آینه مثنوی

یاران همراه سلام با جلسه ۱۰۷ از شرح دفتر سوم مثنوی شریف به پایان این دفتر رسیدیم. مجموع این ۱۰۷ جلسه را می‌توانید یکجا در کانال تلگرامی به نشانی @masnavisirjan3 ببینید. ادامه مثنوی را در دفتر چهارم پی‌می‌گیریم با این توضیح که در دوران پیشاکرونا و در دانشگاه ولی‌عصر رفسنجان ۵۶۲ بیت از ابتدای دفتر چهارم را در ۱۲ جلسه‌ خواندیم. برای تسلسل مباحث آن جلسات را نیز در کانال شرح دفتر سوم و کانال واتساپی آوای باران به نشانی https://chat.whatsapp.com/ELkOVFUrou96oOZOShQ5r5 بارگزاری می‌کنیم و دنباله بحث را پی می‌گیریم به این امید که عمر و امکانی باشد که با هم یکبار مثنوی معنوی را مرور کنیم. و یک درخواست: از یاران همراه خواهش می‌کنم نظرات خود را درباره نحوه برگزاری کلاسهای مثنوی به شکل کاملاً بی‌پرده و بی‌تعارف با من در میان بگذارند تا در ارتقای کیفیت جلسات آینده از آنها استفاده کنم. اگر دوستانی نخواستند نظراتشان را مستقیماً به خود من بگویند، می‌توانند نظرشان به آقای رضا قاسمی نژاد 09132456536 ارسال کنند تا ایشان با حذف اسم، آن را برای من بفرستند.

#شرح‌مثنوی دفتر سوم. جلسه ۱۰۷. ۹۹/۱۰/۶ بیت‌های ۴۷۷۹ تا ۴۸۱۰. آخرین جلسه دفتر سوم @masnavisirjan3

