شهریار خسروی

کاندیدای ریاست جمهوری: راه حل مسئله‌ی حجاب بگیر و ببند و سخت‌گیری نیست. باید دید ما چگونه عمل کرده‌ایم که به اینجا رسیده‌ایم. اصل را ول کرده‌ایم و فرع را چسبیده‌ایم. معنای این حرف آن است که پوشش اختیاری یک مشکل است که باید حل بشود اما حل آن اولویت نیست. به کاندیدای محترم باید گفت مسئله نه پوشش اختیاری که حجاب اجباری است. از آن بدتر وجود «رانت مذهبی» است که فقط به یک عده اجازه‌ی صحبت می‌دهد و دیگران را مجبور می‌کند از سر استیصال به آن عده گوش کنند. @shahriarkhosravii

تئوری و پراکسیس انتخابات شهریار خسروی، خرداد ۱۴۰۳ @shahriarkhosravii

امروز در یک جمع کوچک دوستانه‌ی آنلاین درباره‌ی انتخابات ریاست جمهوری صحبت کردم. آن صحبت‌ها را می‌توانید در فایل صوتی زیر بشنوید. امیدوارم که بحث من با نقد‌های شنوندگان و مخالفان تکمیل بشود. @shahriarkhosravii

عصر جدید چهارچوبی برای فهم مسائل ایران در ایران اتفاق بسیار مهمی افتاده که درحال تغییر ماهیت حکومت است: دوره‌ی خودکامگی نفتی تمام شده است. در فاصله‌ی سال‌های ۳۲ تا ۸۸ درآمد‌های نفتی سیاست داخلی و خارجی ایران را تعیین می‌کرد که به صورت خودکامگی داخلی و توسعه‌ی آمرانه در داخل و استقلال نسبی و بلندپروازی منطقه‌ای در پیش و پس از انقلاب بروز می‌کرد. اکنون همه‌ی این مولفه‌ها ضعیف شده است. قبلا نوشتم:

«موازنه‌ی قوای جامعه و نهاد حکومت دوباره برقرار شده است؛ چیزی شبیه فاصله‌ی سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲. این وضعیت خطرات فراوانی از نظر ثبات اجتماعی و سیاسی، توسعه‌ی اقتصادی و امنیت ملی دارد اما برای کنش‌گران سیاسی موقعیت بی‌نظیری فراهم کرده است. نوبت، نوبتِ دموکراسی است.»

اگر این تحلیل درست باشد، شاهد تغییرات چشمگیر‌تر سیاسی خواهیم بود که دائما ناظران را شگفت‌زده خواهد کرد. ما از خودکامگی نفتی به جامعه گرایی شکننده پا گذاشته‌ایم. در چنین شرایطی سیاستمدارانی مثل قوام و مصدق لازم است که توان هدایت نیروها را در نظم جدید داشته باشند. تربیت‌شدگان نظم قدیم بعید است از عهده‌ی این امر برآیند.|نقدونظر @shahriarkhosravii

