دکتر عباس اسدی

  مدیرگروه روزنامه‌نگاری دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با روزنامه سپهرغرب مطرح کرد: از انتشار اخبار زرد نباید واهمه داشت   کد خبر : 72845  تاریخ : 1402/6/1  گروه خبری : فرهنگی امروزه اصطلاحی به نام خبر زرد به موضوعی تکراری در اذهان عمومی بدل شده با اینکه می‌دانیم خبر زرد بد نیست و بین خبر زرد و بد تفاوت وجود دارد و بسته به نیاز مخاطبان رسانه‌ها سعی می‌کنند اخبار زرد را نیز در بین خبرهای خود جای دهند؛ اما برای فهم بهتر موضوع با مدیرگروه روزنامه‌نگاری دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، فارغ‌التحصیل دانشگاه پاریس گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید عباس اسدی با بیان اینکه وقتی از «خبرهای زرد» صحبت می‌شود لزوماً به معنای «خبر بد» نیست، اظهار کرد: ضرورت دارد خبرهای عامه‌پسندی که افراد را جذب می کنند منتشر کرد. همیشه نباید خبرهای سطحی و ساده را به‌عنوان خبر منفی تلقی کنیم؛ وی ادامه داد: متناسب با مخاطبان و ذائقه آن‌ها اخباری منتشر می‌شود که می‌تواند ساده، سطحی و سرگرم‌کننده باشند؛ زیرا برخی مخاطبان به این نوع خبرها نیاز دارند. دانشیار روزنامه‌نگاری دانشکده علوم ارتباطات با بیان اینکه ما به‌عنوان یک رسانه می‌توانیم طرفداران این گونه اخبار را در نظر بگیریم و این نوع اخبار را در اختیار آن‌ها قرار دهیم، گفت: در میان اخبار زرد ممکن است خبرهای منفی نیز باشند. اسدی با اشاره به اینکه اگر بخواهیم در مورد اخبار بد صحبت کنیم باید حساب و کتاب اخبار منفی را از اخبار زرد جدا کنیم، افزود: واژه خبر زرد یا روزنامه‌نگاری زرد، غربی است و وارد کتب روزنامه‌نگاری شده و هنوز نتوانستیم تعریف روشنی از آن به مخاطبان ارائه دهیم. به گفته وی، در سراسر دنیا اخبار زرد منتشر می‌شود؛ زیرا مخاطبان به این نوع اخبار نیاز دارند؛ بنابراین نبایستی انتظار داشته باشیم که همه مخاطبان به اخبار جدی، وزین و سنگین علاقه متد باشند؛ زیرا با توجه ‌به تنوع مخاطبان، اخبار و رویدادها، ذائقه مخاطبان نیز متفاوت است. این استاد دانشگاه ادامه داد: نباید به اخبار زرد نگاه منفی داشته باشیم البته به معنای آن نیست که ما به سمت انتشار هرچه بیشتر اخبار زرد برویم. از نظر من مخاطبان هر جامعه سلیقه‌ها و ذائقه‌های متفاوتی و به این نوع اخبار نیز نیاز دارند که نباید نادیده گرفته یا پس‌زده شوند؛ بنابراین ضرورت دارد به اخباری که زرد هستند توجه نشان داده شود و از انتشار آن  هیچ ترس و واهمه  ای نداشته باشیم. اسدی با بیان اینکه باید بین اخبار زرد با اخبار منفی تفکیک قائل شد، گفت: خبر می‌تواند دارای منبع، فاقد منبع و یا ترکیبی از منابع موثق و غیر موثق باشد که متناسب با نوع مخاطب تهیه می‌شود و همواره در همه رسانه‌ها وجود دارد. وی با اشاره به اینکه حساب و کتاب اخبار باید از تبلیغات و آگهی‌ها جدا شود، بیان کرد: ما نمی‌توانیم خبرها را مانند تبلیغات یا تبلیغات را مانند خبر بدانیم؛ زیرا این دو موضوع بسیار متفاوت هستند و تفاوت وجود دارد. این عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی تأکید کرد: همانگونه که برای تبلیغ یک کالا از فنون مختلف استفاده می‌شود در انتشار یک خبر نیز می‌توانیم از شگردهای مختلف استفاده کنیم؛ اما باید متناسب با مخاطبان آن‌ها را به کار ببریم. اسدی افزود: نمی‌شود همیشه خود را مقید کرد که اخبار با منبع موثق انتشار یابد گاهی اوقات ضرورت دارد یک خبر با منبع غیرموثق منتشر شود. گاهی در شبکه‌های اجتماعی شایعاتی منتشر می‌شود که جزء خبرهای فاقد منبع یا دست‌کاری‌شده است. وی افزود: بسته به شرایط، ضرورت دارد اخباری با منابع دست‌کاری‌شده، سیاه یا خاکستری منتشر شود؛ مثلاً در دوران جنگ گاهی که نمی‌توان اخبار با منبع موثق منتشر کرد ممکن است برای تضعیف روحیه دشمن، انتشار اطلاعات نادرست و به ‌اشتباه انداختن دشمن ضرورت داشته باشد یک خبر نادرست یا ناموثق را انتشار داد. این موضوع که باید متناسب با شرایط زمانی و مکانی اخبار منتشر شود از ضروریات روزنامه‌نگاری است. مدیرگروه آموزشی روزنامه‌نگاری دانشکده علوم ارتباطات گفت: نباید نگران اخبار با منابع ناموثق باشیم؛ زیرا اخبار متناسب با شرایط زمانی، مکانی، مخاطب و نوع رسانه می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد البته به این معنا نیست که رسانه‌ای را تشویق کنیم تا اخبار ناموثق انتشار دهد. اسدی تأکید کرد: هرچه اخبار ناموثق و فاقد منبع باشد به همان اندازه می‌تواند به اعتبار رسانه و روزنامه‌نگار لطمه بزند در نتیجه مخاطبان رسانه را رها کنند، نادیده بگیرند و یا به‌دنبال کسب اخبار از منابع دیگر باشند؛ بنابراین متناسب با شرایط مکانی، زمانی و... باید در انتشار اخبار با درنظر گرفتن فنون و روش‌ها مطالب را منتشر کرد.

وی در پاسخ به این سؤال که با توجه به نیاز مخاطب و یا آگاهی دادن به او که بتواند اخبار را از یکدیگر تفکیک کند و تحت تأثیر اخبار کذب قرار نگیرد، مخاطب باید چه کاری انجام دهد، گفت: نخست باید بدانیم مخاطب به‌دنبال چه نوع مطلبی است، گاهی اوقات اصلاً خبر را دنبال نمی‌کند و شاید به‌دنبال مطالب سرگرم‌کننده یا آموزشی باشد. شناسایی هدف مخاطب برای رسانه مهم است بنابراین مخاطب نیز متناسب با نیاز و اهداف خود می‌تواند به سمت رسانه‌ای برود که می‌خواهد. این عضو هیئت علمی دانشگاه علامه گفت: انتخاب نوع رسانه بستگی به هدف مخاطب و میزان استفاده از رسانه دارد اما آن چیزی که امروزه بسیار رواج پیدا کرده، «سواد رسانه‌ای» است یعنی مخاطب و رسانه‌ها باید سواد رسانه‌ای خود را افزایش دهند و در این زمینه تلاش کنند. اسدی با بیان اینکه مخاطب در استفاده از رسانه اگر بتواند هدف خود را مشخص و زمان را مدیریت کند، بخشی از سواد رسانه‌ای را دریافت کرده افزود: در بسیاری از اوقات ما زمان را مدیریت نمی‌کنیم و فاقد هدف هستیم بنابراین در استفاده از رسانه دچار افراط و تفریط می‌شویم و بعد اعتراض می‌کنیم. به گفته وی، اگر برای مخاطب، زمان و هدف مهم نباشد و به هر رسانه‌ای سرک بکشد، نشان می‌دهد که سواد رسانه‌ای ندارد، بسیاری از مردم ایران در استفاده از رسانه دچار افراط‌ و تفریط هستند مخصوصاً زمانی که وارد فضای مجازی و کانال‌ها، سایت‌ها و... مختلف می‌شویم. اگر زمان از دست برود شاید دچار اعتیاد شویم که این مشکل در جامع ایرانی که یک جامعه شفاهی است، بیشتر مشهود است. این استاد دانشگاه علامه خاطرنشان کرد: اخبار زرد لزوماً اخبار بد نیست؛ اما باید بین آن با اخبار جعلی تفاوت قائل شویم البته هر خبر زرد به منزله خبر جعلی نیست و هر خبر جعلی نیز به منزله خبر زرد نیست. اسدی بیان کرد: وقتی در روستایی قتل یا حادثه‌ای رخ می‌دهد آیا هیچ‌کس به آن توجه نمی‌کند و می‌گوید زرد است؟ این خبر برای افراد دارای ارزش خبری است و باید ابعاد شکل‌گیری موضوع تشریح شود. این خبر با وجود اینکه زرد است؛ اما می‌تواند توجه بسیاری از افراد حتی استاندار منطقه را به خود جلب کند. وی با بیان اینکه خبر زرد خبر بدی نیست؛ اما یک خبر ممکن است جعلی باشد گفت: مثلاً در رابطه دو کشور و دیدارهایی که مقامات با یکدیگر نداشتند اگر یک رسانه وزین و سنگین از انجام آن اتفاق خبر دهد، جعلی است؛ اما دعوای دو همسایه خبر جعلی نیست ولی خبر زرد است؛ بنابراین لازم است بین خبر جعلی و زرد تفاوت قائل شویم. مدیرگروه روزنامه‌نگاری دانشکده ارتباطات اشاره کرد: همه افراد اخبار جدی نگاه نمی‌کنند، بخشی از جامعه به اخبار زرد نیاز دارد؛ اما به منزله این نیست که اخبار بد یا جعلی منتشر شود همانگونه که یک نفر دوست دارد کباب بخورد و فرد دیگری آبگوشت دوست دارد. به گفته اسدی، همانگونه که به اختلاف نظر در خوراک احترام می‌گذاریم باید به ذائقه خبری افراد نیز احترام بگذاریم. نمی‌شود خبر مورد علاقه یک جوان را برای یک فرد مسن مطلوب دانست همانگونه که خبر مهم برای یک فرد مسن ممکن است برای آن جوان مطلوب نباشد. وی ادامه داد: به طور مثال، یک هنرپیشه از مکانی بازدید کرده، این خبر شاید برای یک نوجوان جذاب باشد و میزان رجوع به خبر بالا رود؛ اما برای یک فرد مسن جذابیت نداشته نخواهد داشت همانگونه که افزایش حقوق بازنشستگی برای یک فرد مسن مهم است ولی می تواند برای یک جوان غیر قابل‌ درک باشد. گفتنی است: در رسانه‌های زرد بیشتر اخبار منتشر می‌شود تا تحلیل و تفسیر، در این رسانه‌ها بیشتر عکس کاربرد دارد اما در رسانه‌های وزین، تحلیل و تفسیر افراد متخصص منتشر می‌شود.    لینکhttps://sepehrnewspaper.com/Press/ShowNews/72845

چون رسانه‌ها کارمند تربیت و استخدام کرده‌اند، در حد همان کارمند از آنها محتوا می‌خواهند درحالی که اگر دقت شود اکثر مطالبی که در رسانه‌های ما تولید می‌شود شبه‌خبر هستند و خبر نیستند و مطالبی است که توسط روابط عمومی‌ها تولید می‌شود، در خبرگزاری‌ها نیز انتشار می‌یابد. بنابراین در رسانه امروز به جای خبرنگار، کارمند و به جای خبر، شبه‌خبر وجود دارد و بدین طریق رسانه‌ها را پر می‌کنیم. نکته بعدی این است که اصلاً محتوای اختصاصی و انحصاری نداریم؛ چند درصد سردبیران ما در رسانه‌ها می‌توانند مقاله، سرمقاله و تحلیل بنویسند؟ چه میزان در طول سال کتاب مطالعه می‌کنند و تولید محتوای انحصاری دارند؟‌ وقتی سردبیر چنین کاری انجام نمی‌دهد، مسلم است که خبرنگار نیز چنین کاری انجام نخواهد داد. چند درصد از روزنامه‌نگاران ما یک کتاب در حوزه تخصصی خود کتاب مطالعه می‌کنند؟ متأسفانه کتاب خوانده نمی‌شود و مطالعه وجود ندارد و به چند مطلبی که از سایت‌ها و منابع مختلف وجود دارد بسنده می‌شود و همان‌ها را کپی و به عنوان محتوا منتشر می‌کنند.   فقدان و کمبود مطالعه در میان روزنامه‌نگاران، خبرنگاران، دبیران و سردبیران و به طور کلی گردانندگان رسانه‌ها سبب شده تا با فقر محتوایی مواجه شویم؛ این در حالی است که در کشورهای غربی رسانه‌ها به  معنای واقعی محتوا تولید می‌کنند و خبرنگار زمان می‌گذارد و به میدان می‌رود و مسائل را از نزدیک مشاهده، مطالعه، تحقیق، و پژوهش می‌کند و دستاوردهای خود در قالب مقاله، گزارش، یادداشت و... منتشر می‌کند و ارائه می‌دهد. کدام یک از مطبوعات ما این کار را انجام می‌دهند؟ خبرگزاری‌هایی که در ایران وجود دارد به معنای واقعی خبرگزاری نیستند؛ در واقع آنها سایت‌هایی هستند که مطالبی را تولید می‌کند. خبرگزاری دارای تعریف و ساختار است و هیچ کدام از این ساختارها را در کشور ما رعایت نشده و کلمه خبرگزاری را بر روی سایت‌ها گذاشته‌اند و به نوعی از واژه خبرگزاری سوءاستفاده شده است. خبرگزاری باید براساس تعریف و ساختاری که برای خود دارد فعالیت کند نه اینکه یک سایتی وجود داشته باشد و گفته شود ما در حال تولید مطلب هستیم و به هزار زبان هم این مطالب منتشر می‌شود؛ این موضوع فایده‌ای ندارد بلکه باید ساختار داشته باشیم. رسانه‌ها و خبرنگاران باید جایگاه خود را حفظ کنند. در کشور صحبت از کنار رفتن مرجعیت خبری می‌شود و  این موضوع تعجب برانگیز است که چرا واژه‌هایی به کار گرفته می‌شود که نسبت به آنها شناختی وجود ندارد. روز خبرنگار نباید صرفاً روزی باشد که از خودمان و کار حرفه‌ای خبرنگاری تعریف و تمجید کنیم بلکه باید ابتدا از خودمان انتقاد کنیم؛ شاید این انتقادات به گوش یک نفر رسید. هر دولتی که بر رأس کار می‌آید افرادی را به عنوان مسئول کار روابط عمومی خود مشخص می‌کنند که هیچ آشنایی با کار رسانه ندارند و الفبای کار رسانه‌ای را نمی‌شناسند. بعضی با رانت و آشنابازی مجوز می‌گیرند و صاحب رسانه می‌شوند در صورتی که نمی‌داند که چگونه باید یک رسانه را اداره کنند. اگر سوزنی به دیگران می‌زنیم باید یک جوالدوز هم به خودمان بزنیم. این همه دانشجوی روزنامه‌نگار و مدیریت رسانه در دانشگاه‌ها تربیت می‌کنیم اما خروجی آن چه می‌شود؟ چقدر از این فارغ‌التحصیلان به خصوص در دوره دکتری که مدرک مدیریت رسانه گرفتند توانستند تحولی در حوزه رسانه ایجاد کنند. خروجی رسانه مهم است و باید دید که چه خروجی‌ای ارائه می‌شود. متأسفانه هم رسانه‌های ما رسانه نیستند و هم  دانشگاه‌های تربیت روزنامه‌نگاری آنطور که باید و شاید نمی‌توانند عمل کنند و مشکل از هردو طرف است.   ایکنا - وضعیت رسانه‌ها در ایران چگونه است؟ رسانه نباید سکوی پرتاب به حوزه قدرت باشد. بسیاری از افراد رسانه را به این علت انتخاب می‌کنند که سکویی برای رسیدن به قدرت باشد. در هر کشوری که می‌خواهیم کار کنیم باید در چهارچوب سیاسی و اجتماعی آن کشور کار کنیم و چه در دانشگاه و رسانه باید چهارچوب‌ها رعایت شود. نباید از رسانه برای تبلیغ یک گروه و جناح با تفکر خاص استفاده کرد. رسانه یعنی خدمت به عموم و باید در راستای خدمت به جامعه فعالیت کند. کدام کشور را سراغ دارید که تیتر اول روزنامه یک فرد گمنام باشد؟ مگر ما صحبت از ارزش‌های خبری نمی‌کنیم؟ بعد مدعی این هستیم که ما به صورت روشن‌فکری عمل می‌کنیم. در جامعه شرایط محدودی وجود دارد اما اتفاقاً در همین شرایط محدود می‌شود خوب و حرفه‌ای کار کرد؛ باید ژانرها و قالب‌های مختلف را به آزمایش گذاشت. اگر نمی‌شود حرف خود را در قالب خبر بزنیم می‌توانیم در قالب مصاحبه، طنز، کاریکاتور و... این کار را انجام دهیم؛ نباید به یک قالب محدود شد. بنابراین فضا وجود دارد ولی ما صرفاً می‌خواهیم از یک شیوه استفاده کنیم.

