Firmêsk ♀

از هوش می... از هوش می... معشوقِ جان به بهار آغشتۀ منی که موهای خیس‌ات را خدایان بر سینه‌ام می‌ریزند و مرا خواب می‌کنند یک روزَمی که بوی شانۀ تو خواب می‌بَرَدَم معشوقِ جان به بهار آغشتۀ منی تو شانه بزن هنگامۀ منی من دست‌های تو را با بوسه‌هایم تُک می‌زدم من دست‌های تو را در چینه‌دانم مخفی نگاه داشته‌ام تو در گلوی من مخفی شدی صبحانۀ پنهانیِ منی وقتی که نیستی من چشم‌های تو را هم در چینه‌دانم مخفی نگاه داشته‌ام نَحرم کنند اگر همه می‌بینند که تو نگاهِ گلوگاهِ پنهانیِ منی آواز من از سینه‌ام که بر می‌خیزد از چینه دانم قوت می‌گیرد می‌خوانم می‌خوانم می‌خوانم تو خواندنِ منی باران که می‌وزد سوی چشمانم باران که می‌وزد باران که می‌وزد، تو شانه بزن! باران که می… یک لحظه من خودم را گم می‌کنم نمی‌بینمَم اگر تو مرا نبینی من کیستم که ببینم؟ من نیستم که ببینم ، نمی‌بیننمَم معشوق جان به بهار آغشتۀ منی اگر تو مرا نبینی من هم نمی‌بینمم آهو که عور روی سینه من می‌افتد آهو که عور آهو که عور آهو که او، او او که آ اواو تو شانه بزن! و بعد شیر آب را می‌افشاند بر ریش من و عور روی سینۀ من او او می‌افتد و شیر می‌خورد می‌گوید تو شیر بیشه بارانیِ منی منی و می‌افتد افتادنی که مرا می‌افتد هنگامه منی هنگامه منی که مرا می‌افتد آغشتۀ منی معشوق جان به بهار آغشتۀ منی تو شانه بزن اگر تو مرا نخوابانی من هم نمی‌خوابانمَم می‌خوانم می‌خوانم می‌خوانم اگر تو مرا نخوابانی من هم نمی‌خوابانمم می‌خوانم خونم را بلند می‌کنم به گلوگاهم می‌خوانم خونم را مثل آوازی می‌خوانم نحرم کنند اگر همه می‌بینند که تو نگاهِ گلوگاهِ پنهانیِ منی اگر تو مرا نبینی اگر تو مرا نخوابانی، من هم نمی‌بینمم من هم نمی‌خوابانمم زانو بزن بر سینه‌ام تو شانه بزن پاهای تو چون فرق باز کرده از سرِ زیبایی به درون برگشته بر سینه‌ام تو شانه بزن زانو! من پشت پاشنه‌هایت را چون میوه دوقلو می‌بوسم می‌بوسم هر پایت را در رختخواب عشق جداگانه می‌خوابانم بیدار می‌شوی می‌خوابانم ببین! آری ببین تو مرا تا ته ببین زیرا اگر تو مرا نبینی من هم نمی‌بینمم با وسعت نگاه بر گشتۀ به دورن، به درون برگشته، تا ته ببین تو شانه بزن اگر تو مرا نخوابانی من هم نمی‌خوابانمم نمی‌بینمم اگر تو مرا حالا بیا تو شانه بزن زانو من هیچگاه نمی‌خوابم از هوش می‌روم دیروز رفته بودم امروز هم از هوش می‌روم افتادنی که مرا می‌افتد هنگامۀ منی که می‌افتد معشوق جان به بهار آغشتۀ منی، منی، منی که مرا می‌افتد و می‌روم از هوش می منی اگر تو مرا تو شانه بزن زانو منی از هوش می… و ((رضا براهنی)) @Barojakrayi