انتخابات: پرسش مربوط به «عامل» در بین تحلیل‌گران در بین همه‌ی طیف‌های سیاسی حتی یک نفر را هم نمی‌شناسم که تایید صلاحیت پزشکیان را محتمل می‌دانست. اما پزشکیان تایید صلاحیت شد. به عبارتی تایید صلاحیت پزشکیان با رفتار جمهوری اسلامی پس از سال ۱۳۷۶ جور در نمی‌آید. بسیار عجیب است که تحلیل‌گران بدون توضیح این نکته به ادامه‌ی کار خود و صدور تحلیل‌های جدید بپردازند. چون چنین چیزی ناشی از تصمیم یک فرد برای تایید صلاحیت فرد دیگر بوده بگذارید آن را «پرسش مربوط یه عامل» بنامیم. درباره‌ی این پرسش به دونکته می‌توان اشاره کرد: نکته‌ی اول: تنها مورد مشابه تغییر مشی حکومت در سال ۱۳۹۲ است وقتی حکومت اجازه داد روحانی به ریاست جمهوری انتخاب شود و آن مسیر را تا حدی در انتخابات‌های ۹۴ و ۹۶ و در‌ انعقاد برجام و مقداری گشایش‌های سیاسی و... هم ادامه داد. فهم ماهیت انتخابات ۹۲ به فهم وضع فعلی کمک می‌کند. نمی‌دانیم چرا آن روند از سال ۹۲ شروع شد. اما چرا فرآیندی که از ۹۲ شروع شده بود متوقف شد؟ ممکن است پاسخ را ظهور ترامپ و خروج او از برجام بدانیم. اما اگر این طور است آیا انتظار داریم با انتخاب مجدد ترامپ چنین فرآیندی متوقف شود؟ نکته‌ی دوم: پرسش مهم دیگر آن است که این تغییر مشی حکومت «تاکتیکی» است یا «راهبردی». یعنی آیا صرفا شگردی برای افزایش مشارکت، تبلیغات بین‌المللی و شکاف در بین مخالفان است یا حکومت واقعا تصمیم دارد تغییرات جدی و راهبردی ایجاد کند. اگر به دنبال تغییرات راهبردی است چرا این تصمیم را گرفته است و اصلا برای این کار چرا نیاز به پزشکیان دارد؟ چرا این تغییرات از قوه‌ی قضاییه یا سپاه شروع نشده؟ اما‌ اگر این صرفا تغییری تاکتیکی است مواجهه‌ی مخالفان وضع موجود چگونه باید باشد؟ آیا مخالفان باید آن را به عنوان نوعی «عملیات فریب» نفی کنند یا آن‌ها هم می‌توانند از آن به صورت تاکتیکی استفاده کنند؟ یک نکته روشن است: اگر حکومت قصد تغییرات جدی و مشخصا به رسمیت شناختن (بخشی) از مخالفان را داشته باشد، هیچ نیازی ندارد که آن را یواشکی انجام بدهد. آزادی کردن زندانیان سیاسی، کاهش فیلترینگ، رفع حصر از رهبران (بخشی از) مخالفان، کاهش سانسور، تغییر در انتصاب‌ها، و تغییر در سیاست خارجی ... راه‌های بسیار کم‌هزینه‌ای برای شروع تغییرات است که بعضی از آن‌ها به تنهایی از تغییر رئیس جمهور مهم‌تر است. #انتخابات @shahriarkhosravii

یک پیشنهاد در شرایط کنونی چه باید کرد؟ در گام نخست باید به ارزیابی درستی از وضع موجود رسید. به این منظور باید اول به توصیف درستی از «مشکلات» و امکانات خود برسیم و سپس ببینیم راه حل آن مشکلات چیست. در فایل زیر دکتر علی مروی روایت خود را از برخی از بحران‌های اقتصاد ایران بسیار روشن ارائه کرده است. پیشنهاد می‌کنم اگر مثل من در اقتصاد مبتدی هستید حتما این ویدئو را تماشا کنید. مشخصا اگر درحال فکر کردن به انتخابات پیش رو هستید، می‌توانید به انتخابات‌ در پرتو این بحران‌ها فکر کنید. اساسا چگونه می‌توان با این بحران‌ها مواجه شد و جایگاه انتخابات در این مواجهه کجاست. #انتخابات @shahriarkhosravii

🎥 رانت‌های ارزان اقتصاد ایران رو به پایان است. نسخه صوتی، دیدن در وبسایت اکوایران، دیدن در اینستاگرام ▫️ 📺 @ecoiran_webtv @shahriarkhosravii

انتخابات و یک خطای شناختی هرکس با نقطه‌ی قوت خودش وارد سیاست می‌شود. اگر کسی هنر خودش را کمپین کردن بداند، ممکن است دنبال انتخابات‌ حتی انتخابات‌ آبکی بگردد تا هنرش را استفاده کند. کسی که هنرش را استقامت اخلاقی می‌داند طبیعی است که از سیاست رادیکال و انقلابی دفاع کند. به همین صورت کسانی که در لابی کردن استادند، رفع و رجوع امور پشت درهای بسته‌ی پارلمان را به انتخابات عمومی ترجیح میدهند. در ایران بسیاری از اصلاح‌طلبان مصداق گروه اول، برخی از براندازان مصداق گروه دوم و اعتدالیون مصداق گروه سوم هستند. هرکدام مزیت خود را چیزی می‌دانند و می‌کوشند در زمینی بازی کنند که مزیتشان به کارشان بیاید. به هرحال این یک خطای شناختی است که ما همه باید از آن پرهیز کنیم. این که من تا امروز چه کاری را یاد گرفته‌ام معنایش این نیست که تا ابد باید همان کار را بکنم. انقلابیون ۵۷ فقط مقاومت بلد بودند و در فضای باز دوره‌ی بختیار درست عمل نکردند. اعتدال‌گرایان به لابی‌گری عادت داشتند و در مواجهه با اعتراضات اجتماعی فرو پاشیدند. اصلاح‌طلبان هم بهتر است با رویکرد «کمپینی» وارد سیاست نشوند زیرا مسئله‌ی ایران پیچیده‌تر از صرفا رئیس جمهور کردن یک آدم مخالف وضع موجود است. نحوه‌ی برخورد با انتخابات از مشارکت و عدم مشارکت مهم‌تر است| نقدونظر #انتخابات @shahriarkhosravii

