لێژنەی ئەدەبیی دیالۆگی مەهاباد

لەسەرەتاوە بە ڕستەیەکی جوان کە لە ڕۆمانی(سرگذشت ندیمە) هەڵمبژاردووە دەست پێدەکەم. (هیچ کس از نبود رابطەی جنسی نمیمیرد، مااز نبود عشق است کە میمیریم.) (سرگذشت ندیمە) ڕۆمانێکی ڕێئالە لە نووسەری بەناوبانگی کانادایی (مارگارت النوراتوود) کە سۆهەیل شەمی وەریگێڕاوەتەوە سەر زمانی فارسی، (ندیمە) واتا خاتوونێکی جوان چاک وخوێندەوار وتێگەیشتوو کە هاودەم وهاونشینی کچ یان ژنە دەوڵەمەندانە، نەدیمەکان دەبوو بەتەواوی هێزی خۆیان دە خزمەت ژن وکچانی شا وشازادەکان ووەزیران وفەرماندەکان دابان. لەو ڕۆمانە دا بەکەڵک وەرگرتنی ناڕەوا لە چەن ئایەی ئێنجیل، فەرماندەکان ئەو ئیزنە بەخۆیان دەدەن کەلەباری جنسێوە لە ژنانێک وەک نەدیمە کام وڕەوا بن بۆ منداڵ سازکردن، ڕۆمان بەسەرهاتی نەدیمەیەک دەگێڕێتەوە کە بۆماڵە فەرماندە فرێد هەڵبژاردە کراوە بۆخزمەت کردن، نێوی ئەو نەدیمەیە پێشترجانا بووە ودەگۆڕدرێ ودەبێتە ئافرێد، یانی خاوەنەکەی فەرماندە فرێدە. لەو ڕۆمانەدا حکوومەتێکی مەزهەبی تووندڕەو ودژی ژن، بەبیانووی ئەوەیکە ژنان تووشی لاڕێیی بوونە، وەک بەردە دەیاننێرن ماڵە فەرماندەکان ووەک کەرستەیەکی زاوزێیی دەبێ بەردەستی فەرماندە بن، بۆ منداڵ سازکردن. ئەو نەدیمانە پێشتر ژیانێکی ئاساییان هەبۆ وزۆربەیان خوێندەوار وئیش وکاری تایبەت بەخۆیان هەبوو، تەنانەت دایکی منداڵێک یان هاوژینی پیاوێک بوون کە بەهۆی یاسا وقانوونێکی نادرووست وئاستەم، لەژیانی ئاسایی خۆیان هەڵبڕاون ولەژێر گووشارێکی زۆر کە بەسەریان داسەپێنراوە وناڕەوا کەڵکی جنسییان لێ وەردەگرن. ترس وتاریکی، ناهوومێدی وخەمۆکی، ژیانی ئەوەندە لێ دژوار کردوون کەزۆرجار بۆ دەربازبوون لە دەسدرێژی وزووڵمی بێڕەحمانە بیر لە خۆکووژی دەکەنەوە وتەنانەت کەسانێکیش هەن کە خۆهەڵداوەسن یان خۆدەسووتێنن. دیکتاتۆری حکوومەت زۆر زەقە، هەموو شتێک تاوانە وتاونبار ئیعدام دەکرێ. تەڵاق تاوانە، دووجار زەماوەند تاوانە، لۆکاندنی دووهاوجنس تاوانە، زۆر جار پیاوانیش کە سیاسی بن، بەتۆمەت وبەبیانووی دەسدرێژی یان خەیانەت بەجل وبەرگی ئێعدام دەکرێن. بەڵام زۆرترین زووڵم لە ژنان دەکرێ هەڵبەت بە بڕوای من ئەو ژنانە تا ڕادەیەکی زۆر خۆیان تاوانباری ئەسڵن وئەو بارودۆخەیان بۆخۆیان سازکردووە ولەئاست ئەوهەموو زووڵمە سەر دادەخەن وئیزن دەدەن حکوومەتی دیکتاتۆری ئەو گووشارەیان بەسەردا بسەپێنێ. ئەو ڕۆمانە منی خوێنەری ماندوو نەکرد ونووسەر زۆر جوان بارودۆخی ئەو ژنانەی وێنا کردووە، بەجۆرێک کە دەڵەی ئەو هەموو کارەساتە لەبەرچاوی خۆم ڕووی داوە. بەڵام کۆتایێکەی ڕوون نییە ومن پێمخۆش بوو زانیبام ئاکامی ئافرێد چی لێدێتەوە. بەسپاسەوە عیسمەت ئیسماعیل زادە مەهاباد یەک شەممۆ ڕێکەوتی 2724/4/17

