خانای قوبادی ــ گوتاری نوێ

‍ آرزو اندیشی در شعار و انفعال در عمل (نقدی بر جنبه شاعرانگی دادن ب مصیبت) ✍️صباح یوسفی ما به عنوان من ایرانی در ساحت نظر، گونه ای هستیم ودر ساحت عمل به گونه ای دیگر. و همیشه در طول تاریخ در دو ساحت متضاد زندگی کردیم . یکی از دلایل آن حاکمیت قدرت های استبدادیست که خواست و اراده خود را در فروپاشی سوژه گی ملت و به چنگ آوردنشان به عنوان رعیت می دیدند و ساحت عملی زندگی را در اختیار میگرفتند، لذا ملتی که دستشان از تاثیر گذاری بر ساحت عمل بسته بود خواست و آرزو و آرمان خود را در ساحت نظر دنبال کردند بنابراین ما در ساحت نظر زیبا و شورانگیز به تصویر کشیده شده ایم . اما در ساحت عمل فشل ، سر در گم ، رام و اهلی . همین نمونه موردی که تمام انرژی و وقت و آنتروپی هیجانی ما نصبت ب مصیبتهای روزمره در فضای مجازی مصرف و ارضاء میشه و در فضای واقعی بی انگیزه، سردرگم و منفعل هستیم. صرفا ایجاد اعتراض مبنی بر گذاشتن استوری، جنبه شاعرانگی دادن به کشتار و قتل یک فرزند و یک شهروند دردی را دوا نخواهد کرد. ‌‌متاسفانه سیل استوری و اعتراضات مجازی همیشه کوتاه مدت و بعد از مدتی دوباره در یک چرخه بی پایان رنج و امید سیزیف مأبانه، از اندوه تلخ خویش پاسداری میکنیم. چرا ما در ساحت نظر گونه ای هستیم ودر ساحت عمل به گونه ای دیگر ؟ بنظر می رسد این دوگانگی ناشی از آرزو اندیشی در ساحت نظر باشد و زندگی در واقعیت برساخته ای است که خواست و اراده قدرت های حاکم است ، یعنی ما در ساحت عمل و واقعیت به میل حاکمان زندگی می کنیم ( در موقعیت سوژگی صرف و منفعل) و در واقع ساحت نظر، اقلیم آرزوها و آرمان های ماست. آنچه که روشن است ما باید خود را در ساحت عمل باز شناسی کنیم و بدانیم که من واقعی برساخته دقیقا عکس من نظری و فشلیست که ب تصویر کشیده می‌شود.

🕊 پەپوولە باڵ شکاوەکەی کوردستانم مەهسا گیانم کە گەیشتیتە لای خودا پێی بڵێ لەو جیهانە وا خولقاندوویه شوێنێک هەیە کچ بوون لەوێدا تاوانە باڵی فڕینیان یەکجاری ئەسووتێنن خۆشی لە ژووری دڵیش بێ دەلاقەکان ئاگر دەدەن دەیمرێنن نابێ پیاو بزەی سەر لێوی ژن ببینێ زوڵفی ئەشێ پەرێشان نەبێ لە شانی ئەنا ئەبێتە هۆی گیانی ✍ #روناک_صمدی         (#باران) #مەهسا_ئەمینی ‎‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌ ‌ ٢٧٢٢/٠٦/۲٦ @gutariniwe