من منکر شرایط موجود و تأیید آن نیستم اما نکته اینجاست که در چنین فضایی نباید دست بر روی دست بگذاریم و بگوییم که محلی برای کار وجود ندارد بلکه باید حرفه‌ای کار کرد و از این شرایط بهره‌برداری حرفه‌ای کرد. ایکنا - در وضعیت کنونی وظیفه و رسالت روزنامه‌نگاران چیست؟ روزنامه‌نگاران تلاش ‌کنند تا وجدان حرفه‌ای خود را تقویت کنند، مطالعه داشته باشند، حوزه خبری خود را بیشتر بشناسند و کمتر وارد مسائل مفسده‌انگیزِ رانت‌خواری شوند. خبرنگار و روزنامه‌نگار باید فرد سالمی باشد تا بتواند به عنوان یک منبع خبری درست و صادق برای جامعه شناخته شود در غیر این صورت هرچقدر هم تلاش کند جامعه او را پس می‌زند. ما به روزنامه‌نگاری سالم، تمیز و پاکیزه نیاز داریم. متأسفانه روزنامه‌نگاری امروز تحت تأثیر شرایط مسائل مالی و اقتصادی از حالت پاکیزه خود در حال دور شدن است و رسانه‌ها وارد رانت و باند می‌شوند؛ این آفتی است که گریبان رسانه‌‌های ما را گرفته و به سمت و سویی پیش می‌برد که هیچگاه نخواهیم توانست به یک روزنامه‌نگاری آرمانی و حرفه‌ای دست یابیم. ایکنا - رسالت اصلی خبرنگاران چیست؟ خبرنگار باید مسئولیت اجتماعی داشته باشد همانطور که یک پدر وقتی تشکیل خانواده می‌دهد و مسئولیتی را برعهده می‌گیرد خبرنگار هم وقتی که این مسئولیت را برعهده گرفت باید در این زمینه تلاش کند حتی اگر به نان شب محتاج باشد. متأسفانه خبرنگاری برای به قدرت رسیدن، پرستیژ، رسیدن به منافع شخصی و  گروهی به عنوان شغل انتخاب می‌شود و اگر با همین وضعیت جلو برویم به جایی نخواهیم رسید. اگر می‌خواهیم در روزنامه‌نگاری تأثیراتی بگذاریم حتماً باید سعی کنیم تا وجدان و مسئولیت حرفه‌ای خودمان را خوب بشناسیم و رعایت کنیم به این معنا که واقعاً به مسئولیت خبرنگاری اجتماعی دلبستگی پیدا کنیم و با  جان و دل کار کنیم. شغل خبرنگاری حقوق پائینی دارد و خبرنگاران نباید این حرفه را به عنوان محلی برای کسب درآمد انتخاب کنند بلکه باید با شور، ذوق و عاشقانه این کار را انجام دهد و در این صورت است که می‌توانند در حوزه خود تأثیرگذار باشند. نکته بعدی این است که خبرنگاران باید تلاش کنند تا هیچگونه وابستگی‌ای به صاحبان زور و زر نداشته باشند؛ اینکه خبرنگاری با فلان شخص مسئول یا فرد ثروتمند اصطلاحاً «فالوده» می‌خورد افتخاری ندارد که هیچ بلکه اتفاقاً جای تأمل دارد که چطور می‌شود که یک خبرنگار تا این حد به قدرت نزدیک شود! خبرنگاران وقتی به قدرت نزدیک می‌شوند زبان انتقادی خود را از دست می‌دهند و اگر فردا روزی فسادی در  آن حوزه رخ داد نمی‌توانند آن را نقد، افشا و مطرح کنند. بنابراین خبرنگاران باید به هرشکل ممکن از صاحبان قدرت و ثروت دوری بجویند و زبان نقد خود را بگشایند و تلاش کنند تا هرجا که مفسده‌ای وجود دارد آن را مطرح کنند. خبرنگار نباید از چیزی بترسد؛ وقتی فردی وارد حوزه خبرنگاری شده است باید هزینه دهد و دستگیر شدن، بازداشت شدن و جریمه شدن هزینه‌های این شغل است تا اگر فسادی را در هر حوزه‌ای می‌بیند آن را افشا کند و هزینه این افشا را هم پرداخت کند. اگر فردی مرد این میدان است باید از همان ابتدا برای خود تعریف کند که من وارد این حوزه شدم و می‌خواهم