The Bookfather

​​Ushbu suratda "Taxtlar o'yini" dagi xonadonlarning gerblari aks etgan. Mazkur gerblarni qaysi xonadonga tegishli ekanini topib ko'ringchi? @timur_books

​​O'qishim kerak bo'lgan kitoblarim... @timur_books

​​​​#hazil #futbol Endi ingliz yozuvchilarni bitta jamoaga to'plab, futbol maydoniga chorlaymiz. Ularning safida Irlandiyalik, Shotlandiyaliklar ham bo'lgani uchun Britaniya jamoasi deb atayveramiz. Demak, tanishing: Britaniya adabiy terma jamoasi🇬🇧 🖐Darvozabon: Konan Doyle 🔴Himoyachilar: Mayn Rid Charls Dikkens Gerbert Uells Jorj Bayron 🏃Yarim himoyachilar: Oskar Uayld Redyard Kipling Somerset Moem Oldos Haksli ⚽️Xujumchilar: Jorj Oruell Jeyms Joys 👥👥👥 Zaxiradagilar: Jonatan Swift Walter Scott Luis Carrol Robert Stivenson Jerom Jerom Seton Tompson Ronald Tolkin Entoni Byorjess Jeyms Cheyz Bernard Shou William Golding Samuel Becket 🎩Murabbiy: William Shekspir 🔊Yordamchi murabbiy: Daniel Defo Qolib ketganlar bo'lsa aybga buyurmaysiz. Shundog'am kuchli tarkib yig'ildi📚🙂⚽️ @timur_books

​​#hazil #futbol Agar yozuvchilarni bitta jamoaga to'plab, futbol o'ynatsak qanday tarkib paydo bo'lardi? Fransiya adabiy terma jamoasi🇫🇷 🖐Darvozabon: Morua 🔴Himoyachilar: Stendal Merime Gyugo Dyuma 🏃Yarim himoyachilar: Flober Zolya Dode Jyul Vern ⚽️Xujumchilar: Balzak Mopassan 👥👥👥 Zaxiradagilar: Myusse Kamyu Prust Sartr Ekzyuperi Rollan Modiano 🎩Murabbiy: Molyer 🔊Yordamchi murabbiy: Lafonten Super tarkib, to'g'rimi?🙂 Darvoqe birozdan so'ng Fransiya o'ynaydi. Ammo boshqa tarkib bilan😉 @timur_books

