🔝علاوه بر این، در تمدنهای قدیم، برای هر یک از آیین های مذهبی، ایام مشخصی از سال برگزیده شد که برخی از آنها، با گذشت زمان، به فرهنگی ملی بدل گردید.
از آن جمله میتوان به ایام نوروز در ایران باستان اشاره کرد که به عنوان مراسمی برای آشتی با طبیعت بنا گذاشته شد.
به هر حال، در طول تاریخ، به مدد بصیرت بشری و هدایت الهی، مراسم و مناسک های خاصی در هر قومی پدید آمد که به نوبه خود، از نظر معنوی منشأ اثر بود.
به این ترتیب، همگی از مراسمی چون جشن سده و جشن مهرگان گرفته تا چهل روز روزه در عهد عتیق (موسوم به چله و چله نشینی که بعدها در بین طرفداران عبادت خیلی مرسوم و رایج شد)،
با هدف ایجاد فرصت و زمینه ای برای خودسازی انجام گرفت
و به این زمانهای خاص خود، تقدس و احترام بخشیدند و به آن ها توجه کردند.
یکی از عوامل زمینه ساز تحول و خودسازی، روزه است.
این روزه و امساک و خودداری میتواند همچنین شامل روزه چشم، روزه زبان، روزه اندیشه و … انسان را به ترک عادات مربوط به چشم، زبان، اندیشه و … سوق دهد.
از این دیدگاه، روزه در راستای ترک عادات، نقش مهمی ایفا میکند. از این نظر،
روزه برنامه ای برای بهبودبخشی به ابعاد بینشی انسان است که رنگ تعلق را از او میگیرد تا به سمت بیرنگی رود
و علاوه بر این وجه درونی و معرفتی، با ترک عادات ظاهری مانند عادت خوردن و آشامیدن (که ۱۱ ماه از الگوی زمانی ثابتی تبعیت میکند)،
👈 کمک میکند که چیدمان نرم افزارهای وجود انسان بِه گزینی و اصلاح شود.
با توجه به عادت پذیر بودن انسان، اکثر قریب به اتفاق مردم، به نوعی معتاد به شمار میروند و نیازمند تنظیم الگوی نرم افزاری اندیشه و رفتار خود هستند.
👈به این لحاظ میتوان گفت که ماه رمضان، دوره ترک اعتیاد است.
👈یکی دیگر از فواید روزه، مربوط به آثار اجتماعی آن است.
که در ازاء رفع نیاز غذایی خود در طول یک سال، با صرفه جویی در مصرف یک وعده غذا در خلال این یک ماه (یعنی سی وعده غذا) به نیازمندان اختصاص یابد.
بنابراین، برای کسی که در مدت ۱۱ ماه نگاهی به اجتماع نداشته،
ایام روزه داری فرصتی است تا به جامعه خود (که نسبت به آن بدهکار است) توجه کند و بخش صرفه جویی شده از روزی خود را به آن بازگرداند.
با رعایت این جنبه اجتماعی روزه، بخشی از حق معلوم فقرا از دارایی اغنیاء به آنها بازگردانیده می شود.
در قدیم که جوامع انسانی در روستاها یا شهرهای کوچک مستقر بودند، همه افراد با یکدیگر نوعی تعامل داشتند و به فقرا و گرسنگان رسیدگی بیشتری میشد.
این تعامل، در جامعه ایجاد تعادل کرده، آن را از حسرت زدگی مصون نگاه
میداشت.
حسرت زدگی در جامعه بر همه افراد آن بصورت منفی اثرگذار است و انعکاس آن در روح جمعی، اغنیا را نیز از احساس خوشبختی محروم میکند.
در نتیجه، ارزش جامعه شناختی و روانشناختی روزه قابل انکار نیست.
بخشی از مقاله «در رواق رمضان» استاد محمدعلی طاهری