«Sharqshunos tahlilchilar» intellektual klubi

#breaking_news ⚡️Pensilvaniyadagi saylovoldi mitingida AQShning sobiq prezidenti Donald Trampga suiqasd uyushtirildi. @sharqshunos_tahlilchilar

🇦🇿🇦🇲 Yaqinda Shusha shahrida Ozarbayjon tashabbusi bilan chaqirilgan Turkiy Davlatlar Tashkilotining (TDT) norasmiy sammiti boʻlib oʻtdi. Koʻpincha bu ramziy maʼnoga ega boʻldi, chunki Togʻli Qorabogʻ hududida u Boku hokimiyati nazoratiga toʻliq oʻtganidan beri birinchi marta bunday voqea sodir boʻldi. Ushbu shahardagi sammitda yirik shartnomalar imzolanmadi, baland ovozdagi bayonotlar ham berilmadi. Turkiya prezidenti Erdo‘g‘on hatto Shushaga tashrifdan ko‘ra Berlindagi milliy futbol terma jamoasining Niderlandiyaga qarshi o‘yinini tomosha qilishni afzal ko‘rdi. Turkiya prezidentining o‘rniga vitse-prezident Jevdet Yilmaz TDT sammitiga bordi. Biroq, Ozarbayjon tomoni uchun bu voqea nafaqat Tog‘li Qorabog‘dagi harbiy g‘alabasining yana bir ko‘rgazmali mustahkamlanishi, balki Bokudagi siyosatchilardan tinchlik shartnomasini imzolashni so‘rashda davom etayotgan Armaniston hukumatiga ommaviy axborot vositalarining navbatdagi qattiq zarbasi bo‘ldi. Shu bilan birga, tadbirda logistika yoʻnalishlarini, jumladan, Armanistonning Syunik viloyatidagi “Zangezur yoʻlagi”ning mumkin boʻlgan qismlaridan biri boʻlgan Xalqaro Transkaspiy transport yoʻnalishini kengaytirish zarurligi haqida yana bir bor soʻz bordi. Loyihalarning istiqbollari haqida hali ham savollar mavjud boʻlishiga qaramasdan, jamoatchilik tomonidan ushbu darajadagi eslatmalar hech boʻlmaganda potensial benefitsiarlarning ularga boʻlgan qiziqish darajasini saqlab qolishga imkon beradi. Bu ertami-kechmi prinsipial jihatdan suveren Armaniston mavjudligini cheklaydigan rejalarni amalga oshirish uchun amaliy qadamlarga olib kelishi mumkin. Ushbu sammit Ozarbayjon diplomatiyasining ulkan gʻalabasi sifatida yuqori baholandi. @sharqshunos_tahlilchilar

🇮🇷 Eronda yangi prezident saylanishi bilan Gʻarb ommaviy axborot vositalari, kutilganidek, faollashdi: Amerika va Yevropa nashrlari mualliflari Gʻarbda mavjud boʻlgan umidlar haqida yozishmoqda. ▪️Bloomberg amerikaliklar va ittifoqchilarni Masʼud Pezeshkiyon maʼmuriyati bilan muloqot qilish imkoniyatini topishga chaqirdi, bu esa mintaqadagi keskinlikni pasaytiradi. ▪️CNN, aksincha, Eron va Gʻarb oʻrtasidagi munosabatlarni har qanday jiddiy oʻzgarishlar kutayotganiga katta shubha bildiradi, garchi mualliflar Pezeshkiyonni Jaliliydan koʻra afzalroq variant deb atashgan boʻlsa-da. ▪️The Economist jurnalining britaniyalik jurnalistlari Oyatulloh Ali Xoʻmanayining siyosatga yondashuvini oʻzgartirishga eʼtibor qaratdilar. Ularning fikricha, Oliy rahnamo hozirgi yo‘nalishda boshi berk ko‘chaga kirib qolgan va uni mamlakat kelajagi uchun tuzatmoqda. Birinchi bosqichlarda koʻzga koʻrinadigan oʻzgarishlarni kutmaslik kerak. Katta ehtimol bilan, Pezeshkiyon lavozimga kirishishi bilan og‘ir iqtisodiy vaziyat va aholi noroziligi tufayli koʻproq ichki vaziyatga e’tibor qaratadi. Biroq, dastlab tashqi siyosatda koʻrinmas oʻzgarishlar boʻladi. Bir necha bor taʼkidlanganidek, Pezeshkiyon moʻtadil islohotchi va u Raisiy kabi harakat qilmaydi. Gʻarb bilan muzokaralarni qayta boshlashda oldinga siljishni koʻrishimiz ehtimoli yuqori. Albatta, bularning barchasi Xoʻmanayining toʻliq nazorati ostida amalga oshiriladi, ammo Pezeshkiyon barcha buyruqlarni toʻliq bajaradi, deb oʻylamaslik kerak. Ahmadinajod ikkinchi prezidentlik davrida oliy rahbarning kuchini zaiflashtirishga urinib nima qilgani yodingizda boʻlsa kerak. Albatta, u buning uchun sharmandalik bilan tovon toʻladi, ammo vaziyatning oʻzi prezident vakolatli vazirlar mahkamasi va baʼzi siyosiy doiralarda qoʻllab-quvvatlanishi bilan Eronda sodir boʻlayotgan voqealarga taʼsir qilishi mumkinligini koʻrsatdi. @sharqshunos_tahlilchilar