مفاسد، ناکارآمدی‌ها را برملا کنم و هزینه آن را هم پرداخت می‌کنم. البته باید به این نکته توجه داشت که پرداخت هزینه نباید به این دلیل باشد که برای دریافت «گیرین کارت»در خارج باشد بلکه باید ماند و هزینه پرداخت کرد؛ باید آزادانه ماند و به این شغل که در آن ورود کرده‌ایم افتخار کرد. بسیاری از افراد مطلبی را منتشر می‌کنند و به خارج از کشور می‌فرستند تا «گیرین کارت» خود را دریافت کنند که با این افراد کاری نداریم؛ روزنامه‌نگار واقعی کسی است که واقعاً بتواند در رفع بخشی از مشکلات این جامعه و مردم کوشش کند. باید دید که در هر خبرگزاری برای رفع مشکلات و نیازهای مردم چه اقداماتی انجام گرفته است؛ برای مثال در خبرگزاری ایکنا برای رفع مشکلات جامعه قرآنی چه کارهایی رخ داده؟ اگر امروز در جامعه نسبت به جامعه قرآنی و مذهبی بدبینی ایجاد شده برای شفاف‌تر شدن وضعیت و زدودن بدبینی چه کاری‌هایی صورت گرفته است؟ اگر هر خبرگزاری با توجه به تخصص خود به این سوالات پاسخ دهد بخشی از دغدغه‌های جامعه رفع می‌شود؛ اینکه چند خبر از گوشه و کنار کپی و منتشر شود که اهمیتی ندارد. همه مشکلات این جامعه مالی نیست و بخشی از مشکلات ذهنی است و باید تلاش کرد که بخشی از اشتغالات ذهنی جامعه را پاسخ داد و بخشی از افکار عمومی را نسبت به یک موضوع شفاف‌تر کرد تا مردم در دو دلی، بدبینی و تشکیک نسبت به این موضوعات باقی نمانند. برای مثال زمان انتخابات بزرگ‌ترین آزمون برای رسانه‌هاست و می‌توان مشاهده کرد که رسانه‌ها چه میزان می‌توانند خود را مصون نگه‌ دارند و برای تبلیغ از افراد پول و امتیاز دریافت نکنند.

 کد خبر: ۴۱۶۱۴۷۶ تاریخ: ۲۰ مرداد ۱۴۰۲ - ۰۰:۳۷ عباس اسدی تبیین کرد؛ سلامت زبان نقد خبرنگار در گرو دوری از صاحبان قدرت و ثروت عضو هیئت علمی روزنامه‌نگاری دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است خبرنگاران وقتی به قدرت نزدیک می‌شوند زبان انتقادی خود را از دست می‌دهند و اگر فردا روزی فسادی در آن حوزه رخ داد نمی‌توانند آن را نقد، افشا و مطرح کنند. بنابراین خبرنگاران باید به هرشکل ممکن از صاحبان قدرت و ثروت دوری بجویند و زبان نقد خود را بگشایند و تلاش کنند تا هرجا که مفسده‌ای وجود دارد آن را مطرح کنند.  خبرنگاری شغلی شریف اما پر دردسر است و خبرنگار تا دردمند جامعه و مسائل آن نباشد هرگز نخواهد توانست در این راه به رسالت اصلی خویش عمل کند. چه بسیار افرادی که در این حرفه حضور دارند اما صرفاً نام خبرنگاری را یدک می‌کشند و در حقیقت کارمندان یک رسانه هستند و دغدغه‌مندانه به جامعه و اطراف خود نگاه نمی‌کنند. البته که در همه روزگاران و در همه مشاغل افراد خوب و درستکار و بالعکس آن پیدا می‌شوند اما شاید جبر این زمانه باشد که فضای روزنامه‌نگاری و خبرنگاری هم مانند بسیاری از فنون از حالت حرفه‌ای و اصیل خود فاصله گرفته است.  17 مرداد هر سال روز خبرنگار گرامی داشته می‌شود و تا چند روز در رثای این شغل مطالب گوناگون از افراد مسئول و غیرمسئول منتشر می‌شود اما این بار به جای آنکه هدف مدح خبرنگاری باشد تلاش کردیم تا با نگاهی انتقادی خبرنگاری و روزنامه‌نگاری امروز بنگریم تا دریابیم که در کجای مسیر ایستاده‌ایم و اگر نقصی وجود دارد که حتماً وجود دارد، کوشش کنیم تا آن را برطرف کنیم. به همین منظور به سراغ عباس اسدی، عضو هیئت علمی روزنامه‌نگاری دانشگاه علامه طباطبایی رفتیم تا در ایام روز خبرنگار رسالت این شغل را شرح دهیم و تا جایی که امکان دارد عیار وضعیت موجود را بسنجیم. