مرکز اسناد انقلاب اسلامی

🔖به بهانه روز جهانی آزادی مطبوعات 📌تلاش نافرجام برای دست‌یابی به آزادی بیان در دوره پهلوی دوم 📝اندیشمندان ایرانی سال‌های زیادی برای دست‌یابی به آزادی بیان تلاش کردند و هزینه‌های بسیاری را نیز برای این مبارزه پرداخته‌اند. محدود کردن آزادی بیان نه تنها حکومتی را نجات نداده بلکه یکی از عوامل فروپاشی حکومت‌ها، اختناق و سلب آزادی بیان برای رسانه‌ها و نشنیدن صدای مخالفان بوده است. این یادداشت نگاهی دارد به برخی از اسناد در ماه‌های آخر رژیم پهلوی که نشان می‌دهد چگونه نویسندگان و اهالی اندیشه، هنر و قلم از طریق نامه‌ها، بیانیه‌ها، و مطالب مندرج در روزنامه‌ها نسبت به نبودن آزادی بیان هشدار داده و اعتراض کرده‌اند. 🔗 ادامهٔ مطلب @irdc_ir

🔖عکس‌ها روایت می‌کنند 📌تکدی‌گری در عکس‌های تاریخی ▪️تکدّی‌گری به عنوان آسیب اجتماعی  پدیده‌ای  پیچیده و دارای ابعاد و انواع گوناگون است. کم و بیش با آغاز مشروطیت دگرگونی‌هایی جدی در پیکربندی گفتمانی تکدی‌گری رخ داد. ▫️گدایان که پیش‌تر عنصرِ عادی ولو ناخوشامدِ منظره‌ شهر بودند، طی فرایندی تدریجی اما قاطع، به نوعی دیگریِ مجرم، آلوده، و خطرناک تبدیل شدند. ▪️پس از جنگ جهانی دوم و به دنبال آسیب‌های اجتماعی ناشی از این جنگ اذهان فعالان اجتماعی به سمت و ‌سوی تأسیس بنگاه‌های خیریه برای رفع اینگونه آسیب‌ها جلب شد. ▫️در این دوره به دلیل بازتاب مسائل اجتماعی در آثار ادبی و سینما و سایر رسانه‌ها دامنه آگاهی‌های اجتماعی و ضرورت رفع آسیب‌های اجتماعی بیشتراحساس شد. ▪️فعالیت گروه‌های چپی و آرمان‌های آنها برای کمک به فرودستان و مطالبه شرایط معیشتی برای کارگران نیز زمینه‌ای برای توجه بیشتر به امور اجتماعی پدید آورد. 📍تمام تصاویر از آرشیو اختصاصی مرکز اسناد انقلاب اسلامی است. #تاریخ_اجتماعی 🔗 ادامهٔ مطلب @irdc_ir

🔖از "کرامه" تا "قدس " 📌روایتی از فعالیت‌های ضدصهیونیستی دانشجویان ایرانی در امریکا و اروپا ▪️جنبش­های عظیم ضد صهیونیستی در روزهای اخیر در دانشگاه­های امریکا بن­مایۀ تاریخی دارد. در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی اتحادیه انجمن­های اسلامی دانشجویان خارج از کشور یکی از تشکل‌های دانشجویی بود که فعالیت‌های مهمی در حمایت از فلسطین داشت. ▪️اتحاديه‌ي انجمن‌هاي اسلامي دانشجويانِ خارج از كشور از جمله تشكل‌هاي دانشگاهي بود كه به حمايت از جنبش‌هاي آزادي‌بخش به‌ويژه ملت مظلوم فلسطين می‌پرداخت. ▪️در همین راستا اتحادیه نشریات به­ روز خود را مطابق با تحولات جهان اسلام نشر می­داد. یکی از رویداد­های مهم به آتش کشیدن مسجدالاقصی بود. ▫️در خرداد ۱۳۴۸ زماني كه رژيم صهيونيستي مسجدالاقصي را به آتش كشيد، اتحاديه با صدور اطلاعيه‌اي اعلام كرد براي اعتراض به اين مسئله به‌دنبال برگزاري تظاهرات در كلن مي‌باشد، ولي دولت آلمان مخالفت خود را با اين تظاهرات اعلام نمود. 🔗 ادامهٔ مطلب @irdc_ir

