AYATZHAN / Мінез!

​​Үйдің кенжесі болғандықтан ба, қатты ерке болып өскен мен елге келгеннен бастап еркелікті де, балалықты да шекараның арғы жағына тастадым. Себебі, бұл жақта өмір мені еркелетпейтінін жақсы сездім. Елге кетерде ол жақта ешқандай туысың да, танысың да жоқ қой, балам, қиналасың ғой деді, әкем. - Әке, бір өзімізді бағатын күнге жеттік қой, ержеттік қой, қашанғы бала көресіздер, - деп өзімізше боламыз ғой сол. Дәл сондай жауапкершілікпен елге өтіп кеттік. Содан бері 18 жыл. Әкем алғаш рет елге мен отбасылы болғаннан кейін бір жылдан соң тұңғышым өмірге келер кезде келді. Қазір қолым қалт етсе әкемді әр өңірге апарып, тарихымен таныстырып, саяхаттатам. Қымыз, шұбат, айран тауып берсем балаша мәз болып саяхаттай береді. Саяхаттатып жүріп әр өңірдегі QAZBILIM ұлттық лицейіне соғады. Батасын беріп, тілеуін тілейді. Сенбі күні қыдырып Алматыға келген, бүгін балам осындағы мектебіңді көрейін деп, QAZBILIM ұлттық лицейіне келіп батасын берді. Өткен жазда Ақтаудағы QAZBILIM ұлттық лицейіне арнайы барып, бір малға бата жасап, сойғызып еді. Ол оқу жылының енді бастап жатқан кезі еді. Енді бүгін аяқтап жатқанда әдейі тағы бір қалаға келіп, бата беріп тұрғанын сездім. Әй, әке деген баласына қашан да осылай тілекші ғой. Әлем мойындаса да, әкең мойындамайды деген сөз бар ғой. Рас, не істесек те ол кісілер үшін баламыз. Әке, мынадай тірлік бастағалы жатырмын, әке, мынадай іс тындырдым, мынадай дәреже алдым десең, ә, балам құдай бет алдыңнан жарылқасын. Ее, құдай ау өзің қолда деп бетін бір сипайды болды. Бүгінде мектепті аралап жүріп, ойпырай балам мына мектебің тым үлкен екен, әр қалаға жүгіріп шаршайсың ғой, - деп алаңдап тұрғанын сездірді. Бірақ, қандай жағдайда да қиналған кезде сыр алдырмауға тырысам, алаңдамасын деймін. Сол үшін тек қуанышыммен бөлісем. Бірақ, көп нәрсені үйде қабағымнан сезеді, балам-ау, бір жерің ауырып жүрген жоқ па деп сезіп отырғанын білдіреді. Көп нәрсені өзіміз әке болғалы біліп жатырмыз ғой. Бұл кісілердің бізді білдірмей қалай тәрбиелеп, ыстық суыққа қалай шынықтырғанын. Кейде ойлаймын, біз қандай әке боламыз? Өз балаларым қандай азамат боп ержетеді? 38 жыл дәрігер болған әкеме қарап, өзімді әлі дым тындырмаған адам сезінгенде ұсақталып кетпедік пе деп ойлайсың… Қызық, ә? Әкелеріміз аман болсын!

ҰБТ -ны бітіріп МАМАНДЫҚ, ГРАНТ, УНИВЕРСИТЕТ туралы ойланып жатқан түлектер үшін арнайы! Грантқа қалай түсуге болады? Мамандықты қалай таңдауға болады? Университет таңдаудың жолдары Қалай өзің армандаған мамандыққа қол жеткізуге болады? Қалай өз балың грантқа жететін жетпейтінін білуге болады? Осы тағы бір қатар сұрақтардың жауабын талқылаған едік. Көріп шығып, өз керектеріңізге жаратыңыздар! https://www.youtube.com/watch?v=TRSU4HdXVsY

Ана қазақтың ұлттық нақышта жасақталған қара шаңырақ киіз үйінде ұлттық киіммен азғындар (ЛГБТ өкілдері екен) шектен шыққан видео түсіріп, шектен шығып фотолар түсіріп таратып жатыр екен… Міне біздің идиологиямыздың табан тіреген жері. Бұның бәріне көз жұмасың, елемейсің. Ертең ұлт ретінде құрып жоғаласың! Бүгін онсыз да ұлт ретінде жан жақтан алған соққыдан ұрпақ та есеңгіреп, күллі ұрпақ құндылықтар соғысының құрбаны боп жатыр! Бұны заңмен тиіп, отбасы мен мектептегі тәрбиені оңалытпасақ онда ертеңіміз қиын! Ұрпақ тәрбиесі. Ұлттық мектеп. Ұлттық тәуелсіздік деп қақсайтынымыз сол ғой… Ұлттық мектептерімізді дамыта түсудің өзектілігін осындайда одан арман сеземін… https://youtu.be/5pFZKUYW9Js?si=oCsEKWCfGvYsVdEA