​​#taqriz От кишнаган оқшом Тоғай Мурод ижоди давомида “Отамдан қолган далалар”, “Бу дунёда ўлиб бўлмайди” каби икки роман, “Ойдинда юрган одамлар”, “От кишнаган оқшом”, “Момо ер қўшиғи” ва “Юлдузлар мангу ёнади” номли тўртта қисса ва бир нечта ҳикоялар ёзган. Унинг насрий мероси ана шундай ихчамгина. Аммо шу асарларининг ўзи уни абадиятга дахлдор қилди. Бугун унинг қиссаларини қайта мутолаа қилиб туриб, адибнинг адабий хазиналаридан яна баҳраманд бўлдим. Қуйида “От кишнаган оқшом” қиссаси ҳақида фикрларимни ўртоқлашаман: Мазкур қисса ёзилганига ҳам қирқ йилдан ошибди. 1979 йилда қисса ёзилганида ҳали Ўзбекистон СССРнинг таркибида эди. У даврларда қизил империянинг турли хил “ислоҳотлари” авжида бўлиб, Брежневнинг илиқлик даври якунига етаётган, Ўзбек халқини эса олдинда даҳшатли “Ўзбек иши” кутаётган йиллар эди. Аммо ёзувчининг ўз халқига бўлган садоқати коммунистик партиянинг буйруқларидан доимо устун келган. Қисса Зиёдулла калнинг тилидан қувноқ бир услубда ҳикоя қилинади. Унинг ўйноқи диалоглари ва тасвирларини ўқиб беихтиёр кулгунгиз қистайди, бироқ шу ҳазиллар, ўйноқиликлар ортига яширинган халқ дардларини кўриб ғуссага ботасиз, ўйга толасиз ёки асаб торларингиз таранг бўлади. Ёзувчи қиссаларида халқ достонлари мотивларидан усталик билан фойдаланган. Унинг халқона исмлари ва саргузаштлари айнан Алпомиш достонини эсга солади. Зиёдулла калнинг Тарлони ҳам бежизга шу ном ила аталмайди. Қиссада Тарлонни у шундай тарифлаб ўтади: “Тарлон от эмас, Жуманбулбул куйлаган Кунтуғмиш, Фозил Йўлдош куйлаган Алпомиш! Кунтуғмишни гўштга топшириб бўладими? Алпомишни гўшт қилиб бўладими?...” Ёзувчи ҳар бир персонажнинг тили ва ҳарактерига алоҳида ишлов беради. Қиссадаги Зиёдулла (кал) Қурбонов, Жўра бобо, Назир жувозкаш, Қурбонназар, Рихсиев, Қатрон кал, Раҳмон, милиционер ва бўз болалар тирик одамлардай ҳаракатланишади. Аммо қиссанинг асосий қаҳрамони – Тарлон. Адиб отнинг ҳарактерини отни “сўзлатмасдан ҳам” намоён қилиб берадики, сиз у отни яхши кўриб қоласиз ёки отнинг тақдирига ҳамдард бўласиз. Ёзувчи учун жониворларнинг ҳарактерини чизишига ўзи яшаган муҳит ва қилган бадиий таржималари пойдевор бўлган бўлса ажаб эмас. Чунки Сурхондарё томонларда кўпкари азалдан бор. Кўпкари эса ҳақиқий от усталарининг мусобақасидир. Сетон-Томпсоннинг “Ёввойи йўрға” ва бошқа асарларини ўзбек тилига таржима қилиши ҳам ёзувчининг насрий асарларида асқотган десак адашмаймиз. Ёзувчи қиссада “Ёввойи йўрға”ни ҳам эслаб ўтиши бежиз эмас. Унинг от тасвирларини бир кўринг: “Озиқ тишсиз от хосиятли от бўлади” “Эшик йиқитса туёғини тўшайди, от йиқитса ёлини тўшайди” “Чағир отнинг кўзи кўк бўлади! Кунга қараб чопа олмайди! Кўзлари шафақланади” “От олсанг, ҳўкиз қориндан ол, ҳўкиз олсанг, от қориндан ол!” “Отлар бир йилда бир кавш қайтаради. От кавш қайтарганда ёнади! От кавш қайтарганини кўрган одам ё телбанамо бўлади, ё шўрпешона бўлади, ё бахтли, ё доно бўлади...” Қиссада халқона мақоллар ва ўхшатишлар жуда кўп: “Отангни кўрдим – аҳмади фориғ, онангни кўрдим – товони ёриқ”. “От минсанг – бошингни ўйла, ерга тушсанг – отингни ўйла”. “Ўзбек эли ўр келади, ўзи ўжар зўр келади” “Калдан тароқ сўрама дейдилар” “Бир калнинг ҳийласи – қирқ кишини чарчатади” “Ҳақ сақласа бало йўқ, ҳақ қарғаса даво йўқ” “Ўзинг яхши – олам яхши, ўзинг ёмон – олам ёмон!” “Орачига – олти таёқ” “Бўйдоқнинг ақли икки кўзида бўлади” “Кал ўзини овутар, қўлтиғини совутар” “Элнинг қулоғи элликта” “Куйган – ўланчи бўлади, суйган – лапарчи бўлади” Қиссанинг конфликти миллий удумлар ва руслашиш ўртасида кечади. Коммунистик партия солдатлари, руслашган ёки сиёсийлашган қўғирчоқ ўзбеклар: “Кўпкари – эскилик сарқити! Кўпкари – ёввойилар ўйини!” деб жазавага тушишади. Умуман, Тоғай Мурод мураккаб бир сиёсий даврда ҳам халқ ўзлигини сақлаш принципини маҳкам ушлаб боради. Жаҳон адабиётида от образлари кўп. Майн Риднинг “Бошсиз чавандоз”даги Мустанглари, Толстойнинг “Холстомер”и, Куприннинг “Изумруд”и, Ч.Айтматовнинг “Гулсари”си ва бошқаларни биламиз. Уларнинг ичида Тарлон образи яққол ажралиб туради. @timur_books