🏴🇺🇸 “Viloyate Xuroson” (Xuroson viloyati) guruhi mintaqaviy ambitsiyalarni amalga oshirish uchun qanday qilib qoʻrquvga aylantiriladi? AQShning Yevropadagi harbiy bazalari terakt xavfi tufayli yuqori shay holatga keltirilgani haqida xabarlar paydo boʻldi, bu haqda ishonchli maʼlumotlar goʻyoki Pentagondan olingan. Keyinchalik, Germaniyaning BILD nashri hatto tashkilotchini ham topdi – bu “Xuroson viloyati” timsolida IShIDning Afgʻoniston boʻlimi edi. Biroq, ehtimoliy jinoyatchining bunday tezkorlik bilan aniqlanishi fonida mantiqiy savol tugʻilishi mumkin emas edi: Nega koʻp sonli terroristik guruhlar ichida umuman IShID emas, balki aynan shu boʻlim jamoatchilik maydonida tilga olindi? Bir tomondan, oʻz faoliyat sohasini Afgʻonistondan uzoqda joylashgan hududlarga kengaytirish, zamonaviy yollash texnologiyalarini hisobga olgan holda, imkonsiz emas. Biroq, Gʻarb ommaviy axborot vositalarida “Xuroson viloyati”ga murojaatlar sonining ortib borayotgani avvalgi tashkilotlarning oʻrniga yangi “qoʻrquv”ni yaratishga boʻlgan urinishni eslatadi. Undan turli maqsadlarda, jumladan, Markaziy Osiyoda ambitsiyalarni amalga oshirishda foydalanish mumkin. Shu bois aynan Markaziy Osiyo mintaqasi vakili boʻlmish Oʻzbekiston uchun ham bu juda yuqori ahamiyat kasb etadi. Shunday qilib, Qoʻshma Shtatlar yoki Buyuk Britaniya oʻzining ishonchli vakillari bilan mintaqada oʻz oʻrnini egallash uchun ideal sabab sifatida yangi terror tahdidiga qarshi kurashda yordamdan foydalanishi mumkin. Albatta, bir vaqtning oʻzida Rossiyani u yerdan siqib chiqarish ham mumkin. Shu maqsadda butun dunyo boʻylab “Xuroson viloyati”ning yaqinlashib kelayotgan hujumlari haqidagi xabarlar borasida tegishli maʼlumot bazasi shakllantirilmoqda. Krokusdagi yaqinda sodir boʻlgan terakt fonida bunday messejlar allaqachon tayyorlangan yerda paydo boʻladi. Shu bilan birga, Rossiya, Yevropa va dunyoning boshqa mintaqalarida islomning yashirin tahdidi haqida takror va takror taʼkidlashmoqda. Ammo bu yerda bugʻdoyni somondan ajratish kabi baʼzi hollarda biz hujayralar bilan haqiqiy tarmoqlar haqida, boshqalarida esa “biz” tamoyili boʻyicha Gʻarb uchun qulay boʻlgan yangi dushman qiyofasini shakllantirish haqida gapirayotganini tushunish muhimdir.

Chunki ular Bin Laden boʻlmagan va hatto u hech qachon bormagan joyidan ham uni topishlari mumkin.

