Kun Tarixi

24-may – Eritreyada Mustaqillik kuni. Eritreyada Mustaqillik kuni har yili 24-mayda nishonlanadi. Bu kun 30 yillik mustaqillik uchun urushdan keyin 1991-yilda Efiopiyadan mustaqillikka erishgan mamlakatdir. Shuningdek, odamlar o'z uylari va ko'chalarini davlat bayrog'i bilan bezatadi, milliy kiyim kiyishadi. Oilalar injera (qaymoqli xamirli non) va tsebhi (go'sht va sabzavotlardan tayyorlangan pishiriq) kabi an'anaviy taomlar bilan ziyofat qilish uchun yig'ilishadi. Eritreyadagi Mustaqillik kuni nafaqat ozodlik bayrami, balki u uchun kurashganlarning qurbonliklarini eslatib turadi. Mamlakatning taraqqiyot sari bosib o‘tgan yo‘li haqida mulohaza yuritish, uning muvaffaqiyatiga hissa qo‘shganlarni e’zozlash vaqtidir. @Kun_TarixiTG

#tarixdabugun Bugun 24-may - Amir Temur o‘zining “besh yillik yurish”ini boshlagan kun 1392-yil 24-may – Amir Temur o‘zining “besh yillik yurish”ini boshladi. Bu voqea tarixchi olim Nizomiddin Shomiyning “Zafarnoma” asarida quyidagicha qayd etiladi:  “Amir Sohibqiron baxtli toleʼ bilan To‘xtamishxon muhorabasidan qaytib kelgach, uning keskin raʼyi ilgari tasxir qilgani Eron mamlakatlaridan yana bir o‘tishni va mamlakat yuzini muxoliflardan tozalashni taqozo etdi. Shunga binoan turklarning maymun yiliga to‘g‘ri keladigan yetti yuz to‘qson to‘rtinchi yil rajab oyining boshida (1392-yil 24-may) juma kuni safarni ixtiyor qilib, humoyun bayroqlar harakatga keldi…” @Kun_TarixiTG

#buguntarixda Bugun 24-may Morze apparati yordamida birinchi telegramma joʻnatilgan kun Vashington va Baltimor o'rtasidagi 64 km uzunlikdagi liniyada dunyo tarixidagi birinchi telegramma 1844-yil 24-may kuni tantanali ravishda yuborilgan. Ushbu mo''jizaning ixtirochisi Samuel Finley Briz Morze edi. Ushbu gadjet dunyoning aksariyat shaharlarida paydo bo'lganidan va telegraf liniyalari Yer sharini o'rab olganidan so'ng, biror yangilik bir yarim shardan ikkinchisiga o'tishi uchun bir necha daqiqa vaqt kerak edi xolos. Shunday qilib, telegraf haqiqatan ham sivilizatsiya taraqqiyoti tarixidagi eng muhim ixtirolardan biriga aylandi. Telegraf aloqa tarixida yangi bosqichni ochganiga qo'shimcha ravishda, ushbu ixtiro yanada muhimdir, chunki bu yerda birinchi marta va bundan tashqari, juda katta hajmda elektr energiyasidan foydalanilgan. Aynan telegrafni yaratuvchilar birinchi bo'lib elektr tokining inson ehtiyojlari uchun ishlashi mumkinligini isbotladilar. @Kun_TarixiTG

#tavalludlar Bugun 24-may – O‘zbekiston Respublikasining Bosh vaziri Abdulla Aripov tavallud topgan kun Abdulla Nigmatovich 1961-yil 24-mayda Toshkent shahrida tugʻilgan. Maʼlumoti — oliy. 1983-yilda Toshkent aloqa-elektrotexnika institutini (hozirgi Toshkent axborot texnologiyalari universitetini) tamomlagan. 2016-yil 14-dekabrdan O'zbekiston hukumatiga rahbarlik qilib keladi. Bungacha 10 yildan ortiq muddat - 2002-yil maydan 2012-yil avgustgacha Bosh vazir o‘rinbosari lavozimida ishlagan. Parallel ravishda 2005−2009-yillarda O‘zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligini boshqargan. @Kun_TarixiTG

24-may – Yevropa parklari kuni Yevropa Parklar kuni har yili 24-mayda o'tkaziladigan tadbirdir. U 1999-yilda Yevropa milliy bog‘lari federatsiyasi tomonidan butun Yevropa bo‘ylab qo‘riqlanadigan hududlarni nishonlash va ularni asrab-avaylash muhimligi haqida xabardorlikni oshirish maqsadida tashkil etilgan. Bu kun Yevropadagi milliy bog'lar, qo'riqxonalar va boshqa qo'riqlanadigan hududlar tomonidan tashkil etilgan turli tadbirlar va tashabbuslar bilan nishonlanadi. Ushbu tadbirlar jamoatchilikni jalb qilish, tabiiy va madaniy merosni saqlashni rag'batlantirishga qaratilgan. Yevropa Parklar kuni - bu alohida shaxslar va tashkilotlar uchun Yevropaning tabiiy go'zalligini nishonlash va kelajak avlodlar uchun uni himoya qilish yo'lida ishlash uchun ajoyib imkoniyatdir.‌‌ @Kun_TarixiTG