​​Har xil mundarija ko'rganmanu, ammo bunaqasini endi ko'rishim)) P.S. B.Yangishaharo'g'lining - Hanna kitobi mundarijasi @timur_books

​​#taqriz Босфор тубидаги муҳаббат 2008 йилда Элчин Сафарли нашриётдан қуйидагича хат олади: “Ҳурматли муаллиф! Қўлёзмангиз нашриётимизни қизиқтириб қўйди. Агар ўзаро келиша олсак, яқин орада “Босфорнинг тотли тузи” нашр этилиши мумкин...” Бу ҳақида у “Босфор тубидаги муҳаббат” китобида қуйидагича ёзади: “Бизнинг қиссамиз китоб бўлиб чиқади. Зайнаб туфайли бу. Очиғи, ижобий жавобга умид боғламагандим. Оддий одамларнинг ҳаёти кимгаям қизиқ, деб ўйлаганман. Бу детектив, триллер ё мистик романмас. Оддийгина севги тарихи... Нотаниш ҳиссиётлар. Демак, тезда мени ёзувчи, дея атай бошлашаркан-да? Бизнинг севги тарихимизни эса – китоб дейишадими? Мен ҳеч қанақа сюжет ўйлаб топмагандим. Шунчаки Истанбулча бахтим ҳақида бир неча ҳикоя ёзгандим холос...” Озарбайжонлик муаллифнинг ёзувчилик тарихи ана шундай бошланган. Ўшандан буён у ўнлаб китоблар ёзди, миллионлаб мухлислар орттирди (кўпчилиги аёллар)... Ва шу китоблар ортида яхшигина даромад ҳам топди. Унинг барча асарларида бир хилликлар кузатилишини кўп ёзганман. У фақат ўзи ҳақида ёзишни ёқтирадиган муаллиф. Ёзган 12 та китобининг барчасида Истанбул, Босфор, Боку, Каспий денгизи, ота-онаси, севгилиси, қизи, бува ва бувиси қатнашади. Ҳар бир бобига эпиграфлар қўяди, китобнинг ичини асарлар ёки файласуфлардан терилган иқтибосларга тўлдириб ташлайди. Унинг асарларида такрорланадиган мавзулар қуйидагича: - Ошхонада қандайдир ширинлик ёки таом пишириш рецептлари - Машҳур кинолар, Голливуд юлдузлари - Қўшиқчилар ва уларнинг машҳур хитлари - Байрамлар ва базмларнинг эстетикаси - Денгиз тасвири - Шаҳар ва одамлар манзаралари - Беҳаё лавҳалар, ишқий саҳналар Кўпчилик Элчиннинг асарларини ҳақиқий адабиёт деб тан олмайди. Шахсан ўзим ҳам унинг китобларини кўнгилхушлик учун ўқиладиган ёки оптимистик кайфият улашишга ёрдам берувчи битиклар деб ҳисоблайман. Сабаби, ёзувчи асардан асарга ўсиш ўрнига, ўз услубини такрорлашдан чарчамаяпти. Мен ўқиган “Босфор тубидаги муҳаббат” ҳам роман эмас, шунчаки Элчин ва севгилисининг севги тарихи холос. Китобда уларнинг қандай танишгани, Истанбулда бошдан кечирган романтикалари, кучугининг қилиқлари, денгизнинг ҳарактери, чағалайларнинг овозлари, икки жуфтликнинг ғарбий Европага хос “фуқаролик никоҳ”да тўйсиз турмуш кечиришларини топасиз. Китобнинг оригинал (русча) матнида севишганларнинг ишқий саҳналари жуда кўп. Таржимон эса уларни қирқиб, учта нуқта билан қолдириб, ўтиб кетганини ҳам айтиб ўтай. Бу қайчилашлар балки ўзбек китобхони учун фойдалидир... Бизга муаллифнинг ўта шахсий саҳналаридан нима наф? Асар таржимони унга юзаки ёндошгани сезилиб турибди. Чунки Зажигалка, коридор, пляж, скамейка, коллега, гороскоп каби таржимаси бор русча сўзлар таржима қилинмаган. Китобда Элчинни севгилиси – Мишуня (айиқча) деб чақиради. Аммо таржимон Мишуняни – Сичқончам деб таржима қилган. Аммо Элчиннинг юртимизда мухлислари ҳам анчагина. Элчин Сафарли китоблари китобхонга нима беради? деб қизиқишингиз мумкин. Бунга ёзувчининг ўзи жавоб беради: “Зайнаб иккимизнинг севги қиссамиз ҳафсаласи совиганларга ишонч бахш этишини истайман. Севгига ишонч, бахтнинг борлигига ишонч. Китобимнинг ғояси шу...” Элчиннинг китобларига ҳақиқий баҳони китобхонларнинг ўзи беради. @timur_books

