Китобхон - کتابخوان

Аз он рӯз ин хона вайрона шуд, Ки ноновараш марди бегона шуд. ҲАКИМ АБУЛҚОСИМ ФИРДАВСӢ Қироаъти:АБДУМӮЪМИН ШАРИФӢ #Шоҳнома #Панд #Ҳикмат #Китоб #Китобхон @kitobkhon_2021

ҶАЙРА ВА ОЗОДӢ Шаби гузашта азизе аз нуқлу моҳӣ суфрае ниҳоду ҷамъеро бар хонаш даъват дод. Бештари нишаст аҳли сайду шикор ва сайру сайёҳат буданд. Аз куҳу камару теппаву ҷар мегуфтанду аз боғу роғ сухан мекарданд. Гушае нишаста ба ҳарфу ҳадисашон гуш медодам то яке аз онҳо шиква аз озори ҷайра кард, ки раҳме бар полезаш накардаву борҳо тохту този бераҳме намуда. Гуфт қапқоне ниҳода то ҷайра бигирад, аммо ҷайра ҳам аҷаб ҷонваре будааст. Вақте дасташ дар қапқон мезанад бо дандон устухони дасташро бурида, худро раҳо мекунад. Аз шунидани ин нақл таъаҷҷуб кардаму ба шикорчии паҳлӯям гуфтам ҷайра бо се по дар озодӣ буданро бар бо чор по асир шудан тарҷеҳ додааст. Хандиду ба тасдиқи ҳарфам сар такон дод. САЪДИ ВОРИСОВ

#АНДЕШАҲО Оё шумо боре андеша кардаед, ки чаро миёни мардум ва ё дар ҷомеа як "блогер"-и ҳарзагӯй нисбат ба як шоири ширинсухан ва ё олими физик аз мақому эҳтироми волотаре бархӯрдор аст? Шояд шиори озодӣ ва баробарӣ ба шумо фурсат надиҳад, ки ноодилона будани ин тамоюлро баррасӣ намоед. Дуруст аст, ки дар ҷомеаи демократӣ як ҷоҳил бо оқил ҳарду баробаранд ва ҳарду  имконоти фаровоне дар бозори озод ҷиҳати муваффақ ва машҳур шуданро дар даст доранд. Аммо боз ҳам ақли солим ва хиради бедор, инсони огоҳу ҳушёрро  водор ба он мекунад, ки аз худ ва аз дигарон бипурсад, ки чаро як рэпери дағалгуфтор нисбат ба як нависандаи хушгуфтор аз маҳбубияти бештаре дар ҷомеа бархурдор аст? Чаро як омӯзгор, ки тарбиятгари тамоми ҷомеа аст, нисбат ба ҳар афроди ин ҷомеа аз василаи рифоҳ ва беҳдошти нисбатан камтаре бархӯрдор аст? Ва ё чаро як сароянда ё тоҷир хеле бештар ва беҳтар аз як олими физик ё кимиё  мавриди шинохту эҳтироми хосу омм қарор мегирад? Оё  манфиат ва хизмати дуввумӣ барои ҷомеа нисбатан зарур ва барҷаста нест? Мунтақидон иллати ақибуфтодагии илмӣ ва касоди ҷомеаи миллиро дар торих, нахуст дар ифроту хурофот илмситезии диндорон шарҳ медиҳанд ва аз кӯр кардани Рӯдакӣ то такфир кардану озор додани Носири Хусраву Сино ва даҳҳо донишманди дигар мисол меоранд. Хушбахтона, имрӯз бо шарофати иқтидор ёфтани демократия ва саркӯби ифроту хурофот, касе ба худ иҷозат намедиҳад, ки Рӯдакии асрро кӯр намояд, Пайравони Фирдавсӣ ба ҳар гӯристон, ки лозим аст, роҳ меёбанду диндорон барои онҳо ҷаноза ва дуои нек мехонанд. Мисли Носири Хусрав андешамандонро  касе қудрати таъқиб кардан надорад. Мутафаккирон мисоли Сино ва ибни Рушд дар ҳоли ҳозир ба хотири