#شرح‌مثنوی دفتر سوم. جلسه ۱۰۶. ۹۹/۱۰/۱ بیت‌های ۴۷۴۸ تا ۴۷۷۹. @masnavisirjan3

#شرح‌مثنوی دفتر سوم. جلسه ۱۰۵. ۹۹/۹/۲۷ بیت‌های ۴۷۱۸ تا ۴۷۴۸. @masnavisirjan3

#شرح‌مثنوی دفتر سوم. جلسه ۱۰۴. ۹۹/۹/۲۴ بیت‌های ۴۶۹۳ تا ۴۷۱۸. @masnavisirjan3

#شرح‌مثنوی دفتر سوم. جلسه ۱۰۳. ۹۹/۹/۲۲ بیت‌های ۴۶۶۳ تا ۴۶۹۳. @masnavisirjan3

#شرح‌مثنوی دفتر سوم. جلسه ۱۰۲. ۹۹/۸/۴ بیت‌های ۴۶۲۵ تا ۴۶۶۳. @masnavisirjan3

@shafiei_kadkani ـــــــــــــــــــــــ مثنوی؛ بزرگترین حماسهٔ روحانیِ بشریّت ▪️از هنگامی که حضرت مولانا به سرودن مثنوی شریف پرداخته است کلمهٔ مثنوی _که نام یکی از قوالب شعرِ فارسی است_ علَمِ بالغلبه شده است برای این کتاب. سال‌ها پیش ازین، دوستی از من خواست که دربارهٔ شرحی که بر مثنوی نوشته بود چند کلمه بنویسم. همان‌ جا در حضورِ او بالبداهه مطلبی نوشتم که مضمون آن را درین لحظه بیشتر به یاد می‌آورم: «مثنویِ معنوی حضرت مولانا بزرگ‌ترین حماسهٔ روحانی بشریّت است که خداوند برای جاودانه کردنِ فرهنگ ایرانی آن را به زبان پارسی هدیه کرده است.» این نکته را بعدها که چاپ شد هر وقت خواندم احساس شادمانی کردم که حقیقتی بر قلمِ من جاری شده بود بی‌آنکه در آن لحظه اندیشه‌ای درین‌باره داشته باشم. حقّا که چنین است. مثنوی یکی از بزرگ‌ترین یادگارهای نبوغ بشری است و کتابی است که هرچه بیشتر خوانده شود تازگی‌های بیشتری از خود نشان می‌دهد، برخلاف اغلبِ آثار ادبی که با یک بار و دو بار خواندن، انسان از خواندن آنها احساس بی‌نیازی می‌کند. ▪️محال است که شما یک صفحه از مثنوی را، برای نمونه، ده بار بخوانید و هر بار در نظر شما جلوه‌ای دیگر نداشته باشد. این از معجزات این کتاب است، کتابی که نه آغازِ آن به شیوهٔ دیگرِ کتابها است و نه پایانِ آن. جای دیگری نوشته بودم انس و الفت با ادب عرفانی، اگر به حقیقت برای کسی حاصل شود، مثنوی را «به لحاظِ صورت و فُرم نیز قوی‌‌ترین اثرِ زبان فارسی به شمار خواهد آورد.» نه اینکه بگوید معانیِ بسیار خوبی است اما در شیوهٔ بیان یا صورتْ دارای ضعف و نقص است. ▪️وقتی از درونِ این منظومه بنگرید، ضعیف‌ترین و ناهنجارترین ابیاتِ مثنوی مولوی هماهنگ‌ترین سخنانی است که می‌توان در زبان فارسی جستجو کرد. این سخنِ مرا کسانی که از فرم و صورتی درکی ایستا داشته باشند، از مقولهٔ شطحیّاتِ صوفیه تلقّی خواهند کرد. اما اگر کسی به این نکته رسیده باشد در آنجا پست و بلندی احساس نمی‌کند. همه جا زیبایی است و همه جا صورت‌ها در کمالِ جمال‌اند. با این تفاوت که ما می‌توانیم بگوییم که گاه از بعضی ابیات یا پاره‌ها به دلایل خاصی_که به نیازهای روحی ما وابسته است_ لذت بیشتری می‌بریم و آن بخش‌ها جمال خود را به ما بیشتر می‌نمایانند. اما لحظه‌هایی هم خواهید داشت_ و این در زندگی زمانش قابل پیش‌بینی نیست_ که ساعتها مستِ ابیاتی از مثنوی معنوی شوید که در حالاتِ عادی از درک جمال‌شناسی آن ابیات عاجز بوده‌اید. درین قلمروِ جمال‌شناسی، معانی نواند و صورت‌ها نواند و از «عاداتِ زبانی» و لذت‌های حاصل از شناخت سنت‌های ادبی یاری گرفته نمی‌شود، به گفتهٔ مولانا: قاصر از معنیّ نو، لفظ کهن. ▪️مثنوی ساختاری پیچیده و سیّال دارد. بوطیقای روایت و قصّه، در آن، پیوسته شکل عوض می‌کند و به هیچ‌روی قابل طبقه‌بندی نیست، هرچند این طبقه‌بندی گسترده و متنوع باشد. سراینده، در هر لحظه‌ای فهمی تازه از روایت دارد و بوطیقای نوی، برای همان لحظه، می‌آفریند. در ادبیات جهان برای هر مؤلفی می‌توان فرم‌های خاصی در نظر گرفت و حاصل آفرینش او را در آن فرم‌ها طبقه‌بندی کرد الّا مثنوی که مثل جریانِ رودخانه، هر لحظه به شکلی درمی‌آید. محمدرضا شفیعی کدکنی غزلیات شمس تبریزی، جلد اول، تهران: ۱۳۸۸، صص ۳۹–۳۸ #بزرگداشت_خداوندگار https://www.instagram.com/shafiei_kadkani

#شرح‌مثنوی دفتر سوم. جلسه ۱۰۱. ۹۹/۷/۳ بیت‌های ۴۶۰۲ تا ۴۶۲۵. @masnavisirjan

#شرح مثنوی دفتر سوم. جلسه ۱۰۰. ۹۹/۶/۱۴ بیت‌های ۴۵۶۲ تا ۴۶۰۲. @masnavisirjan