اشتباه میمون

برآمد باد صبح و بوی نوروز به کام دوستان و بخت پیروز مبارک بادت این سال و همه سال همایون بادت این روز و همه روز سعدی نوروزتان خجسته!

می‌خواهم این آخر سالی به جای اینکه بگویم چه آموختم، بگویم کجا اشتباه کردم. شاید خیال کنید که هر دو یک چیزند چه آنکه آموختن یعنی کنار گذاشتن اشتباهات. اما چنین نیست. آدمیزاد گاهی با آموختن تنها جای یک اشتباه را با اشتباه دیگر عوض می‌کند، بی‌‌آنکه از اشتباه بودن‌شان آگاه شود. به عبارت دیگر، خیال می‌کنیم که با آموختن چیزی را فهمیده‌ایم، اما تنها در عمق اشتباه خود فرو رفتیم. به هر روی، اینها دو اشتباهی هستند که امسال متوجه‌شان شدم. البته فهرست اشتباهاتم طولانی ‌است، اما این دو مورد درباره یک موضوع‌اند: مرگ و زندگی. 🔍نخست، تا پیش از مطالعه کتاب «سیاره ویروس‌ها» و Life’s Edge هر دو به قلم کارل زیمر، تصور می‌کردم یک موجود یا زنده است یا غیرزنده. اما با خواندن این کتاب‌ها، فهمیدم مرز روشنی میان ممات و حیات وجود ندارد. بنابراین شاید به جای فرض مفاهیم زنده و غیرزنده به عنوان دو قطب مخالف، بهتر باشد که آنها را دو سر یک طیف در نظر بگیریم که امکان ترسیم نقطه‌ای عینی، یعنی جایی که یکی شروع می‌شود و دیگری به پایان می‌رسد، وجود ندارد. ❗️دیگر آنکه، در گذشته خیال می‌کردم منطق زیست‌شناسی حکم می‌کند که موجودات پس از مدتی، ولو مدتی طولانی، بمیرند و از چرخه حیات خارج شوند. اما با خواندن کتاب Jellyfish Age Backwards از نیکلاس برندبُرگ، فهمیدم هم منطق زیست‌شناسی را دست‌کم گرفتم و هم هوشمندی تکامل را. بسیاری موجودات هستند که می‌توانند برای میلیون‌ها سال زنده بمانند، بی‌آنکه خم به ابروی مبارک بیاورند! امیدوارم سال آینده فهرست اشتباهاتی که از وجودشان باخبر می‌شوم طولانی‌تر شود! در ضمن، اگر شما هم به اشتباه/اشتباهات خود پی بردید، می‌توانید آن را در صفحه اینستاگرام من کامنت کنید. خجالت هم نکشید، به قول اِسی در فیلم آدم‌برفی (۱۳۷۶) «آدمیزاد کوتِ غلطه. مشق می‌کنه. مشقاشو نشون رفقاش می‌ده تا اونایی که اوساترن دور غلطاش خط قرمز بکشن.» 📎 کانال تلگرام اشتباه میمون 🖥 اینستاگرام من

علت واقعی شروع تکامل: «وقتی باهات حرف می‌زنم سرت رو ننداز برو!»😅 📎 کانال تلگرام اشتباه میمون 🖥 اینستاگرام من

