زانستـــے زمان

مێگەلە فەیلەسوف بیرمەندێک دەڵێ : " لای چایچیەک دانیشتم باسی سیاسەت کرا، چایچیەکە وا باسی سیاسەتی دەکرد وەک ئەوەی بلیمەت ترین سیاسی بێت، باسی ئاین کرا بە هەمان شێوە باسی ئاینی کرد و ڕەخنەی لە هەمو زاناکان گرت و لێمان بو زانای ئاینی ، پاشان باسی وەرزش کرا بە هەمان شێوە ماوەیەک لەسەر ئەویش دوا و بو بە پسپۆڕی وەرزشی ، ئەو لە هەمو بابەتەکان پسپۆڕ بو بەڵام نەیدەزانی چایەکی باش ئامادە بکات ، لەکاتێکدا ڕۆژانە زیاتر لە ٥٠٠ چای دەفرۆشت " لەناو کۆمەڵگەی ڕۆژهەڵاتی خەڵک دەربارەی هەموشت قسەدەکەن بێ ئەوەی لە هیچ لەو بابەتانە شتێکی ئەوتۆ بزانن ، هەر کەسێک چەند وشەیەک دەبیستێ دەبێتە شاعیر و ڕۆماننوس چونکە هێندە چونەتە ناو دنیای خەیاڵ لەگەڵ میدیا و سۆشیال میدیای بێ بەرنامە و خەیاڵپڵاو و خاڵی لە هزر ، زۆرێک لە خەڵکی خۆیان لێ بۆتە فس فس پاڵەوان و لە هەمو مەیدانێک ئەسپی خۆیان تاو دەدەن . ئینگلیزیش لەم بارەیەوە دەڵێ : " A Jack of all trades is a master of none" " ئەوەی هەمو کارێک بکات لە هیچیان وەستا نییە ". ئێمەش تەواو وەک چایچیەکەین، لە هەموشت قسە دەکەین لە کاتێکدا لە کارەکەی خۆشمان بەتەواوی شارەزا نین . لە کۆنیشەوە گوتراوە : " زۆربەی کێشەکانی ئێمە چارەسەر دەبون ئەگەر نەزانەکان وازیان لە قسەکردن بهێنایە " لە کتێبی: فەلسەفەی مێگەل و مێگەلە فەیلەسوف #شەماڵی هۆشیاری #شەماڵ محەمەد @Kurdish_Zanist

126 ساڵ لەمەوبەر یەکەم رۆژنامەی کوردی چاپ و بڵاوکرایەوە. لە 22ی نیسانی ساڵی 1898دا میقداد مەدحەت بەدرخان، كەسایەتی دیاری بنەماڵەی بەدرخانییەكان یەكەم رۆژنامەی بە زمانی كوردی بەناوی رۆژنامەی كوردستان لە قاهیرەی پایتەختی میسر چاپ و بڵاوكردەوە. ئەو رۆژنامەیە لەماوەی پێنج ساڵدا بە گشتی 31 ژمارەی لێ بڵاوکرایەوە و بەهۆی دژایەتی عوسمانییەکان لە چەند شوێنێکی جیاواز چاپکرا، هاوکات بڵاوکردنەوەی ئەو رۆژنامەیە گرنگیەکی زۆری هەبوو بۆ زمانی کوردی چونکە تاوەکو ئەو کاتە زمانی کوردی تەنها زمانی قسەکردن بوو لە چوارچێوەی گێڕانەوە، هۆنراوە و پەخشانەکان.