@sharqshunos_tahlilchilar

​Eronning yangi saylangan prezidenti Masʼud Pezeshkian (مسعود پزشکیان) kim? Eronning saylangan prezidenti, moʻtadil Masʼud Pezeshkiyon ijtimoiy erkinliklarga nisbatan kamroq cheklovlar va yanada pragmatik tashqi siyosatga intilayotgan millionlab eronliklarning umidini oqlashi mumkin. Juma kuni bo‘lib o‘tgan prezidentlik saylovlarida qattiqqo‘l Said Jaliliyni mag‘lub etgan Pezeshkiyon Eronning yadroviy dastur siyosatidan tinch yo‘l bilan rivojlanishiga umid qilib, jahon hamjamiyati uni iliq kutib olishi mumkin, deydi tahlilchilar. Masud Pezeshkiyon – eronlik kardiojarroh va islohotchi siyosatchi. Bungacha Pezeshkiyon Eron parlamentida Tabriz, Osku va Azarshahr saylov okrugi vakili boʻlgan, shuningdek, 2016—2020-yillarda uning birinchi oʻrinbosari boʻlgan. 2001-2005-yillarda Muhammad Xotamiy davrida Sogʻliqni saqlash va tibbiyot taʼlimi vaziri boʻlgan. Pezeshkiyon 1980-yillarda G‘arbiy Ozarbayjon viloyatining Pironshahr va Nag‘ade okruglariga gubernator etib saylangan. U 2013-yilgi prezidentlik saylovlarida oʻz nomzodini qoʻydi va 2021-yilgi saylovda yana oʻz nomzodini qoʻydi, ammo rad etildi. Pezeshkiyon 2024-yil 5-iyulda bo‘lib o‘tgan prezidentlik saylovida g‘alaba qozondi. Pezeshkian 1954-yil 29-sentabrda Mahobod shahrida tavallud topgan. Otasi Qasr-e Shirinda tug‘ilgan ozarbayjonlik eronlik, onasi esa eronlik ozarbayjon oilasida tug‘ilgan. 1973-yilda diplomini qoʻlga kiritib, muddatli harbiy xizmatni oʻtash uchun Zabol shahriga koʻchib oʻtdi. Aynan shu davrda u tibbiyotga qiziqa boshlagan. Xizmatni tugatgandan soʻng, u oʻz viloyatiga qaytib keldi va u yerda tibbiyot institutiga oʻqishga kirdi hamda umumiy tibbiyot yoʻnalishini tamomladi. Eron-Iroq urushi paytida (1980-1988) Pezeshkiyon tez-tez frontga borib turdi, u yerda tibbiy guruhlarni joʻnatish bilan shugʻullangan hamda jangchi va shifokor boʻlib ishlagan. Pezeshkiyon 1985-yilda umumiy amaliyot shifokori kursini tugatdi va tibbiyot kollejida fiziologiya fanidan dars bera boshladi. Pezeshkiyon fors tili bilan birgalikda ham ozarbayjon, ham kurd tillarini yaxshi biladi. Urushdan keyin Tabriz tibbiyot fanlari universitetida umumiy xirurgiya mutaxassisligi boʻyicha oʻqishni davom ettirdi. 1993-yilda u Eron Tibbiyot fanlari universitetida kardiojarrohlik boʻyicha kichik mutaxassislikni oldi. Keyinchalik u yurak jarrohligi boʻyicha mutaxassis boʻlib, 1994-yilda Tabriz tibbiyot fanlari universiteti prezidenti lavozimiga tayinlangan va bu lavozimda besh yil ishlagan. Pezeshkiyonning siyosiy yo‘li 1997-yilda Muhammad Xotamiy davrida sog‘liqni saqlash vaziri o‘rinbosari lavozimi bilan boshlangan. U to‘rt yildan so‘ng Sog‘liqni saqlash vaziri etib tayinlangan va 2001-2005-yillarda ushbu lavozimda xizmat qilgan. O‘shandan beri u besh marta Eron parlamentiga saylangan. Tabrizda boʻlgan va 2016—2020-yillarda parlament raisining birinchi oʻrinbosari lavozimida ishlagan. 2024-yil 6-iyulda Pezeshkiyon 2024-yil 5-iyul kuni bo‘lib o‘tgan Eron prezidentligi saylovining ikkinchi bosqichida 16,3 million (53,7 foiz) ovoz bilan g‘alaba qozonib, Eron prezidenti bo‘ldi. Pezeshkiyon Qurʼon oʻqituvchisi va shia musulmonlari uchun asosiy matn boʻlgan “Nahj al-balagʻah” – نَهْج ٱلْبَلَاغَة (Notiqlik yoʻli) ning qorisidir. U shuningdek, Eron-Turkiya doʻstlik jamiyati aʼzosi. Pezeshkiyonning rafiqasi ginekolog edi. 1993-yilda Pezeshkiyon avtohalokatda xotini va farzandlaridan birini yoʻqotdi. U qolgan ikki o‘g‘li va qizini yolg‘iz o‘zi katta qilgan va boshqa oila qurmagan. Uning qizi Zahro Pezeshkiyon Sharif texnologiya universitetida kimyo boʻyicha magistr darajasiga ega va Ruhoniy hukumati hokimiyatga kelishidan oldin Jam Petrochemical kompaniyasida ishlagan. Pezeshkiyon Tractor SC futbol klubi muxlisi. Manbalar Pezeshkiyonni iqtisodiy masalalarda aniq tajribaga ega deb hisoblaydi. Biroq uning Alirizo Zakaniy kabi siyosiy raqiblari uni korrupsiyaga aloqador odamlarni himoya qilishda ayblagan. @sharqshunos_tahlilchilar