​​Туған жерге туыңды тік! Ел үшін еңбек ет... Осындай оқиғалардан соң осындай сөздер жәй ұран секілді. Мынадай қастандықтардан кейін кім туған жерге ту тігіп, кім мемлекеттік қызметтің креслосына отырып, ел үшін еңбек етеді?? Сафура Сейдуалиқызын 10 жылға жуық танимын. 6 жылдан астам өте тығыз қарым қатынаста жұмыс істедім. Әріптес, әпке-іні, сырлас, дос боп кеттік. Әр кез білім саласында, басқару саласында қандай да бір сұрақ болса ақылдасатын бір адамым осы Сафура апам еді. Әр кездегі жұмысына қарап, әйтеуір бір жағынан шығысқым, көмектескім келіп тұратын. Себебі, елдік деңгейде, ұрпақтың болашағы деңгейінде ойлайтыны, тың идеялары, демократиялық, ұлттық ұстанымдары тәнті ететін. Өзім білім саласындағы қарым қабілетін қатты мойындайтын санаулы жанның бірі осы Саф апам еді. Сондықтан да, Ұлытау облысына білім басқармасы басшылығына тағайындалғанда қатты қуандым. Жан-жақты қолдау бідіремін деп уәде бердім. "QAZBILIM" жобалары жағынан бір рет командаммен барып оқушыларға облыстық деңгейде тегін олимпиада ұйымдастырып, өз қаржыммен марапаттап, дарынды оқушылардың көптеп шығуына барынша қолдау жасап қайттым. Одан кейін Куралай Байтажикова апам бастаған екі үш директор барып, үш күн Ұлытау облысы мектеп директорлары мен мұғалімдеріне тренинг өткізіп кеттік. Бұны да Сафура апайдың осы өңірдің білім саласының дамуы үшін жүрген шын жанашырлығы үшін өз қаржымызбен барып тегін өткіздік. Одан кейін де қаншама іс-шарасына қолдау білдіріп барып араласып жүрдік. Біреуіне қаржы сұрамадық, біреуіне жол шығынымызды көтертпедік. Себебі, Сафура Сейдуәлиқызы Төлектегі апай таза болсын, біреу күйе жақпасын, адал көмектесейік дедік. Астанаға келе қалса кездесіп шай ішіп, кішігірім пед.кеңес жасап жібермесек ішіміз толып қалатын. Министрліктен шығатын әр құжат, білім саласындағы әр проблеманы жүйелі талдап, ақылдасып, шешім іздеп отыру кәдімгі тірлігіміз еді. Бұндай басшылар некен саяқ, тым аз. Білім саласының иісі мұрнына бармайтын бірақ, білім саласында басқарушы орында отырған қаншама адам бар. Бірақ, Сафура апам шын кәсіби еді. Ол кісіні мамыр айының басынан бері жоғалтып алдық. Іздедік жабыла, хабарласа алмай дал болдық. Өкінішті, кезекті жала, кезекті құрбандық болып жатқанын білгенде аһ ұрдық. Мен өзіме сенгендей, өзімнің туғаныма сенгендей Сафура апама сенем. Ол кісі мемлекеттің, біреудің соқыр тиынына қиянат жасайтын жан емес. Ол кісі туған өңіріне барып қызмет етем деген мисссиясы болмаса, Астанада жылы орынында қаншама жеке сектор үлкен жалақымен шақырған еді. Мен де бірге жұмыс істейік дедім. Бірақ, ол кісі мемлекеттікті, туған облысын таңдады. Себебі, мемлекеттік мектептерді реттейік, біз қашсақ, бұл саланы кім істейді деген азаматтық ұстанымдары еді. Сол ұстанымы үшін қолдадық! Qazbilim жобаларының 10 жылдығында конференцияда кеп баяндама жасады, әр сөзіне тыңдаушының бәрі сүйсінді. Риза болды. (Сөзін тыңдап да жанының тазалығын, педагогикалық, басшылық білімін саралауға болады https://youtu.be/USELxJIk7tY?si=K-eAdyVRFLF6ShsW ). Өкінішті! Өкіншті! Сафура апайдың тезірек ақталып, істі аяқтап ортамызға оралуын шын жүректен тілеймін. Сафура апай қылмыскер болса, мен де қылмыскермін!