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید. ایکنا - بیش از یک دهه است که با روزنامه‌نگاری سایبر مواجه هستیم؛ لطفاً در رابطه با جایگاه این نوع روزنامه‌نگاری در فضای مجازی توضیح دهد. هر چقدر فناوری‌ها پیشرفت می‌کنند به همان اندازه در حوزه نشر خبر نیز تحولاتی رخ می‌دهد از جمله‌ اینکه فناوری‌های ارتباطی مدام در حال توسعه هستند و امروز صحبت از هوش مصنوعی است که شیوه خبررسانی را متحول کرده است اما با این حال معتقدم هر چقدر که فناوری‌های ارتباطی از جمله فضای مجازی و روزنامه‌نگاری سایبر پیشرفت کند، نمی‌تواند روزنامه‌نگاری سنتی را از میدان به در کند و روزنامه‌نگاری سنتی همچنان جایگاه خود را حفظ خواهد کرد. ما نباید نگران باشیم که فضای مجازی و سایبر جایگزین روزنامه‌نگاری سنتی شود؛ کسانی که مدعی این موضوع هستند که روزنامه‌نگاری سایبر در آینده روزنامه‌نگاری سنتی را کنار خواهد زد، یک خوش‌بینی ذاتی نسبت به روزنامه‌نگاری سایبر دارند و شناخت کافی از ابعاد، کارکرد و ساختار روزنامه‌نگاری سنتی ندارند. باید روزنامه‌نگاری سایبر و سنتی را مکمل یکدیگر بدانیم و نگذاریم که هریک نسبت به دیگری دچار ترس و هراس شود. ایکنا - تولید محتوای مطلوب چه شاخصه‌هایی باید داشته باشد تا بتواند مخاطب بیشتری را به خود جذب کند؟ محتوای مطلوب حاوی یک یا چند مؤلفه نیست. این رسانه است که محتوای مطلوب را برای خود تعریف می‌کند. ممکن است از نظر خبرگزاری ایکنا محتوای مطلوب موضوعی باشد که از نظر خبرگزاری رقیب، آن محتوا مطلوب نباشد. هر رسانه بر مبنای سیاست‌ها و خط مشی خود، محتوای مطلوب را تعیین، تولید و منتشر می‌کند. بنابراین چهارچوب و شاخص خاصی وجود ندارد که بتوان آن را به تمام رسانه‌ها تعمیم داد. هر رسانه متناسب با گرایش‌های سیاسی، سابقه حرفه‌ای، ساختار، سیاست‌گذاری و خط مشی و میزان وابستگی به صاحبان زر و زور می‌تواند محتوای مطلوب را از منظر خود تعریف کند. برای مثال خبر آتش زدن قرآن در خارج از کشور موضوعی مهم برای خبرگزاری ایکنا است و ممکن است که پوشش وسیعی نسبت آن انجام دهد اما در یک خبرگزاری دیگر خیلی کوتاه و مختصر به این موضوع پرداخته شود. با توجه به مؤلفه‌هایی که مطرح شد می‌‌توان مشاهده کرد که یک رسانه چگونه محتوای مطلوب را تولید می‌کند. رسانه‌های ما محتوایی تولید نمی‌‌کنند که بخواهیم بگوییم مطلوب است یا خیر و متأسفانه تمام محتویاتی را که خبرگزاری‌‌ها منتشر می‌کنند اکثراً کپی شده از رسانه‌های دیگر است. این مشکل در وهله نخست به روزنامه‌نگاران و خبرنگاران باز می‌گردد؛ آنها بیش از آنکه به معنای واقعی روزنامه‌نگار یا خبرنگار باشند کارمند محسوب می‌شوند به این معنا که در  یک ساعتی حضور پیدا می‌کنند و در ساعتی دیگر از خبرگزاری خارج می‌شوند و در آخر ماه حقوقی را دریافت می‌کنند و اصولاً به جای اینکه خبرنگار یک رسانه باشند، کارمند یک رسانه هستند.

