FactNameh | فکت‌نامه

🔹نام مسعود پزشکیان به عنوان نهمین رئیس‌جمهور ایران اعلام شد. ما در فکت‌نامه در طول مناظره‌های انتخاباتی، ادعاهای مختلف او را بررسی کردیم. 🔹او تاکنون دو نشان نادرست، سه نشان گمراه‌کننده، دو نشان نیمه‌درست و یک نشان درست گرفته است. 🔹پروفایل مسعود پزشکیان در سایت فکت‌نامه را اینجا ببینید. 🌐 @Factnameh

❌ ادعای نادرست درباره اینکه علی خامنه‌ای رای خود را در مقابل هیات اجرایی صندوق نوشت 🔹با انتشار ویدیوی لحظه رای دادن علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری دوره چهاردهم بعضی از کاربران شبکه‌‌های اجتماعی این شبهه را مطرح کردند که او رای خود را در مقابل هیات اجرایی صندوق نوشته و گروهی بر این عقیده‌اند که حرکت دست او نشان می‌دهد که به پزشکیان رای داده است. 🔹این ادعاها بی‌اساس است. 🔹چیزی که خامنه‌ای در مقابل هیات اجرایی نوشته مشخصات خود اوست و این روالی معمول است. دقایقی بعد دیده می‌شود که او وقتی به سمت صندوق می‌رود رای را از جیب خود بیرون آورده و به صندوق می‌اندازد. 🔹بنابراین هم این ادعا که او رای را در مقابل چشم هیات اجرایی نوشته و هم اینکه حرکت دستش احتمالا نشان از رای دادن او به پزشکیان دارد، نادرست است. 🔹بررسی فیلم رای دادن خامنه‌ای در دوره‌های پیشین ریاست جمهوری هم نشان می‌دهد که او قبلا هم این مرحله کار، یعنی ثبت مشخصات خود را روی میز هیات اجرایی انجام می‌داد و بعد رای را که از قبل آماده کرده و به همراه دارد به صندوق می اندازد. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 👈 در تلگرام بخوانید 🌐 @Factnameh

🔹در این دو جدول، عدد‌های مضرب سه را با رنگ سبز نشان داده‌ایم. 🔹برای مشاهده جدول‌ها می‌توانید به لینک‌های زیر مراجعه کنید: https://infogram.com/fc-ellection-numbers-2-1h0n25okde8mz4p https://infogram.com/fc-ellection-numbers-1-1h984wvjpyggz2p 🌐 @Factnameh

🔹 آیا تعداد آرای مرحله اول انتخابات ضرب در سه شده‌اند؟ 🔹آمار رسمی وزارت کشور جمهوری اسلامی نشان می‌دهد، تعداد آرای چهار نامزد، تعداد آرای باطله و طبیعتا تعداد کل آرای در انتخابات دور اول ریاست‌جمهوری چهاردهم مضرب سه بوده‌اند. 🔹احتمال اینکه پنج عدد، یعنی آرای ۴ کاندیدا و رای‌های باطله به صورت تصادفی مضرب سه در بیایند، بسیار پایین است. بررسی‌های آماری فکت‌نامه نشان می‌دهد چنین پدیده‌ای در ادوار انتخابات ایران و انتخابات سال‌های اخیر در دنیا بی‌سابقه است. 🔹شاید شبیه‌ترین مورد، انتخابات دور دوم فرانسه در آوریل ۲۰۲۲ است که در آن آرای ماکرون، لوپن و آرای باطله (مجموع آرای سفید و نامعتبر) هر سه مضرب ۳ بودند، اما چنین چیزی با احتمال یک به ۲۷ قابل مقایسه با آنچه در ایران با احتمال یک به ۲۴۳ اتفاق افتاده نیست. 🔹اما اینها به معنی این نیست که اعداد انتخابات دوره چهاردهم لزوما در ۳ یا عدد ثابت دیگری ضرب شده‌اند. 🔹اولا، چنین الگویی در آمارهای جزئی و تفکیکی مانند آمار استان‌ها یا آمارهای مرحله‌ای دیده نمی‌شود. یعنی اعدادی که حاصل جمع آنها نتیجه نهایی انتخابات را رقم زده با ضریب ثابتی بزرگ نشده‌اند. 🔹دوم، در جمهوری اسلامی تقلب و عددسازی با الگوی استفاده از ضریب ثابت بی‌سابقه نیست، معمولا برای چنین کارهایی از روش‌های پیچیده‌تر از ضریب ثابت آن هم در مرحله پایانی استفاده می‌شود. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 👈 در تلگرام بخوانید 🌐 @Factnameh