пайрави аз мактаби фалсафии  Арасту  аз сӯйи хурофотпарастон мавриди озору азият қарор намегиранд. Аммо бо ин вуҷуд, ки имрӯз парчами адолат ва озодии демократӣ парафшон асту дасти ифроту хурофот кӯтоҳ, чӣ касе метавонад далел биёварад, ки  тамоюли дар боло зикршуда хубу одилона аст? Чаро имрӯз бо ин вуҷуд пайравони он бузургон ба мисли  омӯзгорон, донишмандони физику соҳаи тандурустӣ,  шоирону нависандагон нисбат ба як "блогер", сароянда, тоҷир ва ё як сармоядори "муфтхӯр" аз мақому эҳтиром ва сарвату рифоҳи нисбатан камтаре бархӯрдор ҳастанд? Оё фақру тангдастӣ мисоли такфиру таъқиб  паёмади нохушоянде надорад? Нусратулло Назариён @kitobkhon2021

Романи «Тахти вожгун» - и Ҷалол Икромӣ Ин роман қисми савуми аcари сегонаи Ҷалол Икромӣ «Дувоздаҳ дарвозаи Бухоро» буда, дар он корномаҳои мардум барои барқарор кардани Ҳокимияти Советӣ дар Бухорои Шарқӣ, мубориза бо душманони дохилӣ, ҷараёни озодшавии занон, хуллас он табаддулоте, ки дар он солҳои пурошӯб дар рӯзгори мардуми точик ба вуқуъ пайвастаанд, ба қалам дода шудааст. Шакли савтии китоби мазкур аз Хазинаи тиллоии Радиои Тоҷикистон оварда мешавад. Дар қироати Ализода Абдуррашид Хуҷамқул Романи «Тахти вожгун» - и Ҷалол Икромӣ дар шакли савтӣ (садо) дар зер 👇🏻👇🏻👇🏻 Китобҳои савтӣ | Аудиокитоб 💚

-Сари гўри одамон аз чизҳое мемонанд, ки дўст медоштанд ё абзори корашон буданд? -Хоки бегона, додарак, на ба зинда меҳр дорад, на ба мурда. Ҳафтае аз дафн намегузашт, ки гўрхона баробар ба замин мегашт; пиндор хок мехост мазори ун азиз зуд аз чашм пинҳон шавад, аз ёди мо биравад. Барои ҳамин гум нашудан сари гўрҳо аз он чизҳо мениҳанд; чизҳое ки дар зиндагӣ солҳо ҳамроҳи онҳо буданд, хўву бўшона доштанд, овоз медоданд, гап мезаданд. Пас аз ин, хоктўда аз нишастан мемонд, кадом қуввае онро нобуд шудан намемонд... Ҳамзонуям аз ҷо хест, аз соя баромад, лаби ҷўи обаш пур аз охол омад, пушт бар ман сари по нишаст. Ман он рўз бори нахуст гиряи мардро дидам ва ногаҳ дарёфтам, ки он гиряи як тан нест. Ба ман чунин намуд, ки ҳар чи он дам пеши чашмам буд, дар гиря шуд ва оби он ашк як ҷо омда аз чашмони Дарё берун мешуд. Ба худ гуфтам: ҳангоме ки як мард мегиряд, ҳама дунё мегиряд. -Хаймашаҳри мо дар домани тали бегиёҳе буд,-риштаи кандаи суханро аз нав гираҳ баст Дарё. -Ин тал раҳ мерафт, гоҳе дар танаш дарзҳое пайдо мешуду гум мегашт, ҳангоми вазиши бод ҷўйи хок аз қулла ба доман мефуромад. Ва рафтани хок овозе дошт, ки ҳама дунёро ба ҳайкали дарду алам бадал месохт. Ун тал аз хок не, аз ғаму андўҳ бунёд гашта буд гўё. Рўзи вопасини беморӣ, модарро пушт карда тори он баромадам. Вай гуфт: “Ҷони