🗣️ علم پناهگاه آدم‌های معمولی است 🗣️ آنچه در ادامه می‌خوانید بخشی است از مصاحبه استیو جونز (زاده ۱۹۴۴) استاد بازنشسته یونیورسیتی کالج لندن با رادیو بی‌بی‌سی. جونز دانشمندی است ممتاز و همینطور نویسنده‌ای زبردست در ترویج علم برای مردم. من بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ چندین‌بار وی را در مراسم مختلف ملاقات کردم. خاطرم هست اولین باری که او را دیدم این جمله شاهرخ مسکوب به ذهنم رسید «کارتان را جدی بگیرد نه خودتان را». به نظرم استیو جونز کسی آمد که بر خلاف بیشتر اساتید دانشگاه، خودش را جدی نمی‌گیرد، اهل شوخی است و بذله‌گو و این ویژگی‌ها را به زیبایی با دانش عمیقش از تکامل تلفیق می‌کند. بعدها فهمیدم این تنها من نبودم که او را چنین یافتم. 💬🎙🗣️ مجری: شما شهره‌اید به شکسته‌نفسی. آیا این یک مکانیزم دفاعی است؟ استیو جونز: البته یادمان نروند که شکسته‌نفسی هم نوعی خودبینی است (هر دو می‌خندند). به نظرم، و البته این را کاملا جدی می‌گویم، علم پناهگاه آدم‌های معمولی است. این چیزی است که واقعا بدان باور دارم. البته منظورم این نیست که تمام دانشمندان آدم‌های معمولی و متوسطی هستند، به هیچ وجه چنین نیست. برخی افراد دانشمندان ممتازی هستند. اما لذت علم، لذت اصیل علم، در این است که هرچقدر هم کار پیش‌پا افتاده‌ای انجام دهید، و من قطعا خودم را در این دسته قرار می‌دهم، باز هم وقت خود را تلف نکرده‌اید، زیرا کاری انجام داده‌اید و ذره‌ای هرچند کوچک را به کوه مرتفع علم افزوده‌اید. حال این را مقایسه کنید با مثلا موسیقی‌دان یا نویسنده یا نقاش بودن. اگر موسیقی‌دان، نویسنده یا نقاش معمولی هستید، جایگاهی نخواهید داشت. تنها کسانی اهمیت دارند که برجسته و ممتازند. اما علم چنین نیست. و این امر، مایه دلخوشی و آرامش من است. خلاصه، اگر آدم معمولی هستید پیشنهاد می‌کنم دانشمند شوید. 🔖🔖🔖 تا جایی که اطلاع دارم تنها یک اثر از استیو جونز با این مشخصات به فارسی ترجمه شده است: 📙 استیو جونز؛ ژنتیک: قدم اول. ترجمه: زهرا یوسفی. انتشارات شیرازه (لینک) 📎 کانال تلگرام اشتباه میمون 🖥 اینستاگرام من

بیشتر کتاب‌ها در مورد چیزهایی هستند که می‌دانیم. اما کتاب دیوید بَرَش انسان مرموز: معماهای تکاملی طبیعت انسان (انتشارات دانشگاه آکسفورد، ۲۰۱۲) استثنایی است بر این قاعده. این کتاب اثری است در مورد چیزهایی که نمی‌دانیم یا بهتر است بگوییم، چیزهایی که هنوز از علت اصلی وجودشان مطمئن نیستیم. بَرَش در کتاب خود نشان می‌دهد که چرا دانشمندان زیست‌شناسی و روانشناسی تکاملی هنوز برای تبیین برخی ویژگی‌های آدمی همچون ارگاسم و پستان‌های برجسته در زنان، همجنسگرایی، گرایش به هنر و همینطور باور به ادیان، تبیین روشنی در اختیار ندارند. نویسنده فرضیات مختلفی که برای تبیین این ویژگی‌ها مطرح شده‌اند را بیان می‌کند و سپس نشان می‌دهد نقاط ضعف هر فرضیه در کجاست. خواندن هر فصل، نه تنها خواننده را با چالش‌های تکاملی پیش‌روی دانشمندان روبرو می‌کند بلکه کلاس فشرده‌ای است از فرضیات مهم راجع به موضوع مورد بحث. هرچند بیش از ده سال از نگارش کتاب گذشته و دست‌کم در مواردی که من اطلاع دارم، شواهدی در تایید برخی فرضیات گرد آمده اما مطالعه کتاب همچنان خالی از لطف نیست و هر فصل می‌تواند نقش مقدمه‌ای کوتاه را داشته باشد برای علاقه‌مندان. کسی چه می‌داند، شاید یکی از همین علاقه‌مندان، گشاینده رازی باشد در آینده. 📎 کانال تلگرام اشتباه میمون 🖥 اینستاگرام من

چارلز داروین در نامه‌‌ای به دوستش جوزف هوکر: «اگر قیافهٔ من آنقدر افتضاح است که این عکس نشان می‌دهد، جای تعجب دارد که چطور حتی یک نفر با من دوست شده!» 🟦 در کانال تلگرام اشتباه میمون عضو شوید 🟥 من را در اینستاگرام دنبال کنید