​​QAZBILIM қымбат па? QAZBILIM ұлттық лицейінің оқу ақысы туралы айтқанда неге сонша қымбат? Тіпті университет бағасы да ондай емес қой деп шағымданатындар көп. Енді осы сұраққа тоқталып көрейін. 1. Еліміздегі ең қымбат мектептің оқу құны жылына он бес миллион үш жүз елу мың теңге (15 350 000 ) жылына. Содан төмендеп кете береді. 2. Елімізде 700-ге жуық жеке меншік мектеп болса, соның 100-ден астамының оқу құны жылына бес миллион (5 000 000) теңгеден қымбат. 3. Көптеген мектепте оқу құнынан тыс кіру жарнасы 100-500 мың теңгеге дейін. Емтиханға қатысуы 20-50 мың теңге. Тамақ құны жылына 300 мыңнан миллион теңгеге дейін барады. 4. Сапалы кадр жақсы жалақы, қолайлы шарт жағдай талап етеді. Сапалы кадрсыз сапалы мектеп жасау мүмкін емес. Себебі, білім сапасы мұғалім сапасынан биік болмайды. 5. Бізде ғимараттардың аренда құны ең арзаны 5 миллион теңге / айына. Ең қымбаты 30 миллион теңге /айына. Бұдан тыс коммуналдық шығындар қаншама. 6. Оның сыртында қаншама ойлаған, ойламаған шығындар бар. Оның бәрін жабатын не? Ол қаржы. Енді бізде QAZBILIM ұлттық лицейінің оқу ақысы қандай? Бізде оқу құны ең арзан қалада (Қостанай) бес жүз мың теңгеден басталып, ең қымбат қала Астанада бір миллион бес жүз мың теңгемен аяқталады. Бірақ, бірден толық төлем жасаған жағдайда – 10% жеңілдік. Сонда 450 000 теңге 1 350 000 теңге арасы. Және ол тек оқу құны емес, оқу ақысына: 🔽 Негізгі + қосымша сабақтар (8:30-16:30 аралығы) 🔽 3 үйірме 🔽 Оқулықтар (мемлекеттік + авторлық, электронды оқулықтар және интернет-ресурстар) 🔽 Мектеп формасы (қысқа және ұзын жеңді тенниска, бомбер, кеудеше (жилетка)) 🔽 Түскі ас (комплекс: бірінші және екінші ыстық тамақ, салат, нан, компот) Кіреді. Сонда ешқандай қымбат емес қой, иә? Оның сыртында жыл бойы үздік оқыған 360 оқушыға, жаңадан тапсырған 150 оқушыға 50%, 30%, 20% -дық жеңілдік грантын бердік. Ол да үлкен қолдау ғой. Оның сыртында алтын, күміс алқалы жандарға тағы жеңілдік бар. Патриот болсаң, ұлтшыл болсаң тегін оқыт, ұлттық мектеп ұлтқа жаны ашыса деген реніштер мен кей кісілердің ауыр сөзінен шаршадым. Ғимараттың арендасы мен мұғалім жалақысын жауып беретін адам болса тегін оқытуға болар еді, ә? Менің мұғалімдерім ауамен қоректенбейді, олар да жалақы алу керек деп күле салам үнемі ондай жандарға… P.S. Қызық үшін Қазақстандық Forbes тізіміне кіретін мектептер сілтемесін коментке қалдырдым. Танысуға болады. Бірақ, ішінде бірде бір таза қазақ мектебі жоқ. Жалпы жекеменшік мектептердің 80% дан жоғарысы өзге тілді. https://forbes.kz/ranking/top-25_chastnyih_shkol_astanyi_i_almatyi_-_2024

