حکمت طبیعی

✍ عبداللطیف بغدادی نه تنها در آثار علمی، بلکه در آثار تاریخی اش نیز گوشه چشمی به نقد هر اندیشه‌ای که از طرف شرق (ایران) می‌آمده، داشته است. شاید از این رو است که برای او ابن سینا و سهروردی و فخر رازی فرقی نمی‌کند؛ با دقت قلمش (سلاح اش) را تیز می‌کند و شروع به جدالِ احسن! 📖 این ادامه متن پیشین است :

وبالجملة: الحكيم أخذ الممكن في فعل الخطيب، أعني الفاعل، وهم أخذوه في الموضوع، فكأن ابن سينا سمع الممكن في قول الحكيم فاشتبه عليه أين يضعه.

🔸 سپس با تجلیل از فارابی با لقب فاضل متأخران طعنه ای نیز می‌زند:

وأما أبو نصر، فاضل المتأخرين بالحقيقة لا بالمخرقة والتمويه، فقال في حد الخطابة: «الخطابة صناعة قياسية غرضها الإقناع في جميع الأجناس العشرة.»، ثم قال: «وما يحصل عن تلك الأشياء في نفس السامع من القناعة هو الغرض الأقصى بأفعال الخطابة، والقناعة ظن ما.»

✍ سپس نام کتاب شفاء و لقب شیخ رئیس و خطیب (فخر) را دستمایه عبارت پردازی قرار می‌دهد:

وكلامه مشهور مفهوم، وهو الشفاء لداء الجهل، بالحقيقة لا بالاسم المجرد، فإنه ليس فيهم من عرف ما الخطابة وأحوالها، لا من تسمى بالخطيب، ولا من تلقب بالرئيس.

🌾 @naturalphilosophy

📖 ✍ عبداللطیف این سخن افلاطون را به یاد می‌آورد:

وما أحسن قول أفلاطن الإلهي حيث قال:" إن الخطأ يخرج على زاوية"، أي أن ضلعي الزاوية كلما امتدا ازداد ما بينهما بعدًا.

🔸 در پی آن، خطای بزرگ فخر را نتیجه خطای کوچک ابن سینا می‌داند:

فهذا المسكين ابن سينا يغلط في حكمته غلطًا فاحشًا، ومع ذلك فهو مشوب بكلام القوم وفيه رسوم الحكمة وروائح الحق، ثم إنه يأتي من بعده فيغلط في قوله أضعاف غلطه في قول من تقدمه.

🔸 در ادامه اینگونه فخر رازی و بوعلی را می‌نوازد:

ونحن نثبت الحدّ الذي حدّ به الحكيم صناعة الخطابة ... لتقف منه على رداءة فهم الأول والثاني، وبُعدَهم عن مقاصد الحكماء، واقتصارهم على حب التراؤس والغلبة، فهم في معاداة الحكمة والحكماء أشد من العوام في معاداتها، فإن العدم أفضل من قنية الشر.

 🔸سپس می‌گوید:

فمن شك فيما أقول وارتاب به ولم يعجبه، فليراجع كتب الحكيم ويتأملها بعين ناصح لنفسه، مرشد لها إلى سواء السبيل، فيعلم كيف غلط القوم في الممكن، ففهموه على غير ما يراد به، ووضعوه في غير موضعه، فأفسدوا حدّ الحكيم، وولدوا مما أفسدوا حدًا أفسد منه، وعدوا الفساد إلى حد الطب، فاتسع الخرق على الراقع.

🌾 @naturalphilosophy

✍ موفق الدین بغدادی نه تنها در این کتاب بلکه هر جا دستش رسیده است، کوشش کرده بوعلی سینا را از عرش اندیشه علمی به پایین بکشد. باری، عبارات تند او نسبت به هم کیش دیندار او فخر الدین رازی را بر چه محملی می‌توان فهم نمود؟ 🖋 فخر رازی در همان ابتدای شرح قانون خود می‌نویسد: كما أن غرضَ الخطيب ليس هو الإقناع مطلقًا، وإلا لخرج الخطيب عن كونه خطيبًا إذا لم يقنع في ما لا يقبل الإقناع، فشرط غرض الخطيب أن يكون الموضوع يقبل الإقناع، كذلك الطبيب. 🖋 بغدادی در پاسخ می‌نگارد:

رحم الله من نصح نفسه، وعرف قدر الناس وقدره، وقصد الحق من جهته، وأَمَّهُ لذاته، وتجنّب الهوى والعصبية وحبّ الغلبة بالباطل وكره الزعقات والأصوات الساذجة.