از هوش می شعر: رضا براهنی صدا: بەروژ ئاکرەیی https://t.me/Barojakrayi

زبان کردی اعتماد بەنفس یک زبان‌آموز را لە می‌کند. مواجهه‌ی سخن‌ور با طبیعت و بدنش یا بیان حالات عاطفی و روحی در این زبان به قدری با زبان فارسی و دیگر زبان‌های همسایه متفاوت است که حتی روی طیف فعالیت تارهای حنجره و ادای بعضی از هجاهای حلقی هم تاثیرگذار بوده است. کلماتی که شاید نتوان در هیچ زبان دیگری معادل دقیقی برای آنها پیدا کرد. دامنەی واژگانی این زبان بەقدری وسیع است کە پس از ٢٠ سال سر و کلە زدن با آن، توی زبان‌آموز همچنان باید بە فرهنگ لغت مراجعە کنی و نت برداری و پاک کردن و کشف و معماهای تازە ... . کسی کە با این زبان درگیر شود از غنای واژگانی‌اش حیرت زدە می شود. این مراجعەی مکرر و اینکە هر روز بیشتر از دیروز بە ناتوانی‌ات در تسلط بە آن پی ببری، ناامید و افسردەات می‌کند. برای مثال در کردی اکثر دندان‌ها، تمام انگشتان دست و پا، هر نوع طبقەبندی سنی، انواع پدیدەهای متفاوت زمین‌شناسی و ... اسم خاص خود را دارند، بیش از چند صد طیف رنگی و نزدیک بە سی نوع حالت باریدن و دەها حالت وزش باد، صدها حالت ریز بین خندە و گریە و بیش از چهل حالت خوابیدن و دەها حالت زمانی در یک شبانەروز و بیش از هزار دەنگەناو (نام‌آوا) مختلف برای هر جنبندە و ... یک زبان‌آموز باید چند هزار ساعت وقت بگذارد تا بخشی‌شان را یاد گرفتە و بەکار بگیرد؟ بەهمین دلیل است کە اگر در نوشتار کردی، همەی مصوت ها را عین تلفظشان نیاوریم، ممکن است هر کلمە با چندین کلمەی دیگر قاطی شدە و درک متن دشوار و دشوارتر بشود. —- زمانی کوردی دەتوانێ باوەڕبەخۆبوونی هەر فێرخوازێکی زمان تەفروتوونا بکات. ڕووبەڕووبوونەوەی ئاخێوەر لەگەڵ سرووشت و جەستەیدا یان دەربڕینی هەستە دەروونی و سۆزدارییەکانی لەم زمانەدا بە ڕادەیەک لەگەڵ فارسی و زمانە هاوسێکانی دیکەیدا جیاوازە کە تەنانەت کاریگەری لەسەر پانتایی چالاکی دەنگەژێکانی ناو قوڕگ و گۆکردنی هەندێک لە دەنگەکانیش داناوە. وشەگەلێک کە ڕەنگە نەکرێ لە هیچ زمانێکی تردا هاوواتایەکی پراوپڕیان بۆ بدۆزرێتەوە. پانتایی پێرستی پەیڤەکانی ناو ئەم زمانە هێندە بەرینە کە دوای بیست ساڵ لە خۆسەرقاڵکردن پێوەی، هێشتاکەش تۆ وەک فێرخوازێکی زمان دەبێ بگەڕێیتەوە بۆ فەرهەنگ و پەیڤنامەکان و تێبینی بنووسییەوە... کەسێک کە لە بەرامبەر ئەم زمانەدا خۆی دەبینێتەوە، لە دەوڵەمەندی وشەکانی، تووشی حەپەسان و سەرسووڕمان دەبێت. ئەم گەڕانەوە بەردەوامە بۆ پەیڤنامەکان و تێگەیشتن لەوەی کە زاڵبوون بەسەر ئەم زمانەدا تا چ ڕادەیەک ئەستەمە، تووشی بێهیواییت دەکات. بۆ نموونە لە کوردییدا زۆربەی ددانەکان، هەموو پەنجەکانی دەست، هەرجۆرە ڕیزبەندییەکی تەمەنیی، هەر چەشنە دیاردەیەکی جیاوازی زەویناسی ناوی تایبەت بە خۆیان هەیە، زیاتر لە سەدان تاقمی ڕەنگیی جیاواز و نزیک بە سی جۆری جیاواز لە باران و بەفر و دەیان جۆری با و... سەدان شێوازی جیاواز و ورد لە نێوان پێکەنین و گریاندا و زیاتر لە هەزار دەنگەناو بۆ هەر گیانلەبەرێک و... ئەمانە هەرگیز تەواو نابن و ئاخۆ فێرخوازێک دەبێ بە چەندین هەزار کاتژمێر تەرخان بکات تاکوو بتوانێت تەنها بەشێک لەمانە فێر ببێت؟ @firmeskrhz

