتقد است که زبان دینی گزاره‌های نمادین را نمی‌توان به گزاره‌های حقیقی بازگرداند، زیرا دربارهٔ خداوند هیچ گزارهٔ حقیقی‌ای نمی‌توان بر زبان آورد. دلیل این امر به بیان‌ناپذیریِ خدا، یا تجارب دینی و احوالات عرفانی برمی‌گردد. عبارت استیس در این خصوص این‌چنین است: «ما دربارهٔ خدا این گزاره نمادین را داریم که خدا مهربان است. برگرداندن این استعاره به زبان حقیقی تنها به این معناست که گزارهٔ دیگری را بیان کنیم که در آن جای کلمهٔ «مهربان» را با کلمهٔ دیگری که استعاره نیست عوض کنیم، لیکن با این‌ همه ما یک گزاره داریم و تحلیل ما نشان داده که همهٔ گزاره‌های دربارهٔ خدا کاذب‌اند، یا به تعبیر دیگر، امکان ندارد هیچ گزارهٔ حقیقی صادقی دربارهٔ خدا وجود داشته باشد. والتر استیس با بیان اینکه هدف دین رهاییِ انسان از ظلمت زندگیِ دنیایی و رساندن وی به آرامش است به تفسیر ابزارانگارانه از زبان دین گرایش یافته است. وی هیچ‌گاه در باب صدق و کذب گزاره‌های دینی سخن نمی‌گوید. این متفکر انگلیسی با عطف توجه به موضوع هدف دین، برانگیختن تجربهٔ عرفانی و سامان‌دادن به زندگیِ دنیوی، انسان را غایت دین و دینداری عنوان می‌کند. 📝 متن کامل را در اینجا بخوانید. ©️ از: دین‌آنلاین (۱۳۹۹/۲/۳۱) | #زبان_و_دین

🍁 جراحی لهجه! 💬 رضا درویش (مدیرعامل باشگاه پرسپولیس) خطاب به فرشید سمیعی (مدیرعاملی باشگاه استقلال):

«شما اگه فرصت می‌کردین می‌رفتین این لهجه‌تون رو یه جراحی می‌کردین بهتر بود.»

🔗 پس‌نوشت: درویش بعداً در یک استوری «عذرخواهی» کرد. 🔗▪️آیا امکان دارد کسی بدون لهجه سخن بگوید؟ ©️ از: کانال ورزش سه | #لهجه

🍁 زدودنِ کلمات عربی در فارسی سیاست زبانیِ دولت پهلوی بر آن بود تا زبان فارسی را با زدودنِ کلمات عربی و دیگر کلمات «خارجی» پالایش کند. ایدهٔ پالایش زبان فارسی از عربی در نیمهٔ دوم قرن نوزدهم به ‌دست گروه کوچکی از روشنفکران ناسیونالیست رومانتیک آغاز شد. نخستین تلاش سیستماتیک برای یافتن کلمات فارسی برای واژه‌های فنیِ جدید، اما نه به‌منظور پالایش زبان فارسی، در آستانهٔ انقلاب مشروطه روی داد و به شکل‌گیریِ مجلس آکادمی انجامید که در سال ۱۲۸۲ ش. نشست‌های ماهانه برپا می‌کرد. چند سازمان دیگر نیز، که عمر کوتاهی داشتند و در دورهٔ سال‌های ۱۳۰۳ تا ۱۳۱۴ ش. تشکیل شدند، به جست‌وجو برای کلمات فارسی، به‌ویژه در عرصه‌های جدید نظامی و فنی، ادامه دادند. این امر به ابداع واژه‌های نامشخص بسیار و بحث‌های داغ به نفع و برضد جنبش پالایش منجر شد. این تلاش‌ها پس از دیدار رضاشاه از ترکیه در ۱۳۱۳ ش. به اوج خود رسید و تحت‌تأثیر یک پروژهٔ مشابه ازسوی آتاتورک قرار گرفت. در این شرایط بود که فرهنگستان زبان ایران در سال ۱۳۱۴ ش. به ابتکار محمدعلی فروغی، نخست‌وزیر ایران، بنیان‌گذاری شد و هدفش جایگزینیِ کلمات عربی با معادل‌های برگزیدهٔ دقیق فارسی بود. فرهنگستان اول در جریان شش سال فعالیت خود تا سال ۱۳۲۰ ش.، بیش از ۳۵۰۰ کلمه، از جمله نام مکان‌ها، را عرضه کرد. پس از یک مرحلهٔ طولانیِ تعطیلی، که با برکناریِ رضاشاه در ۱۳۲۰ ش. آغاز شد، فرهنگستان زبان در سال ۱۳۴۹ ش. به ریاست صادق‌کیا دوباره کار خود را آغاز کرد. کیا، که شاگرد ذبیح‌الله بهروز بود، یکی از طرفداران سرسخت پالایش زبان فارسی از عربی به‌شمار می‌رفت. فرهنگستان دوم تا زمان انقلاب ۱۳۵۷، ۱۴۷۰ واژهٔ فنی و کلمات معادل در زبان‌های عربی و اروپایی را جمع‌آوری و تصویب کرد. (از کتاب هویت ایرانی به نقل از کانال نشر نی) 📚 اشرف، احمد (۲۰۱۰) و دیگران. هویت ایرانی: از دوران باستان تا پایان پهلوی. ترجمهٔ حمید احمدی. (۱۳۹۵). تهران: نشر نی. #️⃣ #زبان_و_هویت #زبان_فارسی #سره‌گرایی