24-may – Tinchlik va qurolsizlanish uchun Xalqaro xotin-qizlar kuni Bu kun har yili 24-may kuni nishonlanadi. Bu kun butun dunyo bo'ylab ayollar o'rtasida tinchlik, zo'ravonlik va qurolsizlanishni targ'ib qilishga bag'ishlangan. U urush va mojarolarning ayollar va bolalarga ta'siri haqida xabardorlikni oshirish, ayollarga zo'ravonlik va mojarolarga qarshi choralar ko'rish imkoniyatlarini kengaytirishga qaratilgan. Bu kun birinchi marta 1982-yilda tinchlik, adolat va barcha odamlar uchun tenglikni ta'minlashga qaratilgan xalqaro tashkilot - Tinchlik va erkinlik uchun ayollar xalqaro ligasi (WILPF) tomonidan nishonlangan. Tinchlik va qurolsizlanish uchun Xalqaro xotin-qizlar kuni butun dunyoda tinchlikni mustahkamlashda ayollar muhim rol o'ynashi kerakligini eslatib turadi. Ayollarning global hamjamiyati sifatida birgalikda harakat qilish orqali biz o'zimiz, farzandlarimiz va kelajak avlodlar uchun yanada tinch kelajakni qurishimiz mumkin.‌‌ @Kun_TarixiTG

Bugun 23-may 2024-yil, Payshanba 👉 BAYRAMLAR: 🌏 Xalqaro sport kurashi kuni. 🌍 Butunjahon toshbaqalar kuni. 🔹 MILLIY BAYRAMLAR: 🇹🇯 Tojikiston - Yoshlar kuni. 🇺🇦 Ukraina - Qahramonlar kuni. 🇲🇽 Meksika - Talabalar kuni. 🇮🇳 Hindiston ‐ Guru Arjanning shahidlik kuni. 🇦🇿 Ozarbayjon - Atrof-muhit va tabiiy resurslar vazirligi kuni. 🇯🇲 Yamayka - Mehnat bayrami kuni. 🇩🇪 Germaniya - GFR Konstitutsiyasi kuni. 👉 VOQEALAR: - 1592 - Venetsiyada inkvizitsiya tomonidan italyan faylasufi Jordano Bruno xudosizlikda aylanib qamoqqa olindi. - 1618 - O‘n uch yillik urish boshlanishining rasmiy sanasi. - 1829 - Vena shahrida Kiril Demyan o‘zining musiqa asbobi - akkordeonni patentladi. - 1862 - Front-Royal jangi. - 1877 - Rumin qirolligining  Turkiyadan batamom mustaqilligi e’lon qilindi. - 1879 - Ivan Turgenev Oksford universitetining fuqaroviy huquqlar doktori unvoniga  sazovar bo‘ldi. Bu sharafga erishgan dunyodagi birinchi yozuvchidir. - 1904 - Venada yunon-rum kurashi bo‘yicha birinchi jahon chempionati boshlandi. - 1915 - Italiya Avstriya-Vengriyaga urush e’lon qildi va I jahon urushiga kirdi. - 1922 - Uolt Disney (Walter Elias Disney) «Laf-o-Gram Filmz» kinokompaniyasiga asos soldi.  - 1925 - Gruziyada radioeshittirishlar boshlandi. - 1930 - "Komsomolskaya Pravda" gazetasi o'zining birinchi Lenin ordeni bilan mukofotlandi. - 1931 - Munavvar qori Abdurashidxon o‘g‘li Moskvaning Butirka turmasida otib o‘ldirilgan edi. - 1949 - GFR Asosiy qonuni (konstitutsiya) kuchga kirdi. - 1984 - Stiven Spilbergning «Indiana Jons-2” filmi premerasi bo‘lib o‘tdi. - 1992 - MDH davlatlarining strategik hujum qurollarini cheklash haqidagi Lissabon protokoli imzolandi. - 1992 - Namanganda Boborahim Mashrab muzeyi va haykalining tantanali ochilish marosimi o‘tkazildi. - 1996 - Germaniyaning Bonn shahrida ingliz, nemis va rus tilida chop etilgan “Islom Karimov—yangi O‘zbekiston Prezidenti” kitobining taqdimoti bo‘lib o‘tdi. - 2004 - Sharl de Goll xalqaro aeroportidagi (Parij) E2 terminalining tomi qulab tushdi. 4 kishi halok bo'ldi. 👉 TAVALLUDLAR: - 1052 - Filipp I (1108)- Fransiya qiroli (1060-1108). - 1707 — Karl Linney (1778) - Shved tabiatshunosi, o‘simliklar va hayvonot dunyosi tasnifi jadvalini tuzgan olim. - 1729 — Juzeppe Parini (1799) - Italyan publitsisti va satirik yozuvchisi. - 1844 - Abdul Baho (1921) - eronlik din arbobi, Bahoiylik e’tiqodining asoschilaridan biri. - 1891 - Per Fabian Lagerkvist (1939) - shved yozuvchisi, Nobel mukofoti sohibi (1951). - 1908 - Jon Bardin (1991) - amerikalik fizik, tranzistorni yaratgan, ikki marta Nobel mukofotiga sazovor boʻlgan yagona olim (1956, 1972). - 1921 - Anna Morozova (1944) - sovet razvedkachisi, maxfiy josus, Sovet Ittifoqi Qahramoni. - 1921 - Grigoriy Chuxray (2001) - sovet kinorejissyori va ssenariy muallifi, SSSR xalq artisti. - 1925 - Joshua Lederberg (2008) - amerikalik genetik olim,  Nobel mukofoti sohibi (1958). - 1936 - Toshxo’ja Akromov - kinorejissyor, O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan san’at arbobi. - 1945 - Mixail Bagdasarov - sirk ijrochisi, hayvon o‘rgatuvchi, Armaniston SSRda xizmat ko'rsatgan artist, RF xalq artisti. - 1951 - Anatoliy Karpov - taniqli shaxmat ustasi,12-jahon chemioni, xalqaro grossmeyster. - 1959 - Larisa Guzeyeva - teatr va kino aktrisasi, teleboshlovchi, RF xizmat ko'rsatgan artisti. - 1972 - Rubens Barrikello  - Formula-1  musobaqalarining yetakchi  poygachilaridan biri. - 1974 - Manuela Shvesig - nemis siyosiy arbobi. @Kun_TarixiTG