📚تەواوی ئەم PDF کە لەنێو چەنێڵ داندراون و بۆ توێژەران، بەردەستن: https://t.me/zimannasi/513 جوتزمانی و ناسنامەی کۆمەڵایەتی📓 https://t.me/zimannasi/538 پۆلی یەکەمی سەرەتایی📓 https://t.me/zimannasi/544 فۆنێتیک و فۆنۆلۆجی📓 ئینگلیزی https://t.me/zimannasi/573 پۆلی یەکەم و دوهەم📓 https://t.me/zimannasi/595 زمانی کوردی لە ئاستی سەردەمێکی تازەدا📔 https://t.me/zimannasi/608 فۆنیمی /و/ درێژ لە زمانی کوردیدا📔 https://t.me/zimannasi/620 زاراوەسازی پێوانە📔 https://t.me/zimannasi/630 بنەماکانی وشەسازی و وشەڕۆنان لە زمانی کوردیدا📔 https://t.me/zimannasi/647 ڕێزمانی دیمیلکی یا زازاکی📒 https://t.me/zimannasi/648 سیستمی کات، ڕێژە، نمود لە زوانی هەورامی📒 https://t.me/zimannasi/650 واتارێ کوڵەو پوختە سەرو زانستو واتسازی📒 https://t.me/zimannasi/667 فۆنێتیک📒 https://t.me/zimannasi/674 ئەسپێکتی ڕێزمانی کردار لە زوانی ئینگلیزی و کوردی📕 https://t.me/zimannasi/675 وشەی لێکدراو لە زوانی هەورامی📕 https://t.me/zimannasi/678 دەنگناسی و ڕێزمانی کوردی📕 https://t.me/zimannasi/682 فۆنێتیک و فۆنۆلۆجی📕 https://t.me/zimannasi/689 ئەلفبێی زوانی کورمانجی لە ڕوانگەی فۆنێتیکیەوە📗 https://t.me/zimannasi/693 زار و زوان📗 https://t.me/zimannasi/694 مۆرفۆلۆجی و سینتەکسی ژمارە لە زوانی هەورامی📗 https://t.me/zimannasi/698 ڕێنوسی کوردی، زوانی کەڵهوڕی📗 https://t.me/zimannasi/702 ئەلفبێ و ڕێزمانی بازنەی باکوری کوردیک📘 https://t.me/zimannasi/709 ئیدیۆم لە زمانی کوردیدا📘 https://t.me/zimannasi/718 وشەسازی زمانی کوردی📘 https://t.me/zimannasi/724 ڕێزوانی زوانی کەڵهوڕی📘 https://t.me/zimannasi/735 ڕێنوسی سەرەتایی کورمانجی📙 https://t.me/zimannasi/738 ڕێزمانی زوانی کورمانجی📙 https://t.me/zimannasi/739 کاری بیەی - بون لە زوانی هەورامی📙 https://t.me/zimannasi/740 خەتی زوانی کوردیک لە مێژو تا ئەمڕۆوە📙 https://t.me/zimannasi/751 واژەبست در کردی ایلامی📓 https://t.me/zimannasi/761 ستانداردسازی زوان یا ئیمپێریالیزمی زوان📓 https://t.me/zimannasi/766 نەورۆز لەنێو دو بازنەی ڕیتواڵ و ئێتیمۆلۆجی📓 https://t.me/zimannasi/767 زمانی فەرمی بۆ کوردستان📓 https://t.me/zimannasi/768 سینتەکس📔 https://t.me/zimannasi/771 زوانی کوردیک و زوانەکانی ئەم زوانە📔 https://t.me/zimannasi/772 دەنگناسی📔 https://t.me/zimannasi/773 ڕێزمانی زوانی کەڵهوڕی📔 https://t.me/zimannasi/784 تێگەیشتنی فۆنۆلۆجی📒 https://t.me/zimannasi/791 باسێک لەسەر (ی) خستەپاڵ📒 https://t.me/zimannasi/832 ڕێزمانی ئینگلیزی - کوردی📒 https://t.me/zimannasi/836 دوبارەبونەوە و تایبەتمەندی فۆنێتیەکانی کورمانجی📒 https://t.me/zimannasi/838 کۆمەڵەبابەتی زمانناسی