Sherwin Vakili (شروین وکیلی)

▫️بندی از مقاله‌ام درباره‌ی اسطوره‌ی گرشاسپ: ✅ «...این که بهمن پس از مرگ گرشاسپ به قلمرو او تاخته، وی را بیش از پیش با رستم شبیه می‌سازد و این حدس را تایید می‌کند که احتمالا کشنده‌ی اسفندیار همین پهلوان بوده باشد. با این حال چنین گناهی چندان بزرگ بوده که انگار آن را از او برگرفته و به رستم سیستانی منسوب کرده‌اند. که او نیز احتمالا زرتشتی نبوده و آیین سکاهای مهرپرست را داشته، اما بسیار بعید است که در حال و هوای قرن اول و دوم پ.م و زمانه‌ی استقرار دین هورمزدی در ایران زمین با زرتشتیان درگیری دینی‌ای داشته باشد. به این ترتیب از گناه بزرگ گرشاسپ تنها سایه‌ای باقی مانده و آن هم فرونشاندن آتش است. استعاره‌ای که شاید به کشتن اسفندیار اشاره کند، اما آن را بسیار تلطیف می‌کند. جالب آن که با این همه در ادبیات زرتشتی گرشاسپ با گناهی سهمگین دست به گریبان بوده و مثلا آذر از ورودش به بهشت جلوگیری می‌کند و او ناگزیر می‌شود کردارهای بزرگ خود را یکایک برشمارد و ارجمندی خود را ثابت کند. در نهایت هم روان گیتی (گوشورون) و روان خودِ زرتشت است که نزد اهورامزدا برایش شفاعت می‌کند و آمرزش‌اش را ممکن می‌سازد. پس راه نخستینِ جذب گرشاسپ در روایتهای زرتشتی، گناه‌زدایی از اوست و منسوب کردن اسفندیار‌کشی‌اش به تناسخی همسان با او در هزار سال بعد. اما راه دوم بسیار جالبتر است. چون به همین ماجرای مومیایی شدن جسدش مربوط می‌شود. همین ماجرا که جسد او را مومیایی کرده‌اند، او را با سنت آریایی بسیار کهنی مربوط می‌سازد که نزد سکاها رواج داشته و ساخت گورکان‌های باشکوه را در سراسر پهنه‌ی اقتدار ایشان رقم می‌زده است. این آرامگاه‌های خیال‌انگیز از مقبره‌هایی بزرگ تشکیل می‌شده که پیکر سرکرده‌ی سکا را بر اسبی یا اورنگی در آن می‌نشانده‌اند و گرداگردش را با پیکر اسبهای قربانی و زر و زیور فراوان می‌آراستند. در نهایت هم روی این اتاق زیر زمینی را با خاک می‌پوشاندند و تپه‌ی بزرگی درست می‌کردند که گرداگرد آن هم جسد پهلوانان دیگری را سوار بر اسب بر می‌افراشتند. این گورها در اشکال گوناگون در پهنه‌ای بسیار گسترده از اوکراین و رومانی تا ترکستان چین یافت شده‌اند و آنچه در آنها می‌بینیم تقریبا همان است که در وصف گور گرشاسپ می‌بینیم. اما مومیایی شدن یکسره با سنت خاکسپاری زرتشتی در تضاد است. این البته سنتی آریایی‌ و دیرینه است که انگار درباره‌ی کوروش بزرگ و شاهان هخامنشی و همچنین شاهان و شاهزادگان اشکانی رعایت می‌شده است. چون در زمان اسکندر گجسته پیکر کوروش همچنان در پاسارگاد باقی بود و کارکالا امپراتور مهاجم روم وقتی به قلمرو پارتیان تاخت در استان بابل مقبره‌های باشکوه خاندان اشکانی را غارت و ویران کرد و اینها باید گورتپه‌هایی از همین نوع بوده باشند. با این حال سنت دینی زرتشتیان هردو رسم مرده‌سوزان و مومیایی کردن را طرد می‌کرده و راندن دیو نسو را به تابیدن آفتاب بر جسد و تجزیه شدن‌اش با عوامل طبیعی وابسته می‌دانسته است. احتمالا این هم در کنار کین پدرکشتگی عاملی بوده که بهمن را در ابتدای کار به یافتن گور گرشاسپ و از بین بردن جسدش برانگیخته است. با توجه به این که در مومیایی شدن جسد گرشاسپ تردیدی نیست، می‌توان به شیوه‌ی دوم جذب روایتهای او در اساطیر زرتشتی نیز پی برد. در این روایتها گرشاسپ شخصیتی آخرالزمانی است که در پایان تاریخ و پس از از بند رهیدن ضحاک بار دیگر بیدار می‌شود و با جاویدانان دیگر برای نبرد با نیروهای اهریمنی قد علم می‌کند و در نهایت اوست که با گرز خویش ضحاک را از پای در می‌آورد. با توجه به این که گرشاسپ از ابتدای کار هم سپهسالار فریدون و هماورد ضحاک بوده، چنین می‌نماید که داستانی جنگی با ریشه‌های تاریخی در بافت فلسفه‌ی تاریخ زرتشتی به داستانی آخرالزمانی تبدیل شده باشد. دستمایه‌ی این موضوع احتمالا آن بوده که پیکر گرشاسپ برای دیرزمانی سالم و پا برجا بوده و مردمان به خفته بودن – و نه مرده و نابود شدن‌اش- گواهی می‌داده‌اند. به این ترتیب مومیایی شدن او به خفتن و جاویدان بودن‌اش دگردیسی یافت...» #پهلوانان #اسطوره‌شناسی @sherwin_vakili