دروشمی سوور و دیاردەی مەرگی پیرۆز (خوێندنەوەیەک بۆ هەڵوێستی چەپی کوردستانی لە بەرامبەر مەرگی "شلێر رەسووڵی"دا) 🔴 عوسمان نووری (رێبین) یەکەم: مەرگی تراژیکی شلێر، و گێڕانەوە راست و چەواشەکانی گرێدراوی ئەو رووداوە، بووە هۆی دەنگدانەوە و رەنگدانەوە و هەڵوێستی جۆراوجۆر لە سۆشیاڵ میدیا و تەنانەت واقیعی کۆمەڵگای کوردیدا. کە ئەم رەنگدانەوەیە زیاتر بە هۆی ئەوەوە بوو کە وەها کارەساتێک لە ئەنجامدا بوو بە هۆی قوربانی بوونی ئەو خانمە. جا، جیا لە ئەوەی کە کارەساتێک روویداوە و کەسێک گیانی بەخت کردووە، چۆنیەتی بارگاوی کردنی ئەو رووداوە و مەرگی دەرەنجامی ئەو رووداوە بە هەندێک چەمکی ئەخلاقی پێوەندیدار بە ژن و مافی ژن و دەستدرێژی و داوێن پاکی و ... رەنگە گرنگترین هۆکاری ئەو دەنگدانەوەیە و پاشان هەڵوێست وەرگرتنی جیاواز بێت. دووهەم: جیا لە راستی و ناڕاستییەکانی رووداوەکە، رەوایەتی زاڵ ئەوەیە خاتوونێک بە فێڵ کێشراوەتە ماڵێک کە ماڵی خۆی نیە و پیاوی خاوەن ماڵ ویستوویە دەسدرێژی بکاتە سەری، لە ئەنجامدا خانمەکە لە دەلاقەی نهۆمی یەکەمەوە خۆی دەهاوێتە خوار و دوایی گیانی لە دەست دەدات. ئەم گێڕانەوەیە، راست یان درۆ، دەبێتە بنەما بۆ داوەری کردن، شڕۆڤە و شیکاری رووداوەکە و کاراکتەرەکانی ئەو رەوایەتە دابەش دەبن بە سەر دوو جەمسەری پاک (خانمەکە) و پیس (پیاوی خاوەن ماڵ)دا. پاک و پیس پێش هەموو شتێک دوو چەمکی ئەخلاقین کە پشت ئەستوورن بە بەهاکانی کۆمەڵگا و کولتوور و مێژوو. لەم نێوانەدا چەمکی "پیرۆزی"یش دێتە ناو کایەکەوە. جا پیرۆزی سوارە لە سەر واتای پاک، و باش، و دژ بە پیس و خراپ و لە رەتکردنەوەی خراپەدا گەشە ئەکات و وردە وردە بەرجەستە ئەبێتەوە تا شوێنێک کە رووداوەکە و هۆکارەکانی رووداوی ناخۆشی لەو چەشنە، بە گشتی دەکەوێتە ژێر سێبەری قوورسی پیرۆزی و لە پەراوێزدا قەتیس دەمێنێتەوە. سێهەم: ئێستا ئەگەر ئەو رەوایەتە بە پێچەوانەوە بیخوێنینەوە یانی لە سەر ئەم گریمانەیە کە پیاوەکە گیانی لە دەست بدایە و ئێستە خانمەکە بکوژ بایە، دیسانەوە هەمان ئەو چەمکە ئەخلاقیانە دەبوونە پێوەر لە سەر داوەری کردن، ئەمجار خانمەکە شەهیدی پێناو پاراستنی داوێن و نامووس نەبوو، بەڵکوو قاڕەمانی ئەو بوارە بوو، کە بە ئەگەری زۆر حەکایەتە ئاوای لێدەهات، خانمێک بۆ پارێزگاری لە شەرەف و نامووسی خۆی، کەسێکی دەستدرێژیکاری کوشتووە و ئەمە ئەچێتە خانەی دیفاعی مەشرووعەوە و دەبێ کەمپەینی رزگاریی بۆ بخرێتە رێ. جا ئەوەی کە مرۆڤێکی (ئەمجارە پیاو) گیانی لە دەسداوە دەکەوتە پەراوێزی لاواندنەوەی قارەمانێکی ژن، هەرچەندە بووبێتە هۆی مەرگی پیاوێکیش. چوارەم: لەو دوو رەوایەتە پێچەوانەوەیە دا(ژنی قوربانی و پیاوی قوربانی)، تەرازووی قەزاوەت و داوەری بەلای ژندا دەشکێتەوە. ئەم شکاندنەوەیە بەرلەوەی ئەنجامی داوەری لە سەر بنەمای بەها مرۆییەکان بێت، نواندنەوەی دۆخێکی ئۆبژێکتیڤی خەمڵێندراوە بە بەهای ئایینی و جوغرافیایی. لێرەدا چەمکە ئەخلاقییەکانی