модар, қишлоқамон дар куҷост?” Ман дарёфтам, ки ин охирин офтоб, охирин боду гарду ғубор, охирин садоҳову бўҳо ва охирин ҳарфу ҳиҷои ваянд; бесадо ба каронаи дашти дуру бегона, ки дар гарду ғубор печида буд ва пиндор аз он ба пас дигар чизе набуд, ҳама партгоҳи тору бепоён буд, ишора кардам. Вай сар ҷунбонд: “Дидам...” Ман зуд бо остини курта оби чашмамро гирифтам, гиряро дар гулў куштам. Модар фаҳмид, ангуштони шоху хушкаш оҳиставу нарм бар сару рўям лағжид. Баъд хоҳиш кард дари хаймаро кушоям ва рўяшро ба ҳамон сў гардонам... Як ҳафта пас аз миёни хоктўдаҳои бешумор гўри ўро ба душвор ёфтам ва ҳамон сангро, ки рўзи фирор аз бағали кўҳи рўбарўи деҳа бардошта будам, бар мазораш гузоштам... -Чи хел санг буд..? -Аз ҳамон сангҳо, ки ман дар рўзҳои фориғ аз дарс аз кўҳҳои зодгоҳ меёфтаму ба осорхонаи мактаб меовардам. Аммо он рўз, ки хурду бузург аз тарси марг деҳаро гузоштаву гурехтанд, бори нахуст овози гулу гиёҳону сангу дарахтонро шунидам ва дидам чи гуна хору хаси зодгоҳ аз домани одамон медошт, рафтан намегузошт. Фарёди дарахтони боғ, нигоҳи ғамбори дару девор дилро ба дард меовард. Бўи хоки кўҳ, ки олуда ба бўи овешан меомад, косаҳои чашмро пур аз оби алам мекард. Ман дасти модар дар каф мерафтам, ногаҳ ҳамон сангро дидаму ангоштам сари афтодаест. Дар тани софи он санг ҳафт ранги садгес нишаста буд ва аҷибтар аз ҳама, дар дуриҳои дашти дилаш, ки сабзпўш буд, деҳу рўду кўҳи зодагоҳ дида мешуд. Солҳои дарози ғурбат ман борҳо он сангро сари зону гирифта, то ба он дашти сабз расида, даруни боғҳои деҳа гашта, дар канори рўд нишаста ба бағали кўҳ баромадаам. Ва ҳар бори ба ин рўъё расидан, дилам андак равшану хотирам каме шод мешуд, қуввае нав бар танам раҳ мебурд... Аз ин рўз ба пас дар гуфтугў бо Дарё ҳушёр шудам, аз канду кови гузашта худдорӣ кардам. Танҳо боре аз боби зиндагии сангҳову гулҳо гап кушодам ва ў, он гуна ки кўдак бо бовару меҳр аз бозичаи дўстдоштааш мегўяд, гуфт садои сангҳо хеле паст аст, кам касоне онро мешунаванд, сухани гиёҳҳо буротар аз онҳост, аммо ҷонварон монанди мо мегўянду мегирянд. Барои ҳамин одам бештар ба инҳо наздик аст, гулу гиёҳҳоро дуртар мебарад, вале сангҳоро ҳеч намебинад... Ин гуна хазон омад, сояҳои аз тарси гармо гурехта бозпас рўи роҳҳову зери дарахтон фуромад. Ва рўзе Дарё ба хиттаи мо наомад. Тобистони дароз ба ў хў карда аз ёд бурда будам, ки вай бояд як рўз аз ин ҷо мерафт. Ва аз рафтанаш намегуфт. Миёни мошинҳои қатору одамони бешумор худро бекасу танҳо дидам, пушт бар танаи чинори ошно ниҳодам. Дарё маро одами дигар кард; ман акнун чизҳоеро мебинаму садоҳоеро мефаҳмам, ки аз буданашон намедонистам.

