حافظ‌پژوهی گروه دبیران ادبیات فارسی کشور

#کلاس‌آنلاین در کانال حافظ‌خوانی ✔️🔹شرح مختصری از غزل ۱۵۲ حافظ با مطلع در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد عشق پیدا شد و آتش به همه‌ عالم زد ✅ این غزل یکی از غزل‌های انگشت شمار عرفانی از حافظ است 🎙 #محمدرضاکاکائی ۴ خرداد ماه ۱۴۰۲ خورشیدی 🔹کانال حافظ‌‌‌خوانی ✔️ https://t.me/hafezaneha1

تبادل روزهای پنجشنبه (فرم گیری یک روز قبل⏪ چهارشنبه ) حداقل ممبر ۱۰۰۰ حمایتی ۵۰۰ با ویو مناسب ♦️تبادل فولدری https://t.me/+vKWsBQ-E4HIyMWNk

پوزش چون وسط مطالب و بحث‌های گروهی بودند بازارسال شدند🌹

#کلاس‌آنلاین در کانال حافظ‌خوانی ✔️🔹شرح مختصری از غزل ۲۶ حافظ با مطلع زلف آشفته و خوی کرده و خندان لب و مست پیرهن چاک و غزل‌خوان و صراحی در دست 🎙 #محمدرضاکاکائی ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ خورشیدی 🔹کانال حافظ‌پژوهی ✔️ https://t.me/hafezpajohi

📍شاخ / جام من همان ساعت که از می خواستم شد توبه‌کار گفتم این شاخ اردهد باری پشیمانی بود #حافظ شاخ یا سَرون، که بالغ (شراب قدحی) هم گفته‌اند، کهن‌ترین جام باده است که هنوز در گرجستان به کار می‌برند. 📜کهن‌ترین مأخذ ما در «اوستا» است، آنجا که در وندیداد از تشتها یا جام‌های باده نام می‌برد، در این روال: «زرین، سیمین، آهنین، پولادین، سنگین، گلین، دارین (چوبین)، شاخین». در زبان سنسکریت هم sakha یا شاخه آمده. 📜تاریخچهٔ این جام برمی‌گردد به کشته شدن گاو یکتا که از خون آن گاو، شراب پدید آمد و از شاخش نخستین جام باده نمودار گشت. ✅فرهنگ‌ها نیز گاه به درستی و گاه با اندکی تحریف از این جام یاد کرده‌اند. اسدی طوسی: شاخ «سروی گاو را گویند.» (لغت فرس، ص۱۳۷) برهان قاطع: «سرو را پیالهٔ شراب نیز گویند.» و در اوستائی هم sru و srva باشد. انجوی شیرازی: «شاخ ظرفی که در آن شراب نوشند و در ولایت گرجستان شراب و بوزه به شاخ گاو و بز کوهی میانه تهی خورند». برهان تبریزی نیز بن پایهٔ ایرانیِ این جام را از یاد برد و نوشت: «پیاله و ظرفی که در آن شراب خورند و چون در ولایت گرجستان بیشتر شراب را در شاخ گاو می‌خورند به این اعتبار، پیاله و ظرفی را که در آن شراب خورند، شاخ گفته‌اند.» 