​​​​Ajoyib kutubxonani nimaga o'xshatish mumkin? U kitoblarga to'la koinotning o'zginasidir ©️Nikolay Rubakin

​​"Uliss" bayrami Bugun - 16-iyun Irlandiyada - Bloomsday. Ya'ni Jeyms Joysning mashhur "Uliss" romanidagi voqealar ro'y beradigan sana. Asar yaratilganidan beri mana shu kunni Joysning muxlislari bayram qilib nishonlab kelishadi. Nega aynan 16-iyunda? Chunki shu kuni Joys bo'lajak rafiqasi bilan birinchi bor uchrashgan. Keyinchalik shu kunni tarixga muhrlash uchun "Uliss" voqealarini bir sutka ichiga joylashtirib chiqqan. Aytgancha, "Uliss" romani qaytadan nashr qilindi. Bu safar lotin yozuvida. Ustoz tarjimon Ibrohim G‘afurovning o'zbekcha matni yana sizga peshvoz chiqmoqda. "Uliss"ning modernistik labirintlari ichidagi sarguzashtlarga tayyor bo'lsangiz, albatta olib o'qing! Nashriyot: Yangi asr avlodi Narxi: 79 000 so'm Shu yerdan buyurtma berasiz: @bookuzbot @timur_books

​​#taqriz Jek London - Oq so‘yloq Avantyurist va naturalist yozuvchi Jek Londonning asarlari uch guruhga bo‘linadi: -Tabiat va jonivorlar haqida -Kapitalistik jamiyatning shahar manzaralari -Hindular va boshqa xalqlarning hayoti haqida Qirq yillik qisqa umrida u asrlarga tatigulik asarlar yaratib, ko‘plab o‘lmas insonlar va jonivorlarni adabiyotga tuhfa qilib ketdi. Jek London bilan birinchi bor tanishganim haliyam esimda. Uning “Hikoyalar” nomli ko‘k muqovali to‘plamini xarid qilib, o‘zim uchun yangi estetik zavq bilan o‘qib chiqqanlarim, yozuvchi tasvirlagan qahramonlarning taqdirlariga yo‘ldosh bo‘lganlarim, kitob sahifalaridan esib turgan Shimol shamollari, bari judayam maroqli edi. O‘sha to‘plamda Amerikaning muzliklardan iborat shimoliy hududlarida insonlar o‘tov ichida yoki kichkina uychalarda zo‘rg‘a jon saqlashlari, gulxan atrofida o‘tirib qiziqarli hikoya so‘zlab berishlari yoki abadiy muzliklar orasida nimalarnidir izlab hayot uchun kurashganlari yoki hindular qabilasidagi alqbovar qilmas kurashlar tasvirlari meni hayratga chulg‘ardi. Keyin uning “Oq so‘yloq”i bilan tanishdim. O‘sha mashhur it va bo‘ri avlodidan bo‘lmish jonivorning g‘aroyib taqdiridan yanada kuchli taassurot olganman. Mana oradan 8 yil o‘tib yana “Oq so‘yloq”qa qaytib, u bilan qayta tanishib chiqdim. Menimcha jonivorlarning tabiatini Jek Londonchalik professional tasvirlaydigan yozuvchi