🇺🇿🇹🇷 Turkiyalik birinchi kosmonavt Alper Gezeravchi Sharqshunos tahlilchilar intellektual klubining yoshlariga o‘zining salomlari va ezgu tilaklarini yo‘lladi. 👉 @sharqshunos_tahlilchilar

🇮🇳🇷🇺Modining Moskvaga tashrifi: G‘arb xavotirlari 📅2024-yil 26-iyun kuni Kreml matbuot kotibi Yuriy Ushakov Hindiston bosh vaziri Narendra Modining Moskvaga tashrifiga tayyorgarlik ko‘rilayotganini va yaqin orada sanalar e’lon qilinishini ta‘kidladi. Modining iyul oyida rejalashtirilgan Rossiyaga tashrifini Nyu-Dehli tashqi siyosatidagi muhim voqea deb hisoblash mumkin. 🗓Modi 2019-yilda Uzoq Sharqdagi Vladivostokda bo‘lgan va u oxirgi marta 2015-yilda Moskvaga tashrif buyurgan edi. 9 yildan so‘ng ilk bora Moskva safariga otlanmoqda va u bir hafta davom etgan ovoz berishda qisqa muddatda bosh vazir etib qayta saylanganidan bir oy o'tmay sodir bo'lmoqda. Modining Rossiya-Ukraina urushi boshlanganidan beri birinchi marta Moskvaga borishi ham ahamiyatlidir. Modi oxirgi marta 2022-yilda O‘zbekistonda bo‘lib o‘tgan Shanxay hamkorlik tashkiloti sammiti doirasida Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan uchrashgan va Putinga “hozir urush davri emas”, deb ta'kidlaydi. ⭐️Yangi Dehli Birlashgan Millatlar Tashkilotida (BMT) Rossiyani qoralash uchun ovoz berishda bir necha bor betaraf qolgan va Moskvaning Ukrainadagi urushini ochiqdan-ochiq tanqid qilishdan tiyilib kelgan. Shunday ekan, Modining yangi davrda Rossiya bilan strategik munosabatlarini mustahkamlashi G‘arbni yana bir bor g‘azablantiradi. Oxirgi saylovlarda ovozlarni yo‘qotib, o‘z obro‘sini yo‘qotgan Modi ma’muriyati xalqaro maydonda yanada samarali va qimmatli o‘yinchi bo‘lish uchun Moskva bilan aloqalarini mustahkamlashni ma’qul ko‘rayotgan ko‘rinadi. 📊Rasmiy dastlabki hisob-kitoblarga ko'ra, 2023-yilda Rossiyaning yalpi ichki mahsuloti (YaIM) 3,6 foizga oshdi. Ukraina urushi davrida G'arb sanksiyalariga qaramay, Rossiyaning BRICS a'zo davlatlari - Xitoy, Braziliya va Hindiston bilan savdosi 124,4 milliard dollarga o'sdi va bu Yevropa Ittifoqi, Buyuk Britaniya, AQSh va Yaponiya tomonidan Rossiya importining 70 foizga qisqarishini qopladi. Faqatgina Hindistonning Rossiya bilan oʻzaro savdosi yiliga 10 milliard dollardan 2023-yilda 50 milliard dollargacha koʻtarildi, bu asosan arzonlashtirilgan rus xom neftini sotib olish hisobiga. Rossiya xalqaro miqyosda nisbatan yakkalanib qolgan ssenariyda, bu ikki tomonlama savdo yuksalishi va yanada kuchayishi kutilmoqda. Hindiston yalpi ichki mahsuloti 2030-yilga kelib 5-8 trillion AQSH dollariga yetishi kutilmoqda, Rossiya va Hindiston oʻrtasidagi iqtisodiy aloqalar anʼanaviy eksportdan tashqari avtomobil va elektron komponentlarni ham qamrab olish uchun diversifikatsiya qilinishi kutilmoqda. Bu o'zgarish Moskvaga Ukraina urushi oqibatlarini yumshatish uchun Hindiston bilan hamkorlikdan foydalanish imkoniyatini taqdim etadi. Shu bois, Modining tashrifi chogʻida energetika sohasida hamkorlikni kuchaytirish kutilmoqda. ⁉️Mintaqaviy va global muammolar ham kun tartibidan joy oladi. Xususan, Ukraina, Afg‘oniston, Isroil-Falastin kabi strategik masalalar, shuningdek, BMT va boshqa xalqaro platformalarda hamkorlikni mustahkamlash masalalari ko‘rib chiqilishi mumkin. Yana logistika bo‘yicha kelishuvlar kutilmoqda. Rossiya bilan potentsial logistikani qo'llab-quvvatlash bo'yicha kelishuv Hindistonning Arktika mintaqasiga kirishini ham osonlashtirishi mumkin. Global isish Arktikada yangi yuk tashish yo'llari va strategik imkoniyatlarni ochar ekan, Hindiston ushbu geosiyosiy muhim mintaqada o'z ishtirokini o'rnatishga intilmoqda. Shu sababli, Arktikadagi Rossiya harbiy obyektlariga kirish Hindistonning strategik mavqeyini va mintaqadagi operatsion imkoniyatlarini sezilarli darajada mustahkamlashi mumkin. 💡Xulosa qilib aytganda, Hindiston va Rossiya xalqaro platformalarda mos keladigan pozitsiyalarni egallashi mumkin bo'lgan muhim o'yinchilardir. Misol uchun, ular umumiy manfaatlarini himoya qilish uchun Birlashgan Millatlar Tashkiloti kabi ko'p tomonlama tashkilotlarda hamkorlik qilishlari mumkin. Mintaqaviy masalalarda ham hamkorlik qilish imkoniyati mavjud. Masalan, Markaziy Osiyo va Afg‘oniston kabi mintaqalarda ularning umumiy manfaatlari bor. 👉 @sharqshunos_tahlilchilar