ئایینە کە ئەبێتە هۆی پیرۆز کردن یان داماڵینی پیرۆزی، و ئەمەش ئەوشتانەیە کە رەوتی سۆسیالیستی بە کاری دەگرێ بۆ جووڵەی پۆپۆلیستی و بە شەهید ناوزدەکردنی قوربانی، شلێر شەهیدە و شەهید  پیرۆزە لەبەر ئەوەی نامووسی پاراستووە تا ئاستی بەخت کردنی گیانی. لێرەدا ژیان دەکەوێتە پەراوێزی مەرگەوە، مەرگێکی پیرۆز کە رەسەنتر و بە بایەخترە لە ژیان، نامووس و شەرەف بنەمایە بۆ گەڵاڵە کردنی چەمکی شەهید، ئەمەش هەمان ئەو نامووسەیە وەک دروشم و وانە ئەیەوێ فێری رەگەزی ژنی بکات کە بڵێن "ئێمە نامووسی کەس نین". پێنجەم: ئەوەی ئاماژە کرا بارگاوی کردنی چەمکی مەرگی پیرۆز بوو بە بەهاکانی ئایین، جا لە هەمووانەوە دیارە کە بیرۆکەی ماتریالیستی چەندە دژ بەو چەمکانە دەوەستێتەوە، بەڵام لێرە سواری شەپۆلەکە ئەبێت چوونکوو پێویستی بە دیاردەی پیرۆزە. لێرە ئیتر کەرنەڤاڵ و شەوی جەماوەری گرنگە نەک مافی ژیان بۆ شلێری قوربانی و چارەنووسی داهاتووی خێزان و منداڵەکانی، لێرە کاراکتەری نێریش کە دیسان خۆی قووربانییە، -بەڵام قوربانییەکی تاوانکار- دەبێتە کاراکتەری رەش و شەیتانیی ئەم حەکایەتە و تەنانەت داوای کوشتنی بۆ دەکرێ، کە ئەو کوشتنەش هەمان قیساسە کە حوکمێکی ئایینیە. لە راستیدا چەپ لە فەلسەفەی بنەمایی پاراستی گیان و کەرامەتی مرۆڤەوە، دادەبەزێ بۆ هەندێ دروشمی رەنگین، بۆ جێکردنەوەی خۆی لە فەزای پۆپۆلیستیی کۆمەڵگادا و بۆ باشتر سوار بوون لە سەر شەپۆلی رق و تووڕەیی خەڵک، داوای کوشتنی مرۆڤێکی تریش ئەکات. واتە مەرگ بە مەرگ چارەسەر ئەکات. شەشەم: بۆ کەرنەڤاڵی سۆسیالیستی، قوربانی کالایە، جا بۆ ئەوەی ئەو کالایە دڵڕفێنتر بکرێت پیرۆزیش دەکرێت. لێرە بەدوا بە کالایی بوونی مرۆڤە کە لێمانەوە دەردەکەوێت، بە کالا بوونێک کە مارکس و فەلسەفەی مارکسیستی دژی وەستانەوە و بە دەرکەوتەی جیهانی سەرمایەدارییان ئەزانی.

ئەگەر شلێر لەو رەوایەتەدا کە هەیە و وەک گریمانە دایبنێین نەمردایە و دوایی لە ژێر گوشاری عورف و کۆمەڵگا و شار و گەڕەک و بنەماڵەدا، تووشی خەمۆکی یان هەر کێشەیەکی تر ببایە دیسان قوربانی بوو، ئەودەم ئیدی کالایەک نەبوو کە بتوانن پیرۆزی بکەن و نەئەبوونە خاوەنی، چوونکوو هێزی پێشڕەوی سۆسیالیزمی شەرقی قوربانی مردووی پیرۆزی، لا گرنگترە تا قوربانی زیندووی فڕێدراوی رێسا چەوتەکانی کۆمەڵگا. حەوتەم: ئەگەر رەوایەت، بە پێچەوانەی ئەوەی روویداوە بوایەت و کاراکتەری نێر قوربانی بووایە، دیسان ژن کاڵایەکی دڵڕفێن بوو، ئەمجار وەک قارەمانێکی دژ بە دەسدرێژی، کە ئەمیش دیسان بۆ هەرا و جەنجاڵی سۆسیالیستی پێویستە . بنەمای چەمکی ژنی قوربانی (کوژراو)، و ژنی قارەمان (بکوژ)، دیسان گەڕانەوەیە بۆ ئەو زەینییەتەی کە ژن؛ بوونەوەرێکی بێ ئیرادە و بێ دەسەڵاتە و بەردەوام لە ژێر دەسەڵاتی پیاو دایە و ئەگەری دەسدرێژی کردنە سەری هەیە، ئەم کاراکتەرە مێیە ماناکەی لەگەڵ روانگەی ئایینی ئۆبژێکتیڤی "زەعیفە"دا هەر یەک ناوەرۆکە لەبەر ئەوەی زەعیف بوون و بێ ئیرادەیی ژنی پێش مەرجی بوونی ژن وەک نیوەی کۆمەڵگا و وەک مرۆڤ داناوە. بۆیە ئەگەر بکوژ بێت قارەمانە و کارێکی گرنگی ئەنجامداوە و ئەو گرنگییەش خۆڕاگریی ئۆبژەی ژنە لە بەرامبەر سۆبژەی پیاودا، ئەگەریش قوربانی بێت دیسان ئەنجامی هەمان خۆڕاگرییەیە کە پیاو لە مرۆڤ بوون دادەماڵێ و جیا لە هەموو رەهەندە جێی سرنجەکانی ژیانی ئەو دوو کاراکتەرە، پیاو ئەبێتە دڕندە. لێرە ئەوەی رەوتی چەپ لە وەها کارەساتێکدا دەیکات، تەنیا وەسفی ستەم لێکراویی ژنە، کە بۆ ئاگایی پێویستە، بەڵام هەر لە قۆناخی وەسفدا دەمێنێتەوە و خۆی سەرقاڵی دروشم و لافیتە ئەکات، تا ئەوەی بیر لە چارەسەر بکاتەوە. هەشتەم: لە ئەنجامدا ئەو سەر لێشێواوییەی کە بە ناوی ئۆمانیزمی سۆسیالیستی و فێمێنیزمی چەپەوە بە خەڵکی دەفرۆشنەوە، بە بارێکا خۆی لە داو و بەندی چەمکە ئەخلاقی - ئایینییەکانی نامووس و شەرفدا گیری کردووە و بە بارێکی تریشدا لە فەزای هەژموونیکی دونیای بێ ڕەحم و مرۆڤ تاسێنی نیۆلیبراڵدا بۆ شەرعیەت دان بەخۆی بانگەشەی بەکالا کردنی ژن سەر دەدات. کاراکتەری ژن لەو رووداوەدا وەک قوربانیی پیرۆز، کالایەکی دڵخوازە و لە رەوایەتی پێچەوانەشدا وەک قوربانی فڕێدراو، کالایکی ئیسقاتیە کە شایانی ئاوڕدانەوە نیە. لە هەر دوو حاڵەتی قوربانی - قارەمان دا، ژن کەرەستەیە بۆ رەوایی بەخشین بە فیزیکی جووڵەی بە ناو سوسیالیستی، ئەویش بە قیمەتی پێشێل کردنی مرۆڤێک، کە وەک ئاماژەم کرد بە میکانیزمەکانی ئایین و عورف پیرۆز دەکرێ و بە میکانیزمەکانی نیۆلیبراڵ بە کاڵا دەکرێت.و بەمجۆرە خۆی لە بەرپرسیارێتی کێشە فرە رەهەندەکانی کۆمەڵگا دەدزێتەوە، لەولایشەوە بە پێ دزە دێتەوە ناو کایەکەوە و خۆی دەکا بە خاوەنی چارەسەریی کێشەکە. کۆتایی: ئەوەی وترا تەنیا و تەنیا رەخنەیە لە فەلسەفەی چەپی کوردی کە خۆی بەشێکە لە شڵەژاوی و شپرزیەکانی چەپی رۆژهەڵاتی گۆی زەوی. و هەرگیز مەبەست ئەوە نیە داکۆکی لە سیاسەت و فەلسەفەی لیبراڵ و نیۆلیبراڵ یان ئایین بکرێت، بەڵکوو مەبەست ئەوەیە کۆمەڵگا چەندە گیرۆدەی نابەرابەریی کۆمەڵایەتی، ئابووری، ئینیکی، چینایەتی و جینسی بێت، ئەو لافیتە و دروشمە سوورانە ئەڵتەرناتیڤێکی قورس و قایم نین لە بەرامبەر ئەو هەموو کێشەیەی کە مرۆڤ، لە دەستپێکی هەزارەی سێهەمدا گیرۆدەیەتی. @gutariniwe