🎙 نمودارهای سعید و مسعود 🔹قسمت ۱۷۰ پادکست هفتگی فکت‌نامه نیز مانند قسمت قبلی به مناظره‌ها و ادعاهای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در ایران پرداخته است. این انتخابات به دور دوم رفت و دو مناظره دیگر بین مسعود پزشکیان و سعید جلیلی به عنوان کاندیداهای نهایی برگزار شد و فکت‌نامه نیز روند درستی‌سنجی همزمان این مناظره‌ها را در هفته اخیر نیز ادامه داد؛ مناظره‌هایی که کمی متفاوت از دور نخست برگزار شد و نامزدها بارها به بحث و جدل با یکدیگر پرداختند. 🔹در ابتدا توضیح دادیم که چرا درباره کنفرانس جهانی فکت‌چکرها (Global Fact) در این قسمت گزارشی نداده‌ایم و چند کلمه‌ای هم درباره پادکست «هزار داستان بودجه» و سوژه جذاب و عجیب قسمت دوم این پادکست حرف زده‌ایم. 🔹در ادامه پادکست این هفته فکت‌چک‌های مناظره اول در دور دوم انتخابات را مرور کردیم. در این مناظره ۶ درستی‌سنجی همزمان انجام شد که ۲ ادعا نادرست و ۲ ادعا درست و یک ادعا نیز گمراه‌کننده بود. 🔹سپس به مرور درستی‌سنجی صحبت‌های مطرح‌شده در مناظره دوم پرداختیم. در دومین و آخرین مناظره جلیلی و پزشکیان، در مجموع ۹ ادعا را درستی‌سنجی کردیم که البته یکی از آنها تکرار یک ادعا از سوی جلیلی بود و قبلا آن را فکت‌چک کرده بودیم. یک ادعا نیز از سوی پزشکیان درباره قیمت گوشت مطرح شد اما در میان درستی‌سنجی‌های مناظره از قلم افتاد و بعد از ضبط پادکست منتشر شد و به آن نشان «نادرست» دادیم. 🔹به جز این دو فکت‌چک، از هفت درستی‌سنجی باقیمانده، یک ادعا نیمه‌درست بود، ۳ ادعا نشان گمراه‌کننده و ۳ ادعا نیز نشان نادرست دریافت کردند. 🔹در پایان این قسمت پادکست هفتگی فکت‌نامه، ادعای فرمانده کل سپاه درباره تفاوت محبوبیت ابراهیم رئیسی و حسن روحانی را مرور کردیم و توضیح دادیم که چرا به آن نشان «نادرست» داده‌ایم. 🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در گوگل پادکست بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 🌐 @Factnameh

🔹 آیا قطع اینترنت در شرایط اضطراری پروتکل‌های جهانی دارد؟ 🔹در روزهای اخیر، ادعاهای متفاوتی درباره پشتوانه‌های حقوقی یا پروتکل‌های بین‌المللی مطرح می‌شود که این حق را به حکومت‌ها می‌دهند تا در شرایط بحرانی برای امنیت ملی (مانند آبان ۱۳۹۸) حق آزادی بیان و گردش آزاد اطلاعات شهروندان‌شان را نقض کرده و «اینترنت را قطع کنند». 🔹پروتکل جهانی برای «قطع اینترنت» در شرایطی شبیه آبان۹۸ وجود ندارد اما میثاق‌های جهانی مانند اساسنامه اتحادیه جهانی مخابرات به جمهوری اسلامی این امکان را می‌دهد که نقض آشکار حقوق بشر و سلب آزادی بیان ایرانیان و سرکوب دیجیتال مردم معترض در آبان ۱۳۹۸ را توجیه حقوقی کند. 🔹مطابق مواد ۳۴ و ۳۵ اساسنامه اتحادیه جهانی مخابرات ITU (مصوب ۱۳۷۱ مجلس شورای اسلامی) حکومت‌ها این حق را برای خود قائلند که «با رعایت قوانین داخلی» در مواردی مربوط به امنیت ملی، اینترنت را قطع کنند. با وجود قید «رعایت قوانین داخلی» در قطع اینترنت در آبان۹۸ اصل ۷۹ قانون اساسی رعایت نشده زیرا وضعیت اضطراری باید مصوبه مجلس را داشته باشد. این موردی از تداخل وظایف شورای عالی امنیت ملی زیر نظر رهبری جمهوری اسلامی و قوه مقننه است. 🔹سیدعلی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۳۷۷ در حکمی با عنوان «سیاست‌های کلی شبکه‌های اطلاع‌رسانی رایانه‌ای» برای ورود اینترنت به ایران، هفت شرط گذاشت و که بند هفتم آن «اقدام مناسب برای دستیابی به میثاق‌ها و مقررات بین‌المللی و ایجاد اتحادیه‌های اطلاع‌رسانی با سایر کشورها به‌ویژه کشورهای اسلامی به‌منظور ایجاد توازن در عرصه اطلاع‌رسانی بین‌المللی و… مقابله با سلطه جهانی» بود. 🔹یعنی از حدود ۲۵ سال پیش دولت جمهوری اسلامی به‌دنبال این بوده که با استناد به همین میثاق‌ها و مقررات بین المللی، زمینه‌های حقوقی به وجود بیاورد که بعدها بتواند از آنها برای توجیه وقایعی مانند قطع اینترنت در آبان ۹۸ در عرصه‌های بین‌المللی استفاده کند. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 👈 در تلگرام بخوانید 🌐 @Factnameh