Trampning aytishicha, agar AQSh prezidenti aqlli bo‘lsa, Xitoy, Rossiya va Shimoliy Koreya “aslida dushman emas”.

“Xitoy, Rossiya, Shimoliy Koreya... agar sizda aqlli prezident boʻlsa, ular aslida dushman emas”, – dedi Tramp Virjiniyadagi saylovoldi kampaniyasi chogʻida.

27-iyun kuni AQSh prezidenti Jo Bayden bilan bo‘lib o‘tgan debatda Tramp, agar AQShda “haqiqiy” prezident bo‘lganida, Rossiya hech qachon Ukrainaga kirmagan bo‘lardi, deya istehzo qildi. @sharqshunos_tahlilchilar

Chapaev filmidan parcha (1934)

– Mana, Vasiliy Ivanovich, odamlar sarosimaga tushib qolishdi: siz bolsheviklar tarafdorisizmi yoki kommunistlarmi? – Nima? – Men, siz bolsheviklar tarafdorisizmi yoki kommunistlarmi, deb soʻrayapman? – Men Internatsional tarafdorman.

Baʼzi “kreslodagi siyosatchilar”ning fikrlarini oʻqib, siz shunday xulosaga kelasiz: ular uchinchi "xalqaro" tarafdorlar. Nomzod va saylovoldi tashviqoti tarmog‘i yig‘ilishlarda aytgan gaplaringiz uchun aynan siz javobgarsiz. Ularni siyosiy “maydonlarga” yuborishdan oldin o‘qishni, oʻylashni va tahlil qilishni unutmang. Siyosatda har bir aytilgan soʻz yuqori ahamiyat kasb etishi mumkin. @sharqshunos_tahlilchilar

🇷🇺🇰🇵Shimoliy Koreya poytaxti Pxenyan aholisi Rossiya delegatsiyasini yo‘l bo‘yida kutib olishmoqda. @sharqshunos_tahlilchilar