Ва ин ҳама гоҳе бар дилам фишор меоранд, дард мезоянд ва ман пеши худ мегўям “кош на Дарё буду на инҳо.” Ва он рўз, ки овозаи сари бурида то бозор омад ва миёни бачаҳои мошиншў паҳн гашт, гўё тани бесару сари бетани ўро медидам, ки чи гуна аз чашмонам берун рафтани ашкро нафаҳмидам. Бо ҳар нафас аламе гарм дар дилам менишаст, хоҳиши гиря бештару бештар мегашт. Ман дигар ба касеву чизе парво намекардам ва мегиристаму мегиристам. Пас аз гузашти рўзҳо, ки бар чеҳраи овозаҳо гарди фаромўшӣ нишаст, эҳсосҳоро кунд кард, дарёфтам он гиряҳо дурди пазмонии дар вуҷудам таҳшиншуда будааст; пазмонӣ ба рўзгоре кўтоҳу ширин, ки боре ногаҳ миёни бозориёну раҳгузарони бегонаву дилсард як тани ҳамдилу ҳамгилро ёфтаву дар канори зиштиҳои зиндагӣ зебоиҳои зиёдашро низ шинохта будам. .

Ин ҳикояи устод Юнус Юсуфӣ ба назарам аз шоҳкорҳои адабиёти имрӯзамон ҳаст Достони Дарё ҳикоя Ман Вахш ном дорам ва дар ҳошияи роҳе, ки аз канори кўшкҳои растабараста оғоз гашта, аз миёни чинористон гузашта ба бозор мехўрад, мошин мешўям. Шумо борҳо аз он биноҳои зебо буромада, аз ин роҳ рафта, ун дарахтзорро пушти сар карда ба бозор омадаед, аммо маро намедонед. Ман аз бом то шом сатили кўҳна дар дасту лиф дар каф пушти шумо медавам, чанг ба доманатон мезанам, коре карда раҳ ба дилатон мебрам, мошинатонро мешўям, ду тангаатонро мегирам. Шояд ҳар кадоми шумо борҳо бо ман кор гирифтаед, аммо ҳеч як номамро намедонед, чеҳраамро дар ёд надоред; ман назди шумо ҳечам, ҳамсангу ҳамранг бо сатили кўҳнаву лифам, аз инҳо дур намеравам. Ростӣ, аз шумо безораму ин ҳамаро хуш надорам, аммо ночорам. Ва агар достони Дарё набуд, ҳеч гоҳ хони дил пешатон намекушодам. Ин пагоҳон ки ба “кор” омадам, ҳама аз он мегуфтанд, ки чи гуна дар Маскав сари як тоҷики бадбахтро бурида миёни даҳ ангушташ ниҳодаанд. Ангуштони дарозу зебо сари аз тан ҷудоро ба гунае сахт дошта буданд, ки натвонистанд онҳоро боз кунанд, сарро бигиранд. Чашмони сари бурида бозанд, ту гўӣ зиндаанд; аз дарду тарсу бим он ҷо нишон нест, аммо дар жарфнои нигоҳи сардашон пазмоние нишастааст, ки вусъаташ аз марзи замину осмон мегузарад, ба ломакон меравад. Пас аз буридани сар тан мурда буд, аммо нигоҳи сари бетан зинда буд; фарёд мезад, сухан мегуфт. Ун бадбахт ҳама ҳарфи пур аз дарди дилашро, ки дар он замини дуру бегона наметавонист ба касе гуфт, ҳангоми аз гулўяш доштани марг, дар сафҳаи нигоҳаш набиштаву рафта буд. Ангуштони тани беҷон сарро барои он сар намедоданд, ки ба зиндаҳо, ба ин ҷонварони нобино ва фурў рафта дар ғажду ғоли дунё он нигоҳро бинмоянд, чашмашонро бикшоянд, сари ҳуш оранд. Агар ҳама дунё нигоҳи ун тоҷики шўрбахтро медиду ба розаш мерасид, шояд чи арзише доштани дунёи сохтаашро мефаҳмид. Аммо... Ин ҳамаро дасти овоза оварда буд; ҷаҳони овоза сахт ҳайратангез аст, рамзу рози зиёд дорад ва яке ин аст, ки дар чобукӣ ҳеч гуна парандаву даванда ба гардаш намерасад ва боз: овоза танҳо