ئیرێسی تووڕە لۆییز گلۆک لە کۆتایی ئازارەکانمدا دەرکەیەک هەبوو. گوێ بگرە: ئەوی تۆ بە مەرگ ناوی دەبەیت دێتەوە بیرم. لەو سەرە، دەنگەکان، لقەکانی سنەوبەر شوێنگۆڕکێ دەکەن. دواتریش هیچ. هەتاوی ژاکاو بەسەر پانتاییەکی وشکوبرینگدا دەتریسکێتەوە. چ ترسناکە نەمردن لە شێوەی ئاگاداربوون کە لە زەوی تاریکی تێدا نێژراوە. پاشان تەواو دەبێت: هەر شتێ کە لێی دەترسی، ڕۆحبوون و نەتوانینی قسەکردن و ناکاو گەیشتن بە کۆتایی. زمینی ڕەقەن کەمێک دادەچەمێ و ئەوەی پێم وایە باڵندەن بەنێو دەوەنەکاندا وەکوو فیشەک تێدەپەڕن. تۆ، تۆیت کە نایەتەوە بیرت تێپەڕین بە دنیایەکی تردا بە تۆ دەڵێم، دەتوانم بڵێم: هەر کەسێ لە فەرامۆشی دێتەوە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی دەنگێک بدۆزێتەوە: لە کوانووی ژیانمدا کانیاوێکی مەزن هەڵدەقوڵێ، سێبەرە شینە تۆخەکانیش لەسەر ئاوە شینەکانی دەریا. * ئیرێس؛ ژنەکەی هادێس، خوای مردووەکان و پاشای ژێرزەمینە. وەرگێران: بەڕۆژ ئاکرەیی @firmeskrhz

دەربەندی پەپوولە _ شێرکۆ بێکەس @firmeskrhz

توندوتیژی بەرامبەر بە ژنانی کورد بەتایبەت کوشتنیان بە بیانووی «شەرەف» و «نامووس»، یەکێک لە دیاردە کۆمەڵایەتییەکانە کە لەم ساڵانەی دواییدا زۆرێک لە ماڵپەڕ و کاناڵە تەلەڤیزیۆنییەکان لە سەری باس ئەکەن. هەرچەن زۆربەی کاتەکان، لەم جۆرە توندوتیژییانە باس لە هۆکارە تاکەکەسییەکان ئەکرێ بەڵام زۆرێک لە هۆکارگەل کۆمەڵایەتی، ئابووری، سیاسی وەکوو یاسا، دین، سیستمی پەروەردە و میدیا لە پەرەسەندنی ئەم توندوتیژییانە کاریگەرن. بە بێ خستنە ڕووی ڕێگەچارەی بنەمایی ناتوانین هیوادار بین لە داهاتوویەکی نزیک دا ئەم شێوە توندوتیژییە کەم بێتەوە. ئەم دیکۆمێنتە کە لە سەر تاوتوێ کردنی دیاردەی دوورینەوەی پەردەی کچێنی لە باشووری کوردستان ئامادە کراوە، وێنەیەکی بەرچاوە لە هاودەستی و هاوڕایی یاسادارێژ، میدیا و دین لە بەرهەمهێنانەوەی توندوتیژی بەرامبەر بە ژنان. هەرکامەیان لە جێی خۆیان لە بەهێز کردن و لایەنگری و هان دان بۆ توندوتیژی بەرامبەر بە ژنان و پێوەرگەلی دەسەڵاتدار لە سەر کۆمەڵگا بۆ کونترۆڵ کردنی جەستەی ژنان کاریگەرن. هەرکامەیان خوازراو یان نەخوازراو، وزەبەخشی گوتار و دیسکۆرسی نامووس تەوەری حاکم لە سەر کۆمەڵگان. گوتارێک کە ساڵانە دەیان ژنی کورد به هوی گیانی لە دەست ئەدات. لە ڕوانگەی ئەوانەوە هەرجۆرە پێوەندییەکی سێکسی بەر لە ژیانی هاوبەش پاساو هەڵنەگرە و جێی سەرزەنشتە. ژنێک کە چووبێتە نێو ئەم جۆرە پێوەندییانە یان دەستدرێژی پێ کراوە یان لەشفرۆشە. هیچ شێوەیەک بێجگەئەم دوو شێوە کە لەوێ ژنێک بە ئاگادار بوون لە مافی کونترۆڵی جەستە پێی خۆش بێ لەگەڵ کەسێک بە بێ ژیانی هاوبەش پێوەندی سێکسی ببێ، قبووڵ ناکرێ و تەنانەت وێناش ناکرێ. ئەگەر ژنێک بە هەر هۆیەک پێوەندییەکی بێت مافی ئەوەی نییە پەردەی کچێنی بدوورێتەوە و ڕابردووی سێکسی خۆی لە هاوژینی ئایندەی بشارێتەوە. ئەو هاوژینەی کە هیچ پێوەرێک نییە بۆ ئەندازە گرتنی ڕابردووی سێکسی بەر لە ژیانی هاوبەش. بە بێ قبووڵکردنی کردەوەی دووراندنەوەی پەردەی کچێنی کە خۆی ئەبێتە هۆی بەرهەم هێنانەوەی پیرۆزی پەردەی کچێنی، لە کۆمەڵگایەک کە هەبوونی پەردەی کچێنی بەر لە ژیانی هاوبەش زۆر گرینگە و ئەگەر کەسێک پێوەندییەکی سێکسی بە بێ ژیانی هاوبەشی ببێت لەوانەیە ببێتە قوربانی کوشتنی نامووسی، دوورینەوەی پەردەی کچێنی خەریکە ئەبێتە کردەوەیەکی باو و لە برەو. کۆمەڵێک لە ژنان بۆ ئەوەی بە بیانووی نامووس نەکوژرێن یان بۆ ئەوەی شانسی ژیانی هاوبەش لەگەڵ هاوژینی داهاتوویان لە دەست نەدەن دەچنە نێو بازنەدارێتی دووراندنەوەی پەردەی کچێنی. ئەمە لە حاڵێکدایە کە زۆربەی توێژینەران دەڵێن شتێک بە ناوی پەردەی کچێنی بوونی نییەو و وەکوو درۆیەک یا «ئەفسانەی کچێنی» باسی ئەکەن. @Rabunjinan