📌هندسه تاریخ در آراء شهید مطهری ▪️شهید مطهری را می توان از دو جهت به تاریخ پیوند داد. نخست از این باب که او یک شخصیت ممتاز و تاثیرگذار تاریخی است که آراء و اندیشه اش محل رجوع می باشد. ▫️دوم بدان رو که بیش از غالب هم‌عصران خود بر روی تاریخ تمرکز کرده است و هر فردی که با آثار آن شهید آشنایی داشته باشد کاملا این واقعیت را تصدیق خواهد کرد چه اینکه مرحوم شهید علاوه بر درس گفتارهای مفصلی که درباره تاریخ داشته اند- این درس ها در قالب آثاری چون جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، جامعه و تاریخ، فلسفه تاریخ و... به چاپ رسیده اند- در لابه لای آثار دیگر نیز به فراخور گریزهایی به بحث های تاریخی داشته اند.نسبت اندیشه شهید مطهری با تاریخ را در ۵ سطح می‌توان جانمایی کرد. 🔗 ادامهٔ مطلب @irdc_ir

🔖به بهانه سالروز ترور آیت الله مطهری 📌اشارات ناطق نوری به معادیخواه در دادگاه فرقان 📝گروه فرقان که احتمالا در ۱۳۵۶ تشکیل گردیده بود، در کوران حوادث بهار ۱۳۵۸ با ترور سرلشکر قرنی در ۳ اردیبهشت اعلام موجودیت کرد و مدتی بعد در ۱۱ اردیبهشت ماه دست به ترور آیت‌الله مرتضی مطهری زد. در زمستان همان سال اعضای گروه دستگیر و در خرداد ۱۳۵۹ برخی از آنها اعدام شدند. ▪️با آغاز محاکمه‌ها، برای مقابله با تبلیغات سازمان مجاهدین خلق که گروه فرقان را جعلی می‌دانست، یکی از جلسات دادگاه به شکل علنی برگزار شد. ▫️در این جلسه ناطق نوری، به عنوان رییس و گویا معادیخواه و لاجوردی هم به منزلۀ دادستان پرونده حضور داشتند. ▪️به گفتۀ ناطق نوری «آقای قدوسی یادداشتی به من داد که دادگاه خیلی عالی برگزار شده، تا خراب نشده زود سر و ته آن را جمع کن. من آمدم که جمع و جور کنم، آقای معادیخواه شروع به سوال کردن نمود و من از زیر میز به پای آقای معادیخواه زدم که آقا ولش کن. زود دادگاه را جمع کنیم. فرقانی[ها] هم همچنان بر سر موضع خود بود[ند]. دادگاه خیلی خوب برگزار شد» 🔗 ادامهٔ مطلب @irdc_ir

🔖شهید مطهری و سازمان مطلوب روحانیت 📌راهکارهای شهید مطهری برای اصلاح حوزه و روحانیت 📝بهترین روش آغاز سخن درباره دیدگاه شهید مطهری پیرامون نهاد روحانیت تمسک به بیان خود ایشان است. مرحوم شهید درباره اصل تقدم سازمان بر فرد چنین می‌­نویسد:

"تأثیر و اهمیت سازمان و تشکیلات و رژیم اجتماعی از تأثیر و اهمیت زعماء بیشتر است. در درجه اول باید دربارۀ سازمان صالح اندیشید و در درجه دوم دربارۀ زعماء و افراد صالح. اگر نظام صالح باشد کمتر فرد ناصالحی قدرت تخطّی دارد و اگر ناصالح باشد فرد صالح کمتر قدرت عمل و اجراء منوّیات خود را پیدا می‌کند و احیاناً منویات و افکار خود را می‌بازد و همرنگ سازمان می‌شود. نظامات اجتماعی نسبت به افراد اجتماع به منزله خیابان‌ها و کوچه‌ها و خانه‌های یک شهر است نسبت به مردم و وسائل نقلیه که در آن شهر حرکت می‌کنند، که مردم مجبورند از پیچ و خم همان‌ها حرکت کنند، حداکثر آزادی عمل این است که نزدیک‌ترین یا خلوت‌ترین و یا پاکیزه‌ترین راه را انتخاب کنند. افراد چاره‌ای ندارند جز اینکه زندگی و رفت و آمد خود را با وضع موجود تطبیق دهند."