📕 «عەقیدەی مەرزیە»ی مەولەوی لە ڤەژینبوکسدا دانرا «عەقیدەی مەرزیە» دەفتەرە شیعرێکە لە بەرهەمەکانی سەید عەبدولڕەحیمی تاوەگۆزی ناسراو بە «مەولەوی» (١٨٠٦-١٨٨٢). بەپێچەوانەی دیوانی مەولەوی کە بە کوردیی گۆرانی هۆنراوەتەوە، عەقیدەی مەرزیە بە کوردیی ناوەندی و بە شێوەی جافی دانراوە. بابەتەکەی زانیاریی کەلام و بیر و باوەڕی ئایینی ئیسلام و تەریقەتە. شیعرەکان لەسەر قاڵبی مەسنەوی و بە کێشی ١٠ بڕگەیی نووسراون. - سپاس بۆ دادە «هۆزان عەزیزی»، دادە «حەسیبە سەییدی» و کاک «ئارەش مێهرەبان»، کە دەقی کتێبەکەیان تایپ کردەوە. https://books.vejin.net/ck/news/1095 https://books.vejin.net/ck/book/105

🟢 بۆ خانای قوبادی شاعیر و بیرمەندی مەزنی گەلەکەمان بە ناوی خودای خالقی "خانا" بەدیهێنەری کەلام و مانا سەلات و سەلام هەزاران هەزار لەسەر موحەممەد ڕەسووڵی نازار باباسی خانای جوانڕۆیی تەبار بەیان کەم بە پێی کتێب و وتار موحەممەد ناوە خانای خۆش خەیاڵ ئەستێرەی گەشە, مانگە لە سەر یاڵ زانا و شاعێرێ بۆ هەموو دەورە خانی تایفەی قوبادی گەورە لە دایک بوون و چوونی بۆ لای خوا باش دیاری نیە کوردانە ژیا یەک سەد و سیازدە یان لە هەشتا و پەنج ساڵی یەک هەزار کەوتە دەر چوون گەنج لە حوجرەی قەدیم زانکۆی ئەدیبان وەری گرت عیلم و زانست و ئیمان لای وابوو ئەگەر فارسی شەککەره کوردی ئاوەکەی حەوزی کەوسەرە بەرهەمی زۆری بە سەختی نووسی بەڵام نەماوە زۆربەی لێنووسی بە وشەی کوردی نووسینی قورئان داخی سەد داخم وون بووە لێمان خەسرەو و شیرین بە لەفزی کوردی وەک تەزوێح هۆنی زەریف بە وردی "نظامی" خۆێچی مات و واق ماوە ئەم وەرگێڕانە چەنێ خۆش باوە هەموو ئەحواڵی خەسرەو و شیرین کەین و بەین و عەشق, دڵداری و ئەوین باسی لێ ئەکا بە پاکی و حەیا پەردەی بێشەرمی لە سەر لانابا وەرگێڕە, بەڵام هۆنەرێ هۆساس پێکخەری جوانی سوورەت و ماناس لە حەفت بەندەکەی دوای دۆعا و نزا عەقیدەی جەبری دەر ئەبڕێ ئازا خودا پەرەستێ بێ فێڵ و ڕیا یەکسەر ملکەچی قەدەرەو قەزا بێژەری حەقق و دژی زاڵمان یادی بەڕێزی وێردی سەر زمان مایەی شانازی هەموو کوردانە پیاوانی وەک ئەو دانە بە دانە "سەلاح" بە قوربان کەلامی جوانی ڕۆحم بە فیدای شەهدی بەیانی هەزار و چوارسەد ساڵی هەتاوی ئەم شێعرەم نووسی بە خۆشی ناوی باقیاتێ بێ بۆ قەبری تارم مەقبووڵی خوابێ بیر و وتارم مانگی سەرماوەز لە وەرزی پاییز پێشکەش بە هەموو کوردانی ئازیز 🔴 سەلاحەددین زائبی ـ جوانڕۆ @gutariniwe

لە وڵاتی ئێمەدا نەوت و ژن هاوبەشن لە بەسەرهاتیاندا نەوت بە دەست ئینگلیزەوە زەوت کراوە و ژنیش گیرۆدەی کۆت و بەندی بیروبڕوای کۆنەپەرستانە . لە وڵاتی ئێمەدا ، ئەو دوانە دەسووتێن هەتا ئەم مەڵبندە بەڕووناکیی بمێنێتەوە کەژاڵ شێرزاد @gutariniwe