🔹این روزها طبق داده‌های سایت فکت‌نامه، شاهد مراجعه بسیار زیاد مخاطبان به گزارشی هستیم که در فروردین ۱۴۰۰ با عنوان «انتخابات با مشارکت زیر ۵۰ درصد و مکانسیم‌های حقوقی سازمان ملل متحد» منتشر کردیم. 🔹در آن گزارش به این ادعا که «اگر در حکومتی ۵۰ درصد مردم رای ندهند، از نظر سازمان ملل آن حکومت مشروعیت خود را از دست می‌دهد و باید از بین برود» نشان «شاخ‌دار» دادیم و در پاسخ به این پرسش که «آیا میزان مشارکت در انتخابات شرط بقا یا سقوط یک حکومت برای سازمان ملل متحد است؟» باید پاسخ بدهیم که «خیر؛ سازمان ملل متحد اصولا وارد چنین مسائلی نمی‌شود». 🔹در حالی که انتخابات زیادی در ایران برگزار شده و نرخ مشارکت برخی از آنها طبق اعلام برگزارکنندگان بالای ۷۰ درصد بوده، اما از نگاه ناظران بین‌المللی مصداق انتخابات آزاد نیستند و در گزارش‌های متعددی از جمله نمایه دموکراسی اکونومیست، حکومت ایران در گروه حکومت‌های «اقتدارگرا» دسته‌بندی شده است. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 👈 در تلگرام بخوانید 🌐 @Factnameh

🔹 مجموعه ادعاها در مناظره‌های دور اول انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ 🔹در مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری در ایران بارها ادعاهایی مطرح شد که نادرست بودند؛ از ادعای حضور بیشتر زنان در عرصه‌های اجتماعی بعد از انقلاب ۵۷ و تحریف کتاب مورگان شوستر برای دفاع از حجاب اجباری گرفته تا ادعاهای نادرست درباره حمله به سفارت‌ها در ایران و سایه جنگ بر سر این کشور. 🌐 @Factnameh

🔹تکرار ادعای نادرست «تورم ۶۰ درصدی»؛ حسن روحانی: دروغ می‌گویند 🔹در مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم چند بار این ادعا مطرح شد که تورم کشور در زمان تحویل دولت دوازدهم به سیزدهم، ۶۰ درصد بوده و عبارت «تورم ۶۰ درصدی» به یک کلیدواژه مهم انتخاباتی تبدیل شده است. 🔹فکت‌نامه چند بار این موضوع را درستی‌سنجی کرده و هر بار به آن نشان «نادرست» داده است. پیش‌تر یعنی اوایل شهریور ۱۴۰۲ ابراهیم رئیسی این ادعا را بیان کرده بود و فکت‌نامه نیز آن را درستی‌سنجی کرده بود. 🔹با وجود اعلام آمار تورم توسط بانک مرکزی و مرکز آمار ایران (حتی با در نظر گرفتن تفاوت‌ها و اختلاف‌های موجود بین آمارهای این دو نهاد) و رد چندین‌باره این ادعا در فکت‌نامه، همچنان این ادعا از سوی برخی مسئولان یا نامزدهای انتخابات مطرح می‌شود. 🔹حسن روحانی نیز در واکنش به آمارهای بیان‌شده درباره وضعیت اقتصادی دولت دوازدهم، به ادعای «تورم ۶۰ درصدی» اشاره کرده و آن را «دروغ» توصیف کرده است. 👈 در فکت‌نامه بخوانید 👈 در تلگرام بخوانید ✅ @Factnameh

🎙 هزارداستان بودجه؛ قسمت دوم - «چند هزار میلیارد تومان انتخابات» 🔹«چندهزار میلیارد تومان انتخابات»؛ در دومین قسمت پادکست هزار داستان بودجه، درباره انتخابات و هزینه‌های آن صحبت کرده‌ایم؛ اینکه هر انتخابات چقدر خرج دارد و پول آن از کجا تامین می‌شود؟ 🔹در این قسمت همچنین درباره هزینه‌های نامزدها و ماجرای عجیب تامین مالی انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ صحبت کرده‌ایم. 🔹این قسمت که یک هفته پیش در رادیو فردا منتشر شده، حالا در کانال‌ فکت‌نامه در دسترس شما است. 🔹«هزارداستان بودجه»، کار مشترک فکت‌نامه و رادیو فردا، پادکستی برای بازخوانی ماجراهای بودار و کمتر شنیده شده، از لابلای تبصره‌ها، بندها و ردیف‌های بودجه سالانه کل کشور است که هر دو هفته یک‌بار منتشر می‌شود. 🔹این پادکست یک هفته زودتر در رادیو فردا منتشر شده است. 🎙 پادکست «هزار داستان بودجه» را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید. 👈 در کست‌باکس بشنوید 👈 در گوگل پادکست بشنوید 👈 در اپل پادکست بشنوید 👈 در اسپاتیفای بشنوید 👈 در کست‌باکس رادیوفردا بشنوید 🌐 @Factnameh