ئەو کتێبە لە لایان زۆر کەسە وە نەقد بۆ و هەر کەس لە ڕوانگەیەکەوە ، لێکی داوەتەوە کە من نامهەوێ دیسان دووپاتە و سەت پانەی کەمەوە ،دەمهەوەێ ئەو دەوڵەتەخەیاڵی گیلیادی لە گەڵ دەوڵەتی راستەقینەی داعیش هەڵسەنگێنم ۱. هەردوو حوکوومەت لە سەر ترس ، دڵ راوکێ ، کۆنە پەرستی و( ارتجاع ) و زوڵم و زۆری و کوژاندەنەوەی دەنگەکان و ئێعدام و تێرۆر دامەزراوە ۲، حووکوومەتی گیلیاد ، لە ئایەکانی ئەنجیل بۆ بەرژەوەندی خۆیان کەڵک وەردەگرن و بۆ قازانجی خۆیان تەفسیری لێدەدەنەوە ، رێک وەک دەوڵەتی داعیش کە لە ئایەکانی قورئان بۆ بەرژەوندی خۆیان کەڵکی وەردەگرت ۳، حووکومەتی تێوکراتیک و ئەرتجاعی هەر زوڵم لە ژنان ناکا بەڵکوو هەر دەنگێک کە بە دژ وی بێ ، هەڵی دەبڕێ و پیاوانیش زیندانی و شەکنجە و ئێعدام دەکا وشوێن پەنجەی زۆڵم و زۆری لە سەر تەواوی ژیانی خەڵک دیارە و تەواوی ژیانی خەڵک دەچێتە ژێر چاودێری چاوەکانی خودا ۴.داعیش وەک گیلیاد ، ژنانی کوردی ئێزدی بە بیانووی ئەوەی کە ئێزەدین و موسڵمان نین ، ئەسیر دەکات و دەستدرێژی سێکسی بۆ ئەو کچ و ژنانە لە لایان فەرماندەکانەون ، دەبێتە قانون و یاسا و غەنیمەت ، چیرۆکی جان ، چێرۆکێکی زۆر ئاشنا یە ، چیر ۆکی نادیا مرادەکانە ، ئەو کچە و ژنانی کە بێ تاوان بۆنە قوربانی ، ژیان یەکبارە و ئەوان ژیانیان نەکرد و تەنانت دوای ڕزگاریش ، هەر مات و پەشێو و سەر لێشێواو بوون ۵، فەرماندەکان و سوپای گیلیاد بۆ ئەوەی ترسی زۆرتر لە ناو کۆمەڵگاد زاڵ بێ .جل و بەرگی ڕەش لە بەر دەکەن کە ئەو شێواز لیباس لە بەر کردنەمان لە دەوڵەتی داعیشدا دیتمان 6 .لە گیلیادی خەیاڵیدا ، رێکخراوەی may day ،  لە لایان ژنانەوە پێکدێ کە لەناو بێدەنگیدا دەبێتە دەنگ و لە ناو تا ریکییدا دەبێتە ڕووناکی ، دەبێتە هاوارێک بۆ ڕزگاری کە دیسان ئەو رێکخراوەی بە ژنان و کچانی ئازادیخوازی کۆبانی گرێ دەدەم کە چۆن بوێرانە  ، توانیان لە بەرابەر دوژمنی دڵ ڕەش لە خۆیان و منداڵیان و نیشتیمانیان بەرگری بەکەن  و بۆ هەمیشە کۆشکی زووڵم و زۆری وا تێک بشکێنن کە قەت نەوێری دیسان سەر هەڵبداتەوە لێکدانەوە ، لالە رێحانی