سه سناریو برای انتخابات ۱۴۰۳ برای انتخابات ۱۴۰۳، صرف نظر از نحوه‌ی برگزاری آن، سه سناریو قابل تصور است: اول اینکه دولتی مثل دولت رئیسی بر سرکار بیاید. چنین دولتی بسیار بسیار ناکارآمد و بسیار نامشروع خواهد بود. ممکن است بخواهند با انتخاب چهره‌ای اجرایی‌تر چنین دولتی را کارآمدتر کنند، اما این شگرد افاقه نخواهد کرد. دوم اینکه دولتی مثل دولت روحانی از یک انتخابات نیمه‌رقابتی «با رای مردم» و غلی رغم میل نظام بیرون بیاید. چنین دولتی از دولت مشابه رئیسی قطعا بهتر خواهد بود اما تمام توانش صرف خنثی کردن کارشکنی‌ها خواهد شد‌ و به‌خصوص در صورت انتخاب مجدد ترامپ عاقبتش از دولت روحانی هم تلخ‌تر خواهد بود. سوم اینکه دولتی میانه‌رو «با تصمیم نظام»، با مشارکت یا بی‌ مشارکت مردم، به قدرت برسد. هرچند در حال حاضر شاهدی بر وجود چنین اراده‌ای در حکومت وجود ندارد، با این‌حال، این بهترین حالت است و به تحولی بسیار مهم در حکومت محسوب می‌شود. خلاصه اینکه، در شرایطی که ریاست جمهوری به نهادی کم‌اثر تبدیل شده، تغییرات موثر در ایران باید از جانب بخش‌های موثر حکومت اتفاق بیفتد و تحمیل رئیس جمهور اصلاح‌طلب به ساختاری که در آن رئیس جمهور قدرت محدودی دارد مشکلات اصلی را حل نمی‌کند. معنای این سخن آن است که اگر ساختار موجود انتخابات برگزار نمی‌کرد اما در کلیت خودش پاسخ‌گوتر بود وضع به مراتب بهتر از این بود. #انتخابات @shahriarkhosravii

معنای انتخابات پیش رو پیش از آنکه تصمیم به شرکت در انتخابات یا تحریم آن بگیریم، باید به یک سوال پاسخ دهیم: معنای این انتخابات چیست؟ درواقع «معنای انتخابات» بسیار مهم‌تر از «ترکیب کاندیداها» است. اگر تایید یا رد صلاحیت کاندیدایی مهم باشد هم از این حیث مهم است که معنای انتخابات را عوض می‌کند. برای مثال در سال ۱۴۰۰ عبدالناصر همتی بیشتر سلیقه‌ی طبقه‌ی متوسط را نمایندگی می‌کرد تا علی لاریجانی. با این‌حال طبقه‌ی متوسط حاضر به رای دادن به همتی نشد چون رد صلاحیت لاریجانی و تایید صلاحیت همتی (و چندین مسئله‌ی دیگر) پیشاپیش معنای انتخابات را از بین برده بود. وقتی انتخابات بی‌معنا شد، تحریم به گزینه‌ی معنی‌دار مبدل شد. نتیجه‌ی بحث بالا برای حکومت این است که با صرف تایید صلاحیت نامزدها تنور انتخابات گرم نمی‌شود بلکه نهاد انتخابات از این هم ضعیف‌تر می‌شود. احیای انتخابات لوازمی دارد که مهم‌ترین آن باور عموم به «امکان تغییرات واقعی از طریق صندوق رای» است. این تغییرات باید معطوف به مسائل اصلی جامعه مثل حجاب احباری، اینترنت، رابطه با جهان، فساد، جانشینی رهبر، آزادی‌های سیاسی، و... باشد. روی دیگر این مسئله باور عموم به «سواستفاده‌ی‌ مجدد از صندوق رای برای مشروعیت بخشی به وضع موجود» است؛ شرایطی که حکومت می‌خواهد بدون اینجاد تغییر در مسائل اصلی، مشارکت در انتخابات را افزایش دهد. اینکه مردم کدام سناریو را باور کنند معنای انتخابات را تعیین خواهد کرد| نقدونظر #انتخابات @shahriarkhosravii