23-may – Meksikada talabalar kuni 17-noyabrda butun dunyo bo'ylab Xalqaro talabalar kuni nishonlansa-da, ko'plab mamlakatlarda talabalarga bag'ishlangan o'z bayramlari mavjud. Masalan, Meksikada 23-may kuni Talabalar kuni  nishonlanadi. Meksika Talabalar kunining tarixi 1923-yil may oyida, Meksika Milliy universiteti talabalari yangi baholash tizimiga norozilik bildirish va universitet uchun avtonomiyaga ega bo'lish sa'y-harakatlarini qo'llab-quvvatlash uchun ish tashlashlar to'lqinini uyushtirganlarida boshlangan. Ish tashlashlar eng yuqori cho‘qqisiga 23-may kuni, tibbiyot fakultetida politsiya bilan to‘qnashuv chog‘ida bir necha talaba yaralanganida yetdi.‌‌ 23-may, talabalar ish tashlashining avjiga chiqqan yilligi, endi Meksikada Talabalar kuni sifatida nishonlanadi. Bu davlat bayrami bo'lmasa-da, uni butun mamlakat bo'ylab ko'plab talabalar ish tashlashlarda qatnashganlar sharafiga nishonlaydilar.‌‌ @Kun_TarixiTG

23-may – Butunjahon toshbaqalar kuni Bu kun har yili 23-may kuni toshbaqalarni saqlash va ularning yashash joylari haqida xabardorlikni oshirish uchun nishonlanadi. Bu kun 2000-yilda butun dunyo bo'ylab toshbaqa va toshbaqalarni himoya qilish bilan shug'ullanuvchi notijorat tashkilot bo'lgan American Tortoise Rescue tomonidan asos solingan. Toshbaqalar millionlab yillar davomida saqlanib qolgan yer yuzidagi eng qadimgi tirik mavjudotlardan biridir. Biroq, yashash joylarini yo'qotish, ifloslanish, ov qilish va noqonuniy savdo tufayli toshbaqalarning ko'p turlari yo'qolib ketish xavfi ostida yoki jiddiy xavf ostida. Butunjahon toshbaqalar kunida butun dunyo bo'ylab odamlar toshbaqalarni saqlash haqida xabardorlikni oshirish uchun tadbirlar va tadbirlarni tashkil qiladi. Butunjahon toshbaqalar kunining maqsadi nafaqat xabardorlikni oshirish, balki odamlarni bu ajoyib hayvonlarni himoya qilish uchun harakat qilishga undashdir. @Kun_TarixiTG

23-may – Butunjahon kurash kuni Butunjahon kurash kuni har yili 23-may kuni 1904-yilda Vena shahrida boʻlib oʻtgan yunon-rum kurashi boʻyicha birinchi jahon chempionati xotirasiga nishonlanadi. Buni butun dunyo boʻylab havaskor kurashchilar nishonlaydilar. Kurash bu jangovar sport turi boʻlib, jangovar janglar, tushirish va uloqtirish, qoʻshma qulflar va boshqa boʻyin ushlash, pinlar va boshqalar kabi texnikaga asoslangan. Boshqa jangovar sport turlaridan farqli oʻlaroq, havaskor kurashda zarbalar, tepishlar yoki qurollardan foydalanish nazarda tutilmaydi. Kurash jangning eng qadimiy turlaridan biri boʻlib, tarixdan oldingi davrlarda paydo boʻlgan. Bu haqda Eski Ahd, Vedalar, Ramayana, Mahabharata va Iliada kabi qadimgi adabiy manbalarda qayd etilgan. Qadimgi Yunonistonda kurash musobaqalari Olimpiya o'yinlarida muhim o'rinni egallagan. @Kun_TarixiTG