کتێبی سەربوودەی نەدیمە لە نووسینی مارگرێت ئاتوود لێکدانەوە : لاله ریحانی هەڵسەنگاندنی حووکوومەتی گیلیاد خەیاڵی ۱۹۸۵ لە گەڵ حوکوومەتی راستەقینێ داعیش ۲۰۱۳ ئاتوو د ، لە سەرەتادا  خوێنەری لە ناوەڕاستی بیرەوەرییەکان نەدیمە  داوێ  و لە ناو راستەوە ، چیرۆکەکە دەست پێدەکا ،  وەک دەڵێ  : ( تەخت خابکان لە دوورەوەی یەک داندڕابوون بە شێوازێک کە نەتوانین پێکەوە قسە بکەین )  و دواتر بە فلاشباکەوە ، دەگەڕێتەوە بۆ ڕابردوو و ژیانی ئاسایی  ندیمە دەگێرێتەوە  و زۆر جاران خەتی داستانی  بە هۆی گەرانەوە بۆ ڕابردوو ، هەڵدەبرد ڕێ . ئاخری چیرۆک ئازادە ، خوێنەر دەتوانێ بۆ خۆی ، ئەنجامێکی بۆ دارێژێ . کۆمەڵگایەک کە نووسەر وێنای دەکا ، بە چەند چین دابەشدەکرێ   بۆ هەر چینێک و دەستەیەک  ، رەنگێکی دیاریکراو تەرخان دەدرێ  کە هەموو هێمایە بۆ وڵاتای دیکتاتۆر و توتالیتێر . نووسەر  ، چیرۆکێکی  خەیاڵای دەخۆ ڵقێنێ ،   بەم جوورە کە یەکێک لە حووکوومەتەکانی فێدەراڵی وڵاتی ئەمریکا  کودەتایەک ڕوو دەدا و حوکوومەت  وە بەر  دەستی   گرووهێک بە نێوی کوڕانی یاقوب کە   دەستەیەکی ڕادیکال مەزەبی و تۆندڕۆن   دەکەوێ  .بنەمای حووکوومەتەکەیان  بە پێ  ئایەکانی ئەنجیلە دادەرێژن    قانون و یاسا  بۆ ساز دەکەن و ئەو کۆمەڵگایەی  کە نووسەر لە ناو چیرۆکدا  وێنای کردۆ ، ناوی گیلیاد ە  کە ئەو نێوەش هەر لە تۆرات وەرگیراوە ، لە ناو ئەو کۆمەڵگایەدا ، بە هۆی نەخۆشییەکان ، زاو و زێ کەم دەبێتەوە ،بەڵام ئەو کەم بوونەوەی زاوزێ بە سەر ژنان دا دێ و تەنانت ئەگەر پیاو عەقیمیش بێ ، بەڵام  نابێ دان بەو حەقیقەتە دا بندرێ و دەبێ ئەو حەقیقەت بشارد ێتەوە و هۆکاری کەم بوونەوەی زاو زێ بە سەر ژنان دادێ و بۆیە ژنانی کە بە دیل و ئەسیر گیراون ، دەبێ لە  خزمەت  فەرماندەکان دا  ببن و دوای ئەوەی لە فەرماندەیەک منداڵی بووو ، فەرماندە پلەی زیاد دەبێ و نەدیمە دەبێ بچێتە لای فەرماندەیەکی دیکە و  ژنان دەبنە ماشێنی زاو زی   . ئەوین و خۆشەویستی بە پێ یاسا کان قەدەغەێ و حوکمی ئێعدامی هەیە ، بەڵام دەستدرێژی و توند و تیژی و زنا و ... هەموو قانونییە و حوکمی خودای لە پشتە . بەرپرسانی حووکوومەت  بۆ  دەستدرێژی خۆیان بە سەر ژنانی داگیرکراوە  ،  لە و  ئایەی ئەجیل کەڵک وەردەگرن  «به ڵام کانێک رەحیل بینی کە یاقوب منداڵی نەبووە ، رەحیل  حەسوودی بە خوشکەکەیدا هاتەوە و بە یاقوبی دەڵی مناڵم پێ بدە ، ئەگەر نا دەمرم ، رەحیل وتی  : ئەوتا خزمەتکارەکەم ، بلهە ، نیزیکی لە گەڵ بکە بۆ ئەوەی لە سەر ئەژنۆکانم ، منداڵم لێی هەبێ» و بۆ ئەوەی کە ئەو دەستدرێژی فرمی قانونی بۆ خۆی بگرێ ، مراسیمێک لە ماڵ فەرماندەکان بە رێوە دەچێ و ئەو ئایەیە دەخوێندرێتەوە و  ژنە ئەسیرەکە دەبێ لە سەر کۆشی ژنی فەرماندە راکێشێ  و ... لێردا  نووسەر لە زمانی جان دەڵێی ، ( من درد  می کشم یا او ) که مەبەستی  سرینا جۆی ژنی فەرماندەیە ، لێرەدا بێ شەرمی و دەرد و غەمە بێنی هەر دوو ژن دابەش دەبێ و هەر  دوو ژن بە یەک ئەندازە  ئازار دەبینن