yo‘q. Seton-Tompson, Ch.Aytmatov, R.Kipling, Tolstoy yoki Chexovlarda bunday qobiliyat bo‘lgandiru, ammo amerikalik yozuvchining asarlarida jonivorlar tirilib chiqqanday bo‘lishadi. “Akulalar kema ortida suzib yurishni yaxshi ko‘risharkan” “Urg‘ochi bo‘ri o‘z bolasini unutib yuboradi. Qonunga ko‘ra erkak bo‘ri urg‘ochisi bilan olishmasligi shart edi” Oq so‘yloqning onasi – it, otasi – bo‘ri bo‘lib, u goh itday sodiq bo‘lishi, gohida esa bo‘ri kabi o‘jar va mag‘rur bo‘lib, vaxshiylashib ketishlari bilan meni hayratga solgan. Qayta o‘qib ham Oq So‘yloqning hamon o‘sha-o‘sha ekanini angladim. Chunki ba’zi kitoblarni qayta o‘qisangiz qahramonlari o‘zgarib qolganday tuyulib qoladi... “Qishloqda ko‘p kuchuklarning bo‘ynida Oq So‘yloq tishlarining izi qolgandi... U to‘da sardori bo‘lishi mumkin edi, ammo bunga fe’li to‘g‘ri kelmasdi. U juda tez, yovuz va damdo‘z edi” Oq so‘yloq yozuvchining boshqa asari – “Ajdodlar ovozi”dagi Bekning o‘zginasi. Ikkovi ham ongli, o‘z egasini taniydigan, yaxshi va yomonni ajrata biladigan, erkinlikka tashna, ammo vafodor jonivor. Ammo Oq so‘yloqning taqdiri boshqacharoq kechadi. Hamma hayvonni bo‘ysundirsa bo‘ladiyu, birgina bo‘rini sirkda o‘ynatib bo‘lmaydi deyishadi. Bo‘ri ko‘p davlatlarning, millatlarning ramziga aylangan. Ammo o‘rgatilgan bo‘rilarniyam ko‘pchilik ko‘rgan. Aytmoqchimanki, odamzod har qanday hayvonni ham o‘ziga itoat qildira oladigan maxluqot. Jek London asarlarida Jonivorlarning nigohida odamlar yaxshi va yomonga bo‘linadi, ularning ayovsiz kurashlariyu qilmishlari shu hayvonlarning ham qismatiga ta’sir qiladi. Oq So‘yloq ham, Bek ham Shimolning ayovsiz izg‘irinlarida yashash uchun kurashadilar. Chunki yozuvchi ham hayot paytida bepoyon va shafqatsiz bu oq kengliklar ichida “Hayotga muhabbat” bilan kurash olib borgani sir emas. “Bu yerlarga Xudoning qarg‘ishiga uchraganlar kelardi xolos. Shimol o‘lkasi hayotning ashaddiy dushmanidir” “Bu sovuq rosa jonga tegdiku. Ikki hafta bo‘ldi (-50) ellikdan tushmaydi!” Olim Otaxon tarjima qilgan bu asarning har bir sahifasi mana shunday jonli tasvirlar va dialoglarga to‘la! Yaxshi insonni yomonga aylantirish osonu, yomonni yaxshi qilish murakkab bo‘lganidek, yovuz Oq so‘yloqni yaxshi kuchukka aylantirish qiyin kechadi... Xullas, bolalar ham, kattalar ham o‘qisa arziydigan qissa bu! @timur_books