🔖در دوره اسلامی این جام را «شاخ باده» یا «شاخ طرب» و یا «شاخ نشاط» می‌گفتند. ↩️ در دوران حافظ نیز شاخ در معنای باده یا جام معمول بوده است و اگر جام شاخ به دوران حافظ باب نبود، مطهر شاعر هم‌زمانش که از شیراز به هند رفت، نمی‌سرود: دل به می‌ زنده کن ای دوست که بی‌میوهٔ می نیست از شاخ طرب مایهٔ برخورداری ▪️خاقانی جام شاخ را در کنار واژهٔ «پیردهقان» آورد که به مفهوم شراب است: هین جام رخشان در دهید آزاده را جان در دهید آن پیر دهقان در دهید از شاخ برنا ریخته ◾️اسفرنگی: در آفتاب جام تو گل کرد شاخ باده گشت از صفاش عارض یاقوت ارغوانی (دیوان، ص۵۰۳) ◾️شمس طبسی شاعر سده ششم قمری مفهوم واژه را به روشنی بدست داده است: در کش آن شاخ پر از باده از آن کز لطفش مرغ جان خواهد تا که طبع سمندر گیرد (دیوان، ص۱۱۳) ◾️شیخ ناصر سرهندی از شاعران سدهٔ یازدهم، از نشئه شاخ چنین سروده است: به دستی که انداز مل کرده است به شاخی کزو نشأه گل کرده است (مخزن‌الغرایب، ج۴، ص۱۵۳) ◾️مولانا نیز در شاخ و ماغ یا مرغ برکه که بر روی صراحی‌ها و درون ساغرها نقش می‌زدند و نمونه‌ها فراوان‌اند. در بیت زیر سخن مولوی جز این نیست که بِهِل (رغم) مرغ صراحی (ماغ) را و پر کن آن شاخِ سرگشادهٔ تهی را: رغم سپید ماغ را رقص در آر شاخ را وان كرم فراخ را بازگشای تو به تو ✅📚🔎✍گردآوری و تحقیق: #محمدرضاکاکائی 🗓 ۱۹ تیرماه ۱۴۰۳خورشیدی ⤵️🔻برخی از منابع که بررسی شده است ➖در بزم حافظ خوش‌خوان، هما ناطق، انتشارات خاوران، چاپ اول، پاریس، بهار۱۳۸۳. صص۴۳۳-۴۳۷ ➖برهان‌ قاطع، محمدحسین خلف تبریزی معروف به برهان، به کوشش دکتر محمد معین، ج۲، ص۱۱۳۰. ➖فرهنگ جهانگیری، جمال‌الدین حسین‌بن فخرالدین انجوی شیرازی (سده دهم و آغاز یازدهم). مشهد: چاپ دانشگاه مشهد۱۳۵۱، ج۱، ص۳۷۸. ➖دیوان قوام‌بن‌رستم (مطهر) ترتیب و تصحیح از عبدالرزاق، پتنه، خدابخش اورینتل پبلک لایبرری، بی‌تاریخ. ص۱۷۰. ➖دیوان خاقانی به کوشش دکتر ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار، ۱۳۲۸. ص۳۷۷. ➖مولوی، کلیات شمس تبریزی با مقدمهٔ بدیع‌الزمان فروزانفر به کوشش علی دشتی_فروزانفر. تهران: چاپ سپهر۱۳۶۰، ص۸۰۹. 🔹کانال حافظ‌پژوهی ✔️ https://t.me/hafezpajohi