🔗ادامهٔ مطلب @irdc_ir

🔖 به بهانه سالروز درگذشت کیومرث صابری 📌 ماجراهای گل‌آقا و شهید رجایی ▪️کیومرث صابری فومنی مشهور به گل آقا روزنامه‌نگار و و طنزپرداز مشهور در ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۳ دار فانی را وداع گفت. ▫️از مهمترین فعالیت‌های سیاسی کیومرث صابری پس از پیروزی انقلاب اسلامی حضور در دفتر روابط عمومی نخست‌وزیری در دوران شهید رجایی بود. ▪️سید محمد صدر از اعضای دفتر نخست‌وزیری در آن سال‌ها در خاطرات خود که در گنجینه تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی ثبت و ضبط شده است ماجراهایی از گل آقا و شهید رجایی را روایت می‌کند. @irdc_ir

🔖کارگران پنهان 📌روایت عکس‌ها از زنان کارگر ▪️اولین تلاش برای نشان‌دادن فعالیت‌های اقتصادی زنان در طول تاریخ، روش‌های تولید و شکل‌گیری دولت‌هاست؛ یقیناً مدارک موجود نشان می‌دهد که کشاورزان و زنان کارگر بخش عظیمی از کارگران ارزان‌قیمت را تشکیل می‌دادند که در بخش‌های تولیدی و کشاورزی برای سرمایه‌داران مشغول به کار بودند. ▫️گر چه در عکس‌ها نیز کمتر می‌توان عکسی یافت که به‌دوراز نمایش‌های سیاسی و یا برای گزارش سیاسی از زنان کارگر باشد؛ اما در حاشیه همان کنش‌های سیاسی صاحبان قدرت می‌توان تصاویر زنان کارگر را مشاهده کرد. ▪️بخشی از عکس‌هایی که در مرکز اسناد در این مورد وجود دارد تصاویر مربوط به شرکت زنان کارگر در جشن‌های ۲۵۰۰ شاهنشاهی است. بخشی نیز بازدید فرح پهلوی از کارخانه داروسازی و یا اهدا هدیه نمادین به چند کارگر زن است. 🔗 ادامهٔ مطلب @irdc_ir

🔖به بهانه ۱۱ اردیبهشت روز جهانی کارگر 📌روز کارگر و سهم‌­خواهی چپ‌ها از انقلاب ▪️پس از پیروزی انقلاب برگزاری مراسم‌های روز جهانی کارگر رونق دیگری یافت. ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ اولین تجمع بزرگ کارگران برگزار شد. ▫️ برگزاری مراسم روز کارگر در تهران می­توانست به مثابه فرصت طلایی برای سازمان­های چپ باشد تا با تشنج­‌آفرینی بتوانند هم نظم موجود را به­ هم بزنند و هم فضایی برای جذب هوادار در سطح شهر و کشورر فراهم آورند. ▪️به نظر می‌رسد علت اصلی درگیری­ها بین افراد سازمان چریک­های فدائی خلق ایران در حوالی آزادی و میتینگ افراد سازمان مجاهدین خلق در ترمینال خزانه فقط و فقط حس رقابت بین دو سازمان از یک سو و دیگری اختلافات درون ­گروهی بین افراد هر سازمان بود که خیلی زود و در همان سال ۵۸ منجر به ­وجودآمدن انشعابات گوناگون در دل این سازمان­های چپ­گرا شد. در حقیقت انگیزۀ اصلی در بین آن‌ها یک توجیه ­داشت و آن­ هم توجیه "می­خواستیم به حکومت بگوییم ما هستیم" بود. 🔗 ادامهٔ مطلب @irdc_ir

🔖به روایت مطبوعات 📌علت استعفای اولین وزیر خارجه پس از پیروزی انقلاب اسلامی چه بود؟ ▪️پس از پیروزی انقلاب اسلامی و شروع به کار دولت موقت به ریاست مهندس بازرگان، دکتر کریم سنجابی که رهبر جبهه ملی بود، به‌عنوان وزیر خارجه دولت موقت شروع به کار کرد اما حدود یک ماه بعد، زمزمه استعفای او شنیده شد و در نهایت در اوایل اردیبهشت، این خبر رسمی شد و سنجابی از وزارت خارجه کنار رفت و دکتر یزدی جانشین او در دستگاه سیاست خارجی کشور شد. ▫️درباره علل و عواملی که منجر به استعفای سنجابی شد، گمانه‌ها و مطالب زیادی گفته شده است اما آن چیزی که در رسانه‌ها منعکس شد و البته بسیاری از آن‌ها هم تکذیب نشد، کشمکش وزارت خارجه با سفارت ایران در آمریکا بود که گویی جرقه این اختلافات شد. ▪️همچنین به گفته احمد سلامتیان معاون سنجابی در وزارت خارجه، مداخلات دکتر یزدی در امور وزارت خارجه نیز مزید بر علت شد تا سنجابی از اسفند ۵۷ به فکر استعفا بیفتد. 🔗 ادامهٔ مطلب @irdc_ir