pure Cinema | سینمای ناب

سینما (و به طریقِ اولی هنر) همواره راهی برای تجربه‌ی چیز‌های بیان‌نشدنی است و یکی از این بیان‌نشدنی‌ها، شاید ناشدنی‌ترینِ آن‌ها، شهر است. شهر بی‌مهابا ورای ماست. حتی خود را ورای تاریخ قرار می‌دهد. از پیش بر ما می‌تازد. مادریِ خود را بر روحِ ما تازیانه می‌زند و تهی‌دستیِ ما در مقابلِ خود بودنمان را به ریشخند می‌گیرد. شهرها. شهر‌ها. آن‌ها همان حقیقی‌ترین موجوداتِ تاریخ‌اند. این فیلم نیز فیلمی در بابِ شهر است. حسین شریف «انتزاعِ کهربا» را به سالِ ۱۹۷۵ ساخت. فیلمی تجربی و غریب، سراسر دهشت و سوگواری برای حقیقی‌ترین موجودی که دیگر زنده نیست: سواکن. بندری که روزگاری غرق در نعمت بود و در آن روزگار، چون سبویی تهی شده از می، ویران و خرابان، کنار گذاشته شده بود. سواکن همواره در تاریخِ خودش مبدا و مقصد بوده است. آغازِ سفرِ حج بوده و پایانِ تاریخِ استعمار قلمداد شده؛ گهی در اوج عزت و اراده قبله‌ی ساکنانش بوده و به ناگهی دیگر، گردِ مذمومِ فروپاشی بر آن نشسته است. «انتزاعِ کهربا» به همان قدرِ نامش دل‌رباست. شریف از همان نام فیلم نشان می‌دهد که تا چه حد لطافت‌های زبانِ عربی را به خوبی می‌شناسد. حکمن کهربایِ داستانِ شریف همان سواکن است اما دیری نمی‌گذرد که زمزمه‌ای در گوش‌مان می‌پیچد: نکند کهربا ما باشیم؟ نکند اویی که منتزع‌شده، اویی که جدا شده، اویی که از سنگِ سخت و مرجانی، ایستاده در عالم، شکل‌دهنده به عالم، ممتد‌سازِ عالم، به عالمِ هپروتِ داستان‌ها و اشعار و تاریخ و سرشتِ «من منم‌اش» پرت‌شده، همان ما هستیم. انتزاع چیست؟ جدا شدن؟ خلاصه کردن؟ مفهومی کردن؟ «از جای برکندن و به جای دیگر نشاندن» فعلِ انتزاع است اما واقعیتِ انتزاع نیست. سواکن از جایِ استوارِ خود در تاریخ برکنده‌شده و اکنون به خرابه‌ای نشانده شده اما به همان میزان، سواکن از واقعیت نیز برکنده شده و به «شورِ سانتی‌مانتالِ شرق‌شناسانه‌ی ما» افکنده شده است. انتزاع، همواره شمشیرِ دوپهلویی از آغاز‌ها و انجام‌های بی‌سرانجام است. تجربه‌ی «انتزاعِ کهربا» یک تجربه‌ی درخشان از سینماست. نه تنها اثری شرقی در رثای شرق و شهرِ شرقی و فهمِ شرقی از جهان می‌بینیم که این سرایش، به خوبی مفصل‌بندی نیز شده است. تنها در یک قلمِ صوتی‌اش، شریف در ۳۰ دقیقه انفجارِ تصاویرِ از جای برکنده‌شده از کهربای به خاک نشسته و بر فیلم نشسته، قدم به قدم ما را از سرودِ نغمه‌های سودانی به دهشتِ گریز‌ناپذیرِ سکوت و پس‌تر زمزمه‌های قرآنی و سیاسی و شتری هدایت می‌کند. فیلم حتی بدونِ تصویرش یک موسیقیِ منتزع از سواکن است. پیشنهاد می‌دم یک بار، حتی برای اولین بار، آن را بدونِ تصویر ببینید و سپس ببینید که چگونه شریف، تردستانه، انتزاعِ تصویرِ خودش را پیش می‌کشد و چگونه این دو انتزاع، صوت و تصویر، همراه با یکدیگر، انتزاعِ کهربا را می‌سازند.

انتزاع کهربا The Dislocation of Amber (1975) Hussein Shariffe همراه با زیرنویس انگلیسی چسبیده

زیرنویس هماهنگ با نسخه‌ی HDTV

زیرنویس هماهنگ با نسخه‌ی آپلود شده (DVD)