علت اینکه مردم نسبت به رسانه‌ها اقبالی ندارند این است که خبرنگاری و رونامه‌نگاری حرفه‌ای یا وجود ندارد یا ضعیف است و این سبب می‌شود تا مردم نسبت به رسانه اعتماد نداشته باشند و رسانه‌های داخلی هم نتوانند با مردم کنار بیایند و مردم به سراغ رسانه‌های دیگر می‌روند. باید دانست که خبرنگاری درآمیخته با هزینه است؛ یا باید هزینه پرداخت و یا اصلاً باید شغل خبرنگاری را رها کرد. ما از بدو تولد برای رشد خودمان در حال پرداخت هزینه هستیم و همه مشاغل نیز متناسب با خود هزینه‌هایی دارند که باید برای حضور و ادامه دادن این هزینه‌ها را پرداخت. ممکن است این هزینه در یک حرفه بیشتر و در حرفه‌ای کمتر ولی همه افراد بدون استثنا هزینه می‌دهند. ضرب‌المثلی وجود دارد که می‌گوید «شما چه بگویید و چه نگویید خواهید مرد،‌ پس بهتر است که بگویید و بمیرید» پس وقتی فردی وارد شغل و حرفه خبرنگاری شد، هزینه می‌دهد بنابراین باید منصفانه، وجدانی و حرفه‌ای کار را انجام داد نه اینکه برای امتیاز گرفتن از فلان شخص پول و کاری را انجام دهد. این بحث مفصل است اما جان کلام این است که روزنامه‌نگار از لحظه‌ای که وارد این شغل می‌شود به شکل‌های مختلف درحال پرداخت هزینه‌ است. اگر به تاریخ مطبوعات مراجعه شود خواهیم دید که چه افرادی حضور داشتند و چه هزینه‌هایی را در راه آزادی و حریّت پرداخت کرد‌ه‌اند و نام آنها در تاریخ ماندگار شده است اما اسامی افرادی که با قدرت ارتباط برقرار کردند و از امتیازات آنجا منتفع شدند در تاریخ مطرح و ماندگار نشده است. افرادی مثل حسین فاطمی، میرزاجهانگیرخان صوراسرافیل و... هزینه‌ها پرداخت کردند و به همین علت نامشان جاودان شد. ما از دوران مشروطه تا اکنون روزنامه‌نگار داشته‌ایم اما جز افرادی که در راستای شغل حرفه‌ای خود جانشان را از دست دادند؛ نام چند نفر مطرح است؟ البته منظور این نیست که خبرنگاران جان خود را از دست دهند بلکه مقصود این است که کسی که وارد این حرفه می‌شود هزینه آن را پرداخت کند و هنگام پرداخت هزینه با جان و دل این کار را انجام دهد. این صحبت‌ها ممکن است برای برخی غیرقابل هضم باشد اما باید دانست که واقعیت امر اینگونه است. صحبت از احتیاط و اینکه سری که درد نمی‌کند را دستمال نمی‌بندند آسان است ولی وقتی نسبت به چیزی اعتقادی ندارم صحبت نمی‌کنم. من سال‌ها در مطبوعات کار کردم و هزینه آن را هم پرداخت کردم و اکنون که در دانشگاه تدریس می‌کنم نیز هزینه آن را می‌دهم. ایکنا - سخن پایانی. آروزی توفیق و موفقیت دارم و امیدوارم که روزی برسد که هر کسی برای رسیدن به قدرت، رسانه ایجاد نکند و کسانی هم که در دولت و سمت‌های مختلف هستند، در رسانه‌ها ورود پیدا نکنند و صاحب رسانه نشوند. رسانه را باید به آدم‌های حرفه‌ای واگذار کرد و نباید افرادی که صاحب قدرت و ثروت هستند وارد رسانه شوند. برخی افراد از طریق رانت و باند، وارد رسانه می‌شوند و رسانه را نابود می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که رسانه رشد پیدا کند. گفت‌وگو از سجاد محمدیان

قابل توجه استادان، محققان و دانشجویان گرامی فصلنامه علمی علوم خبری در "ابسکو" و "آی.اس.اس.ان"مهمترین و معتبرترین ایندیکس جهانی نمایه سازی شد. از این پس مقالات منتشره در این فصلنامه در سراسر جهان قابل مشاهده و دسترسی است. برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت فصلنامه مراجعه فرمایید. mourcom.ir https://www.instagram.com/p/CrC2kGkqeh7/?igshid=MDJmNzVkMjY=

📍 *فراخوان ارسال مقاله به نخستین همایش ملی «رویکردهای انتقادی به فرصت ها و چالش های ارتباطات شبکه ای در فضای مجازی»* 🛖 *با مجوز:* پایگاه استنادی علوم جهان اسلام 🗓 *مهلت ارسال چکیده مقالات:*  تا ۲۹ فروردین ۱۴۰۲ ⏰ *تاریخ برگزاری:* ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ مقالات برگزیده علاوه بر دریافت گواهینامه ISC و تقدیر از پژوهشگران، در یکی از نشریات علمی پژوهشی و کتاب مقالات همایش منتشر خواهد رسید. جهت دریافت اطلاعات کامل و ارسال آثار به سایت زیر مراجعه فرمایید: https://cncc.atu.ac.ir/ تلفن دبیرخانه تهران: 02148392557 09170657286 @abbasassadi2