намеояд, ҳамроҳ бо тарсу биму парешонӣ меояд. Вале акнун сухан аз ин нест. Ҳангоме ки овозаи сари бурида то бозор омад, Дарё ба ёди ман расид ва ногаҳ дилам гирист. Ва ман бори нахуст дар зиндагӣ дарёфтам, ки гиряи дил гиряи чашм набудааст; он дам ки дил мегиряд, ҳар андом, ҳама рагу пай дар пайкари кас бедор мешавад, овоз медиҳад, исён мекунад. Зеро гиряи дил сўзу дард дорад, ҷону танро мегудозад. Ман рўзи аз мо рафтани Дарё низ пинҳон гириста будам, вале он гиря ин гиря набуд. Дарё дар хиттаи мо соле пеш, як нимарўзи доғи тобистон пайдо шуд; як нимарўзе ки сўзи гармо сояҳоро бухор карда мошинҳоро аз кўчаҳо бурда буд ва асфалти тафзада аз дур чун рўди хурўшон менамуд. Мо сатилҳоро чапа кардаву сояи чинори танҳо нишаста будем; сайд мепоидем. Ин чанор ягона нишона аз табори рустанист дар давру бари бозор, ки дар гармтарин рўзҳои тобистон низ сояаш бухор намешавад. Миёни бозориён достоне бозгӯ мешуд, ки бар асоси он дар замоне дур, як рўз пирмарде анбон бар пушту асо дар мушт ин ҷо пайдо шуд. Он рўз аз дарозтарин рўзҳои сол буду аз зўри гармо равғани тан дар зери пўст об мешуд. Пирмард табассум бар лаб як он нигоҳи меҳр ба сўи Офтоб кард, сипас асои дасташро ба хок хаст; андак пас чўби хушк ба чинораке шодобу сарсабз бадал шуд. Пирмард соате дар сояи чинор нишаст, сипас хесту ба роҳаш рафт. Мегўянд ў як орифи раҳгузар буду ин ҷо даште бирёну бекас. Ва ҳамин чанор одамонро аз ҳар канор ин ҷо овард ва боз: ҳама чинорони Душанбе аз табори ин чиноранд ва рўзе мерасад, ки як-як мехушканду меимранд, аммо ин ҳамчунон сарсабзу шодоб мемонад, то рўзе он пир бозгардаду онро чун асо ба каф гирад... Дарё пушт ба ин чинор ниҳодану нишастанро хуш дошт. Аммо он рўз ин ҷо пайдо шудани вай моро гаҳ парешон мекарду гоҳ ба ханда меовард. Парешон аз он будем, ки боз як даҳани дигар аз лаби нонамон мегазад, ханда бар он мезадем, ки вай ба падарони мо баробар меомад.

Ман, Вахш, дар ҳама гўшаву канори ин шаҳр мошин шуставу саранҷом ин ҷо побарҷо шуда будам, аммо ҳеч ҷо як тани ҳамсол ба Дарёро саргарми ин кор надида будам. Вай, марде ростболову тановар, мўзаҳои обӣ бар по, сатили фарсуда дар даст ба мо менигарад ва исту бисташ ба саги аз гала мондаву аз ҳама ҷо ронда мемонад. Бачаҳо ниме бо пўзханду бахше бо безориву хашм ба ў менигаранд, он гуна ки як тўда кафтори гурусна ба шери танҳои аз марзашон гузашта; одам ба ҳангоми пирўзии нафсу хашм аз асли худ дур меравад, ба даранда наздик мешавад. Ин гапҳоро ман аз қиссаҳои Дарё медонам, вале аҷиб ин аст, ки он нимарўзи ёдмон нигоҳи шикастаи вай дарёфти тозае дар дилам ҷо кард, ки андак пас ба меҳре гарм бадал гашт. Дарё сахт камгап буд, ҳеч гоҳ ба бигўмагўи мо ҳамроҳ намешуд. Дар канори тўдаи наврас монанд ба гурги пиру танҳо метофт, дар кор низ таҷриба надошт, мешуд ки аз пагоҳ то бегоҳ як мошин намеёфт; шарм душмани сарсахташ буд. Одамон бештар фурўмояву хасисанд то ҷавонмарду асил; ҳангоме