​​QAZBILIM қандай жоба? Бизнестік жоба? / әлеуметтік жоба? / идеологиялық жоба? QAZBILIM -нің 6 бағыттағы жобалары туралы әңгіме болғанда, QAZBILIM ұлттық лицейлері туралы әңгіме болғанда көп адам, Аятжанның бизнесі ғой деп қарайтындар көп. Ал, QAZBILIM де әкімшілік құрамында жүргендер менің көп шешімдерімді қабылдай алмай жатады. Кейде әрекетімді ұжымда түсінбей қалатындары бар. Себебі, шешімдерім бизнес шарттарына кері келеді. Кім не десе де, QAZBILIM мен үшін бизнестік жоба емес. QAZBILIM ол әлеуметтік идеологиялық жоба. Неге? Себебі, егер бизнестік жоба болса, оның мақсаты ақша табу болар еді. Онда маған аудиториям мен кленттерімді көбейту мақсатында орыс бөлімін қоса салуға болар еді. Ол үлкен табыс әкелетін бағыт. Себебі, орыс тілінде оқытатын жеке мектептерге сұраныс қазақ тілінде оқытатын жеке мектептерге қарағанда әлде қайда көп. Екіншіден, QAZBILIM бизнестік жоба болса, сұранысы аз, көп жұрт баласын орысша оқытатын орысы қалың Қостанай, Қарағанды қалаларынан QAZBILIM ұлттық лицейін ашпайтын едім. Себебі, екеуі де зиянға жұмыс істеп отыр. Одан да, тек қазақы өңірлерден ғана ашып отыра берер ем. Үшіншіден, жарнаманы да, әлеуметтік желідегі парақшаларымызды да тек қазақ тілінде жүргізбей, биліктің сөзімен айтқанда бәріне түсінікті тілде жүргізе беруге болар еді. Жоқ! Қанша қиын болса да, ұлттық бағытты қатаң ұстанып, тек қазақ тілінде қызмет көрсетіп, тек қазақ тілінде өмір сүріп келеміз. Бизнесмен Марғұлан Сейсенбай патриотизм бизнестің жауы, бизнес патриотизмнің досы дейді. Иә, бизнестік жоба деп қарамағандықтан, патриотизммен жұмыс жасай береміз. Себебі, бүгін тәуелсіздік шекарамен ғана өлшенбейтін, ұрпағымызды өзіміз ғана тәрбиелей алмайтын жаһандану заманында өмір сүріп жатырмыз. Ал, көршіміз орыс пропагандасымен бар аудиторияны өзінің жетегінде әкеткісі келеді. Ал, біздің қазақ отбасындағы балалардың тілі орысша шығып жатыр. Мектептің бәрі аралас, жұрт баласын орыс сыныбына сүйреп жүр. Бұған оң әсер етуге сіз не жасай аласыз? Ұлттық білім кеңістігінің көкжиегін кеңейтуге барымызды саламыз. Сіз де үлесіңізді қосыңыз!

Болашақ бағдарламасын жабу керек / жаппау керек деген бір дау басталыпты… Өткен жылы халықаралық болашақ бағдарламасы басшысымен бір сұхбат жасап екен… Қуандық Бишімбаев, Бауыржан Байбектер туралы да сұрақ болған… Сол басшының кейбір жауаптары қазір қызық боп тұр… Ал, өзім болашақ туралы ойды сосын айтайын… Сізлер не ойлайсыз? Сұхбатты көріп ой айтыңыздар https://youtu.be/KR0l50VV_wQ?si=OZUL7BvaATghh_PC

​​Бұл Зұлқарнай Санжар деген жігіт. QAZBILIM Қостанай ұлттық лицейінің биылғы жылғы түлегі. Бұл бала қандай емтиханға қатысса да тек толық балл жинауды ғана мақсат етеді. Санжар IELTS емтиханнан 7.5 балл көрсетті, тіпті reading секциясынан 9/9 балл алды. Мықты, ә? Оқушы үшін керемет жетістік емес пе? (Магистр, докторлыққа түсу үшін 6 алуға қаншама үлкен адам қолы жетпей жылдап ағылшын оқып жүр?) Ал, SAT емтиханынан 1600 балдан 1480 балл ал математикасынан 800/800 балл жинаған. Осы нәтженің арқасында Назарбаев университетінің бірінші курсына тіке қабылданып отыр. Санжарға шетелдің біраз университеті құда түсіп, шақыру берді. Оның белділері: - Pace University (+18000$); - Pennsylvania State University Park, - Saint Louis University (+9500€) - Long Island University (+13000$) Санжар шетелді емес, Назарбаев университетінің Инженерия мамандығын оқимын деп отыр. Бүгін Санжармен кофе ішіп, біраз әңгімелестік. Үнемі ақыл айтып отыратын анасына, ағылшын, математика мұғалімдеріне, SAT емтиханына дайындаған мұғалімдерімізге алғысын айтып отыр. Алда, ҰБТ ны да тапсырам дейді. Саған ҰБТ не керек, түсетін оқуыңа түсіп қойдың ғой десем, 140 керек. 11 сыныппын ғой, барлық сынаққа сап көргім келеді өзімді дейді. Қазіргі балалар бөлек, иә? Риза болдым, ойлары бөлек, мақсаттары айқын, мүмкіндіктері көп.