#کلاس‌آنلاین در کانال حافظ‌خوانی ✔️🔹شرح مختصری از غزل ۲۶ حافظ با مطلع زلف آشفته و خوی کرده و خندان لب و مست پیرهن چاک و غزل‌خوان و صراحی در دست 🎙 #محمدرضاکاکائی ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ خورشیدی 🔹کانال حافظ‌پژوهی ✔️ https://t.me/hafezpajohi

📍شاخ / جام من همان ساعت که از می خواستم شد توبه‌کار گفتم این شاخ اردهد باری پشیمانی بود #حافظ شاخ یا سَرون، که بالغ (شراب قدحی) هم گفته‌اند، کهن‌ترین جام باده است که هنوز در گرجستان به کار می‌برند. 📜کهن‌ترین مأخذ ما در «اوستا» است، آنجا که در وندیداد از تشتها یا جام‌های باده نام می‌برد، در این روال: «زرین، سیمین، آهنین، پولادین، سنگین، گلین، دارین (چوبین)، شاخین». در زبان سنسکریت هم sakha یا شاخه آمده. 📜تاریخچهٔ این جام برمی‌گردد به کشته شدن گاو یکتا که از خون آن گاو، شراب پدید آمد و از شاخش نخستین جام باده نمودار گشت. ✅فرهنگ‌ها نیز گاه به درستی و گاه با اندکی تحریف از این جام یاد کرده‌اند. اسدی طوسی: شاخ «سروی گاو را گویند.» (لغت فرس، ص۱۳۷) برهان قاطع: «سرو را پیالهٔ شراب نیز گویند.» و در اوستائی هم sru و srva باشد. انجوی شیرازی: «شاخ ظرفی که در آن شراب نوشند و در ولایت گرجستان شراب و بوزه به شاخ گاو و بز کوهی میانه تهی خورند». برهان تبریزی نیز بن پایهٔ ایرانیِ این جام را از یاد برد و نوشت: «پیاله و ظرفی که در آن شراب خورند و چون در ولایت گرجستان بیشتر شراب را در شاخ گاو می‌خورند به این اعتبار، پیاله و ظرفی را که در آن شراب خورند، شاخ گفته‌اند.» 🔖در دوره اسلامی این جام را «شاخ باده» یا «شاخ طرب» و یا «شاخ نشاط» می‌گفتند. ↩️ در دوران حافظ نیز شاخ در معنای باده یا جام معمول بوده است و اگر جام شاخ به دوران حافظ باب نبود، مطهر شاعر هم‌زمانش که از شیراز به هند رفت، نمی‌سرود: دل به می‌ زنده کن ای دوست که بی‌میوهٔ می نیست از شاخ طرب مایهٔ برخورداری ▪️خاقانی جام شاخ را در کنار واژهٔ «پیردهقان» آورد که به مفهوم شراب است: هین جام رخشان در دهید آزاده را جان در دهید آن پیر دهقان در دهید از شاخ برنا ریخته ◾️اسفرنگی: در آفتاب جام تو گل کرد شاخ باده گشت از صفاش عارض یاقوت ارغوانی (دیوان، ص۵۰۳) ◾️شمس طبسی شاعر سده ششم قمری مفهوم واژه را به روشنی بدست داده است: در کش آن شاخ پر از باده از آن کز لطفش مرغ جان خواهد تا که طبع سمندر گیرد (دیوان، ص۱۱۳) ◾️شیخ ناصر سرهندی از شاعران سدهٔ یازدهم، از نشئه شاخ چنین سروده است: به دستی که انداز مل کرده است به شاخی کزو نشأه گل کرده است (مخزن‌الغرایب، ج۴، ص۱۵۳) ◾️مولانا نیز در شاخ و ماغ یا مرغ برکه که بر روی صراحی‌ها و درون ساغرها نقش می‌زدند و نمونه‌ها فراوان‌اند. در بیت زیر سخن مولوی جز این نیست که بِهِل (رغم) مرغ صراحی (ماغ) را و پر کن آن شاخِ سرگشادهٔ تهی را: رغم سپید ماغ را رقص در آر شاخ را وان كرم فراخ را بازگشای تو به تو ✅📚🔎✍گردآوری و تحقیق: #محمدرضاکاکائی 🗓 ۱۹ تیرماه ۱۴۰۳خورشیدی ⤵️🔻برخی از منابع که بررسی شده است ➖در بزم حافظ خوش‌خوان، هما ناطق، انتشارات خاوران، چاپ اول، پاریس، بهار۱۳۸۳. صص۴۳۳-۴۳۷ ➖برهان‌ قاطع، محمدحسین خلف تبریزی معروف به برهان، به کوشش دکتر محمد معین، ج۲، ص۱۱۳۰. ➖فرهنگ جهانگیری، جمال‌الدین حسین‌بن فخرالدین انجوی شیرازی (سده دهم و آغاز یازدهم). مشهد: چاپ دانشگاه مشهد۱۳۵۱، ج۱، ص۳۷۸. ➖دیوان قوام‌بن‌رستم (مطهر) ترتیب و تصحیح از عبدالرزاق، پتنه، خدابخش اورینتل پبلک لایبرری، بی‌تاریخ. ص۱۷۰. ➖دیوان خاقانی به کوشش دکتر ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار، ۱۳۲۸. ص۳۷۷. ➖مولوی، کلیات شمس تبریزی با مقدمهٔ بدیع‌الزمان فروزانفر به کوشش علی دشتی_فروزانفر. تهران: چاپ سپهر۱۳۶۰، ص۸۰۹. 🔹کانال حافظ‌پژوهی ✔️ https://t.me/hafezpajohi

درود استاد خواهش می‌کنم به نظرم تو اون بیت به معنی خارج شدن نیست چون با معنی بیت سازگار نیست با احترام به نظر شما سپاس از همراهی و مطالب مفید شما🙏