من ئەڵێم: پەپوولەیەک فڕی بە باڵی سەوز و سورەوە  من ئەڵێم: گوڵێ بە دەم شنەی شەماڵەوە بزەی بزووت تۆ ئەڵێی: چ بوو پەپوولەیەک فڕی یانە سورە گوڵ،زەردە کەوتە لێوی ناسکی من ئەڵێم: هەتا هەتایە دەوری جوانیە  ئەمڕۆ گەر هەتاو کەسیرەیە نەماوە ئاگرو گڕی، مێرگی ئاسمان بە سووتمانی هەوری لۆکەیی نەزۆک پڕ لە خاڵ و قۆپەنە جەنگەڵێ کە جێژوانی پۆلەپۆڕی باڕیە جێگە مۆڵی کەمتیار و گورگ و رێویە شۆڕە بی کە بۆتە داری چاکی بێ نەشەو شنە زەلکە گەر تەیاری تیرو قۆشەنە   خۆشەویستەکەم لە پەنجەرەی نیوە تاکی بوومە لێڵەوە چاوی من لە دیمەنی کچی بەیانی یە لە حەنجەرەی زەمانەوە گوێم لە زەمزەمەی زوڵاڵی خیزە وردەکانی کانیە. باسی شەو مەکە نە شایەری شەوم باسی خەو مەکە لە لای هومێدی فێرە سەر ڕەوم بەو دەمەت کە بۆنی سەد بەهاری لێوە دێ بۆنی دەشتی بەختیاری باوەشی چیای،بە دەستی با بە گوڵ چناوی، لێوە دێ بۆنی سەر سەکۆی بە گاگڵی، بە ئاوپژاوی، لێوە دێ پێم مەڵێ کە داکەوم پێم مەڵێ کە ئاڵی زاڵی شەو،  چاوی بێ خەوی چڕە پێم مەڵێ نەهاتنەوە ئەوەی کە چوون مەگری بۆ خەساری بێ گەڕانەوە رێگەمان دوور و سەخت و قاقڕە خۆشەویستەکەم ئێمە نوێنەری خەباتی رۆژ هەڵات رۆژ هەڵاتی سووری ئاگرین فێر نەبووین بەزین و دابەزین ڕا نەهاتووە چاوی قارەمانی کورد بە شەونەمی گرین خۆشەویستەکەم لە پەنجەرەی نیوەتاکی بوومەلێڵەوە چاوی من لە دیمەنی کچی بەیانیە لە حەنجەرەی زەمانەوە گوێم لە زەمزەمەی زوڵاڵی خیزە وردەکانی کانییە    سوارە ئیلخانی زادە @firmeskrhz

Poet:Suwara Ilkhanizada Music:Roozbeh Mosleh Motiongraphic:Maysam Shahi Design:Farzaneh Rad Voice:Adnan Hassanpour Jan20,2021 @firmeskrhz