🖋 پس از این نوازش اولیه، عبداللطیف که خود کتابی در انصاف میان دو شارح مقامات دارد، از مخاطبان درخواست انصاف می‌کند:

يا قوم! أنصفوني من هؤلاء الرعاع الذين يعتقدون أنهم أخص الخواص ، وخلاصة الناس، وموضوع العقول المفارقة، كيف يبعدون عن الحكمة هذا البعد المفرط، وكلّ تالٍ منهم يزداد بعدًا وغلطًا وخبطًا وسقطًا

. 🔹 و این تازه آغاز نقدهای موفق بغدادی نسبت به بزرگترین علامه زمانه اوست! 🌾 @naturalphilosophy

📖 فخر رازی و #منطق و البته چند کتاب منطقی دیگر فخر رازی نیز بر دانش گسترده منطقی او گواه است! 🌾 @naturalphilosophy

📖 فخر رازی و #منطق 🌾 @naturalphilosophy

✍ فخر الدین رازی مخالف نام آشنای بوعلی سینا  شرحی نقادانه بر القانون في الطب ابن سينا نگاشته است. موفق الدین بغدادی دیگر مخالف ناموَر شیخ، این نقدها را می‌خواند. او هر چند در دشمنی با بوعلی با فخر رازی شریک است، ولی این سبب نمی‌شود که با او همگرا شود. در ردیه ای که ابن لباد بغدادی بر شرح قانونِ علامه رازی می‌نگارد، چنان تند بر او می‌تازد که می هراسم پیامسرای اَدَبِسْتان حتی نقل آن را نیز خروج از ادب تلقی کند و مرا نکوهش کنند. باری، نقل سخن گذشتگان است و گزارش تاریخی از دیدگاه های علمی نقادانه که با تندترین عبارات بیان می شد. ● رازی در شرحِ مقدمه قانون می‌نویسد: "الجزئي قد يقال على الأشخاص، وعلى ما هو كلي فوقه كلي آخر أكثر كلية منه ... والجزئي بهذا المعنى أعم من الجزئي بهذا المعنى إلخ. " ▪️حال تعلیق بغدادی را بر این سخن رازی بخوانید: "لو كان لهذا الرجل معرفة بشيء من قوانين المنطق لما ذهب عليه مثل هذا الخطأ. " 📖 این را در باره فخر رازی می‌گوید با کارنامه درخشانی از آثار منطقی. #فخر_رازی #عبداللطیف_بغدادی 🌾 @naturalphilosophy

✍ حال که تب مناظرات جهانی شده و حروف تب نیز امروز مناظره دارند، کوته نوشتی در باره پیشینه مناظره های علمی و ادبی تقدیم در جهان اسلام می‌نمایم: 🔸 مناظرات در جهان اسلام پیشینه ای کهن دارد. اگر از نگاشته های فراوان آداب بحث و مناظره بگذریم، در عمل نیز مناظرات شفاهی و قلمی شورانگیزی در جهان اسلامی بوده است. دست کم، مناظره مشهور کسائی و سیبویه و مناظره مشهور ابوبکر خوارزمی و بدیع الزمان همدانی برای همه اهالی ادبیات آشنا است. مناظراتی که چنان شورانگیز و تأثیرگذار بوده‌اند که منابع تاریخی از این سخن می‌گوید که طرف بازنده در غم از دست رفتن سرمایه اجتماعی‌اش، اندکی بعد جان به جان آفرین تسلیم کرد. 🔸باری، برخی مناظرات قلمی در شروح و جوابیه کتابهای علمی دیده می‌شود. شورِ علمی گاه چنان عنان از کف قلم نویسنده می‌رباید که نقدهای کوبنده اش در قالب عباراتی جالب خودنمایی می‌کند. اینجا مایل هستم یک نمونه از این عبارت پردازی‌های تند علمی را میانِ دو مخالفِ اندیشه ابن سینا بیان نمایم؛ که در شرح خود بر عبارت‌های قانون بوعلی علیرغم مشارکت در نقد ابن سینا در اندیشه خود اختلافی داشته اند. #نقد_علمی #مناظره 🌾 @naturalphilosophy

🌱🍀🪴 علی ای که بوعلی‌ها ز تو رسم کرده قانون که نوشت حکمت او ز شفای تو شفا را مفتون همدانی 🔸 عیدتان خجسته 🌷 🌾 @naturalphilosophy