▫️بازنشر مقاله‌ام درباره‌ی اسطوره‌ی پهلوانی اوستایی که می‌تواند همچون پیوستی به کتاب «اسطوره‌شناسی پهلوانان ایرانی» نگریسته شود: ✅ تبارنامه‌ی گرشاسپ #پهلوانان #اسطوره‌شناسی @sherwin_vakili

▫️دقایقی از کلاس ماه پیش «جامعه‌شناسی تاریخی ایران معاصر»: ✅ ماجرای دومین المپیک و فریدون ملکم #تاریخ‌ #جامعه‌شناسی @sherwin_vakili

▫️نسخه‌ی شنیداری دقایقی از کلاس ماه پیش «جامعه‌شناسی تاریخی ایران معاصر»: ✅ ماجرای دومین المپیک و فریدون ملکم #تاریخ‌ #جامعه‌شناسی @sherwin_vakili

❇️ شب شعر سیمرغ سیمرغ تیرگان ▫️سخنرانان: شروین وکیلی امیرحسین ماحوزی ▫️شاعران: حسن حبیب‌الله‌زاده بهاره خانقلی کریم سلگی نسیم شهرابی عبدالحمید ضیایی وحید عیدگاه فرهاد فریدزاده عطیه مشاهری‌فرد ▫️اجرا: حامد بصارتی ▫️همراه با اجرای موسیقی گروه سعدی 📆 زمان: چهارشنبه ۱۳ تیرماه 🕔 ساعت: ۱۷:۰۰ 💠 مکان: خانه‌ی اندیشمندان علوم انسانی، سالن فردوسی ✅ ورود برای همگان آزاد و رایگان است. #سیمرغ #تیرگان #شب_شعر @khorshidraga

▫️نسخه‌ی شنیداری چهل و یکمین نشست حلقه‌ی «فیلم‌پژوهی» انجمن زروان که دیروز (آدینه هشتم تیر) برگزار شد: ✅ نقد و تحلیل فیلم بیچارگان (Poor Things- سخنرانی مریم محجوبی/ مینا حسنی/ مسعود بابائی #فیلم‌پژوهی #سینما @SherwinVakiliArt

▫️برنامه‌ی ششمین کنگره‌ی بین‌المللی و هجدهمین کنگره‌ی ملی ژنتیک ایران/ ۱۷ تا ۱۹ تیرماه ۱۴۰۳: ✅ عصرگاه دوشنبه در پنل ساعت ۱۴:۰۰-۱۶:۰۰ در این همایش سخنرانی‌ای خواهم داشت با عنوان «پویایی و پایایی تیره‌های ایرانی بر اساس یافته‌های هاپلوگروهی» #ژنتیک #هاپلوگروه‌ @sherwin_vakili

▫️برنامه‌ی ششمین کنگره‌ی بین‌المللی و هجدهمین کنگره‌ی ملی ژنتیک ایران/ ۱۷ تا ۱۹ تیرماه ۱۴۰۳: ✅ عصرگاه دوشنبه در پنل ساعت ۱۴:۰۰-۱۶:۰۰ در این همایش سخنرانی‌ای خواهم داشت با عنوان «پویایی و پایایی تیره‌های ایرانی بر اساس یافته‌های هاپلوگروهی» #ژنتیک #هاپلوگروه‌ @sherwin_vakili

گوشزد برنامه‌ی امشب:

✳️ انجمن زروان برگزار می‌کند: نشست مجازی حلقه‌ی فیلم‌پژوهی ✅ تحلیل فیلم «بیچارگان ۲۰۲۳» ✅ زمان: جمعه ۸ تیرماه، ساعت ۲۱ ❇️ لینک ورود به نشست: meet.google.com/rrb-dqzm-juf @zorvan_org