​​Жеке меншік мектеп қажет пе? Елімізде дәл қазіргі таңда 691 жеке меншік мектеп бар. Бұл мектептердің 70% соңғы үш жылда ашылды. Дәл осы қарқынмен беттесе, алдағы үш жылда елдегі жеке меншік мектептердің саны 2000 ға жақындайды деп ойлаймын. Бұл дұрыс па? Елімізге жеке меншік мектеп керек пе? Жауап. Керек. Себебі. Біріншіден, елімізде әлемдік деңгейде баршамыз армандағандай (Сингапур, Финляндия, Оңтүстік Корея, Жапония тағы басқа дамыған елдер) білім сапасы болу үшін мектептер толық бір ауысымды болуы, әр сыныпта 24 оқушыдан аспауы, материалдық жағыдайы заманауи һәм толық болу қажет. Ал, мемлекет 30 жылда үш ауысымды және апатты мектептер жағдайын шеше алмады. Ал, қазір демографиялық өсім уақыты мектепке келді. Алдағы оқу жылында еліміздегі оқушы саны 4 миллионнан асады. Енді мемлекет өзі 359 емес 3590 жайлы мектеп салса да, үш ауысымды мектеп пен апатты мектептерді жуық арада жоя алмайтыны анық. Онда, үш ауысымдылық пен апатты мектептен құтылудың, заманауи бәсекеге қабілетті мектептердің қатарын көбейтудің жалғыз жолы жеке меншік мектептерді дамыту. Білім саласына инвестиция салатын адамдарды көбейту. Екіншіден. Мектептің жеке меншік болуына қарсы адамдар көп. Түсінем, диплом сатқан жеке меншік университеттердің кесірінен жеке меншік оқу орындарынан қорқамыз. Бірақ, еліміздегі ең мықты университеттердің де жеке меншік екенін ұмытпаған жөн. Мысалы. SDU. MNU. MIU. Бұдан айтарым, сапа ол меншікке байланысты емес. Сапа ол менеджментке байланысты. Үшіншіден. Қазір жоғары білім, орта білім бізде емес, әлемдегі ең үлкен нарыққа айналды. Дәл қазір еліміздің білім нарығына да шетелдік компаниялар мен шетелдік тұлғалар жаппай кіріп жатыр. Әлемдік нарықтағы ойыншы мектептер Қазақстаннан өз мектептерінің филиалын ашып жатыр. Астана, Алматы қалаларындағы ағылшын, үнді, неміс, француз, испан, италиян, корей мектептері, әр өңірден ашылып жатқан орыс мектептері соның дәлелі. Бұл белгілі деңгейде болашақтың мәселесі. Ұлттық қауіпсіздік мәселесі. Егер бұл саладағы нарықты шетелдік заңды тұлғалар иеленсе онда жаппай өзге тілді мектептер қаптай береді. (Астанадағы 66 жеке меншік мектептің бесеуі ғана қазақша). Ол кезде аралас мектеп дауы да, шуы да ойнамай қалады. Енді не істемек керек? 1. Еліміздегі мемлекеттік тілде (таза қазақ тілінде) оқытатын мектептерді жан-жақты қолдау керек. 2. Еліміздегі білім саласына инвестиция салатын адамдарды барынша тартып, қазақ тілді білім кеңістігін жан-жақты дамытуға барынша күш тартуымыз керек. Өкініштісі, бүгінде жүздеген әр түрлі идеологиядағы, өзге тілді мектептермен емес, біз секілді таза қазақ мектебін ашып жүргендермен, ұлттық мектеп идеясымен алысқысы келетін адамдар тым көп. Тіпті, әлеуметтік желіде де, былай да біз секілді қауымдарға үдіре шабуылдап отыратын қауым көп. Мектеп елдің, болашақтың мәселесі. Бұған бейжай қарауға болмайды. Сіз қалай ойлайсыз?

Енді не істемек керек? 1. Еліміздегі мемлекеттік тілде (таза қазақ тілінде) оқытатын мектептерді жан-жақты қолдау керек. 2. Еліміздегі білім саласына инвестиция салатын адамдарды барынша тартып, қазақ тілді білім кеңістігін жан-жақты дамытуға барынша күш тартуымыз керек. Өкініштісі, бүгінде жүздеген әр түрлі идеологиядағы, өзге тілді мектептермен емес, біз секілді таза қазақ мектебін ашып жүргендермен, ұлттық мектеп идеясымен алысқысы келетін адамдар тым көп. Тіпті, әлеуметтік желіде де, былай да біз секілді қауымдарға үдіре шабуылдап отыратын қауым көп. Мектеп елдің, болашақтың мәселесі. Бұған бейжай қарауға болмайды. Сіз қалай ойлайсыз?