✅ چطور سوسکی بنیان خانواده را حفظ کنیم ✅ می‌دانیم که میزان هورمون تستوسترون در مردها یک‌بار بعد از ازدواج و بار دیگر بعد از صاحب فرزند شدن، کاهش پیدا می‌کند. دلیل تکاملی آن هم این است که مردها بتوانند بعد از ازدواج پیوند جفت برقرار کرده و مراقب فرزندان‌شان باشند. به زبان ساده یعنی بچسبند به زن و بچهٔ خودشان و دنبال روابط دیگر نروند. اما سوسک گورکن ماده (با نام علمی Nicrophorus vespilloides)، یعنی همین عزیزی که در تصویر می‌بینید، اختیار زندگی‌اش را به دست هورمون‌های مردانه نمی‌دهد. بلکه خودش دست به کار شده و بعد از جفت‌گیری، با تولید نوعی فِرِمون، نر را تا زمانی که لاروها بالغ شوند به شکل شیمیایی عقیم می‌کند. نر هم بی‌آنکه دنبال هوا و هوس خود بیفتند، می‌ماند و در بزرگ‌کردن فرزندان کمک می‌کند 🫡 🟦 در کانال تلگرام اشتباه میمون عضو شوید 🟥 من را در اینستاگرام دنبال کنید

چرا اسم کانال «اشتباه میمون» است؟ در زبان فارسی «میمون» هم به معنای «خجسته»، «فرخنده» و «مبارک» است و هم نام نوعی جانور. در انتخاب اسم کانال، به هر دو معنا نظر داشتم. نخست، میمون به معنای خجسته و فرخنده: می‌دانیم که مادهٔ خام تکامل، تنوع است. یعنی اینکه اعضا یک جمعیت کاملا مشابه یکدیگر نیستند و تفاوت‌هایی (ولو تفاوت‌های ناچیز) میان‌شان وجود دارد. از منظر ژنتیک علت این تفاوت‌ها، اشتباهاتی است که هنگام کُپی کردن ژن‌ها رخ می‌دهد. برخی از این اشتباهات اصلاح می‌شوند، برخی دیگر مهم نیستند، یعنی در بقا و تولیدمثل جاندار تاثیری ندارند. بعضی از آنها مهلک‌اند و به نابودی جاندار می‌انجامند. اما درصد ناچیزی از اشتباهات هستند که برای بقای جاندار مفیدند، یعنی باعث می‌شوند که جاندار نسبت به بقیهٔ اعضا از شانس بیشتری برای بقا و تولیدمثل برخوردار باشد. این اشتباهات، اشتباهِ خجسته یا «اشتباهِ میمون» هستند و به عبارتی تکامل چیزی نیست جز انباشت همین اشتباهات میمون در خلال زمان. دیگر، میمون به عنوان اسم نوعی جانور: عده‌ای گمان می‌‌کنند که تکامل انسان‌ و تمام مشکلات و گرفتاری‌هایی که با حضور آن بر زیست‌بوم تحمیل شده حاصل لحظه‌ای است که اجداد ما شش و نیم میلیون سال پیش از درخت پایین آمده و شروع به قدم زدن کردند. اگر آن «میمون‌»ها چنین نمی‌کردند، شاید همه‌چیز به شکل دیگری پیش می‌رفت. آنچه ما هستیم و تاثیر ما بر محیط‌زیست محصول آن «اشتباهِ میمون» است. 🟦 در کانال تلگرام اشتباه میمون عضو شوید 🟥 من را در اینستاگرام دنبال کنید

خواندن بعضی کتاب‌ها آدم را می‌ترساند. این کتاب ۱۰۲۳ صفحه دارد که ۴۲۰ صفحه‌اش را یادداشت‌ها و منابع نویسنده تشکیل می‌دهد. تا اینجا که خوانده‌ام، نویسنده بارها و بارها به مواردی اشاره کرده و می‌گوید هنوز تبیین آن برایمان روشن نیست. به نظرم اعتراف به ندانستن یا دستِ‌کم تردید نسبت به آنچه می‌دانیم شیرین‌ترین ثمرهٔ دانش است. Russell H. Tuttle; Apes and Human Evolution. Cambridge, Harvard University Press, 2014 🟦 در کانال تلگرام اشتباه میمون عضو شوید 🟥 من را در اینستاگرام دنبال کنید

دوستان عزیز آقای رابین دانبار به زودی در یک وبینار راجع به موضوع ارزشِ دوستی سخنرانی خواهند کرد. آقای دانبار یکی از روانشناسان تکاملی صاحب‌نظر هستند و کتاب‌ها و مقالات متعددی در این حوزه منتشر کرده‌اند. علاقه‌مندان می‌توانند به صورت رایگان در این وبینار شرکت کنند. 👨‍🏫 سخنران: رابین دانبار ❇️ موضوع: ارزشِ دوستی 📅 تاریخ: ۱۷ اسفند ۱۴۰۲ 🕣 زمان: ۱۹:۳۰ به وقت ایران 🔗 لینک ثبت‌نام در کانال تلگرام اشتباه میمون عضو شوید