ки мо чун магасҳои луси ба шира расида мошинро гирд мегирем, то метавонанд музди корро паст мебаранд. Вале ман дар солҳои дарози мошиншўӣ ниҳоду бунёди онҳоро хуб омўхтам ва инак бо расидани нигоҳашон фармонбар ё фармонгари пул буданашонро медонам. Нигоҳ анбори роз аст, агар роҳро ба даргоҳи нигоҳ донед, дар дафтари дил чи набишта шудааст, ҳарф ба ҳарф мехонед. Ёд надорам, бегоҳи ду ё се хостам чанд танга ба Дарё диҳам, то дасти холӣ наравад. Вай рад кард, лек тавре ба ман нигарист, ки пиндоштам чизе нарму гарм ба рагу решаҳои танам давид, то ба хонаи дилам расид ва он ҷо ба шодие ширин бадал гардид. Дар нигоҳи кўтоҳи вай он гуна сипоси номаҳдуд нишаста буд, ки ба ҳеч як аз бузургиҳои дидаву шинохтаи ман андоза намешуд. Ва он чизи андак, аммо фаротар аз фалак, ҳамдилии гарми одам ба одам аст, ки дар ҷонварони дигар дида намешавад. Ман инро он бегоҳ аз нигоҳи Дарё дарёфтам ва бори нахуст дар зиндагӣ худро хушбахт ёфтам; хушбахт аз он будам, ки одамам, метавонам раҳ ба дили яке барам, онро гарм кунам, даст ба домани шодӣ занам... Рўзҳо бапас, он гоҳ ки сўзи гармо магар сояи чинори танҳо дигар сояҳоро бухор кард ва одамонро бо мошинҳошон аз марзи мо баровард, ҳар ду шонабашона пушт ба танаи дарахт ниҳодем. Акнун миёни мо масофа набуд, Дарё низ раҳ ба “кўи” мошиншўӣ бурда шармро кушта буд, пеши ман даступоча намешуд. -Роҳона ки буд шуд, меравам Маскав, кор мекунам, пул меёбам, сипас он сўи дарё мегузарам, аз модар хабар мегирам... Ҳангоме ки “он сўи дарё” ва “модар” мегуфт, овозаш ларзид, пиндор аз чизе тарсид, ки нигоҳаш рамид. Ман нахуст хостам бипурсам ў аз кадом раҳкиро мегўяд ва ин Маскав чи шаҳрест, ки ин андоза кори бисёр дорад, ҳама мераванду ҳеч намешавад онро ба поён овард, аммо ногаҳ андешаам сўи дигар рафт: -Он сўи дарё куҷост? Ҳамшонаам маро нашнид, медидам ки ёди кадом рўйдоде дур барангехта будашу наметавонист худро аз он канор кашид. Ё шояд моҳҳову солҳо натавониста буд касе ёбаду доғистони дилашро намояд ва ба ин баҳона заҳру зардоби кавораашро резад. Гармои сахт пеши роҳи садоҳо сад ниҳода буд, овозҳои шикаставу хастаи шаҳри нимарўз оҳанги дареғ дошт, ҷону танро хаста месохт. Овози андўҳини Дарё аз дурдасти шаҳр меомад гўё: -Он сўи дарё мазористон аст; як дашти пурпаҳно ҳама гўрхона, гўрхонаҳои ғарибу танҳо. Аммо он гўристон ба ҳеч як аз гўристонҳои дунё намемонад, бештар ба осорхонаи сарво мемонад. Гўри бобои Ҳурмузд ҷойҷўши миси дудзада дорад, гўри момои Таргул дук, ки бар дандонҳояш ҳанўз ресаи пашму пахта печида аст, сари гўри Гулрў гаҳвораяку лухтак ҳаст, ки аз чўби бед ҳай зебо тарошида шудааст, болои сари Абр шамшере дасташикаста афтодааст... Гўри модари ман ягона гўр аст, ки санге аз зодгоҳро дар канор гирифтааст... Ҳамин акнун дарёфтам, ки Дарё аз рўзгори ғурбат дар Афғонистону зиндагиву бандагии талхи он мегўяд. Аммо чаро гўрҳо чунин нишонаҳо доранд? Ва ун сангро ин чи гуна то он ҷо бурдааст?