کوردی زانستگەی ئامستردام📒 https://t.me/zimannasi/839 شکۆی زمان📕 https://t.me/zimannasi/840 فێرکاری زوانی کوردی📕 https://t.me/zimannasi/849 ڕێزمانی زوانی کوردی سنەیی📕 https://t.me/zimannasi/851 ڕێزمانی زوانی کوردی سەقزی📕 https://t.me/zimannasi/858 ڕێزمانی زوانی کوردی مەهابادی📗 https://t.me/zimannasi/863 یاسایێن دەنگی دکوردیا ژۆریدا📗 https://t.me/zimannasi/867ڕێزمانی زوانی کوردی شوانی📗 https://t.me/zimannasi/869 ڕێنوس، چۆنیەتی نوسینی کوردی📗 📘وەرگرتنی وشە لە زمانی تورکیەوە بۆ زمانی کوردی https://t.me/zimannasi/882 https://t.me/zimannasi/892 ڕازوانو هەورامی📘 📘چەند لایەنێکی واتاسازی https://t.me/zimannasi/904 📘تێگەیشتنی هەڵە لە زمان https://t.me/zimannasi/907 https://t.me/zimannasi/908 زمان ‌ 📙مێژوی زمان کوردی https://t.me/zimannasi/910 https://t.me/zimannasi/916 سێمەنتیک📓 https://t.me/zimannasi/917 زوان‌ناسی و زوان‌کوشی📓 چەنێڵی زمانناسی: @zimannasi

‌ ‌ 📝 پێشانگەی کتێبی هه‌ولێر ✍: د. بێهرووز چەمەنارا ئه‌م دڵقه‌ نوێنه‌ری ئه‌ندێشه‌یه‌که‌. هه‌مان ئه‌ندێشه‌ که‌ له‌ پشتی پێشانگەی کتێبه‌که‌وه‌یه‌ و بڕیارده‌ره‌. یه‌که‌م: من خۆم دژی هیچ زوانێک نیم به‌ڵام، زوانی کوردیم له‌ هه‌موویان خۆشتر ده‌وێ. له‌ خۆم ده‌پرسم هۆکاری ئه‌وه‌ی زوانی سه‌ره‌کیی پێشانگەی «نێوده‌وڵه‌تی»ی هه‌ولێر بۆچی «عه‌ره‌بییه‌»؟ ئایا عه‌ره‌بی نێوده‌وڵه‌تییه‌ و کوردی نییه‌؟ کێشه‌ چییه‌ زوانی کوردی له‌ ماڵی خۆیشی ڕێزی لێ ناگیرێت؟ دووهه‌م:‌ وشه‌ی «نێوده‌وڵه‌تی» به‌رابه‌ر به‌ «international» دانراوه‌. هه‌موومان ده‌زانین نه‌یشن و نه‌شناڵ به‌ واتای نه‌ته‌وه‌ و نه‌ته‌وه‌یییه‌ و وڵاتان له‌ جێگەی ئاماژه‌دان به‌ ده‌وڵه‌ته‌کانیان، ئاماژه‌ به‌ نه‌ته‌وه‌کانیان ده‌ده‌ن، چونکه‌ ئه‌وه‌ مرۆڤه‌کانن که‌ ڕۆحی وڵاته‌کانن. من هۆکاری که‌ڵکوه‌رگرتن له‌ چه‌مکی «نێوده‌وڵه‌تیـ»ـش نازانم. سێیه‌م: هێنانی «بۆ» له‌ ڕسته‌ی کوردی له‌ جێگای «لـ»ـی گرێدەری عه‌ره‌بی هه‌ڵه‌یه‌کی زه‌قه‌. ئه‌مه‌ پێ ده‌ڵێن ناهۆشیاریی زوانی و ئه‌وه‌ش له‌ ئاستی باڵای ده‌وڵه‌تی. ڕسته‌ی کوردی، پێکهاته‌ی گرێدەری تایبه‌ت به‌ خۆی هه‌یه‌ و له‌ نیشانه‌ی «ی» که‌ڵک وه‌رده‌گرێت. واته‌ «پێشانگەی نێونه‌ته‌وه‌ییی/نێوده‌وڵه‌تیی کتێبی هه‌ولێر» له‌گه‌ڵ پێکهاته‌ی ڕێزمانیی کوردی سازگاره‌، نه‌ک وه‌رگێڕانی ناهۆشیاریی ڕسته‌ی عه‌ره‌بی. خاڵی کۆتایی: پێشانگەی «نێوده‌وڵه‌تی + ی» هه‌ولێر به‌ دوو "ی" دروسته‌؛ واته‌ «نێوده‌وڵه‌تیی هه‌ولێر»، نه‌ک نێوده‌وڵه‌تی هه‌ولێر که‌ یه‌که‌مه‌که‌ی هیی خودی وشه‌که‌ و دووهه‌مه‌که‌ی ئامرازی دانەپاڵە. بۆ وێنه‌ «شارەوانی هه‌ولێر» و «شاره‌وانیی هه‌ولێر» که‌ یه‌که‌مه‌که‌ی ئاماژه‌ به‌ خودی شاره‌دار ده‌کات و دووهه‌مینه‌که‌ ئاماژه‌ به‌ ده‌زگای شاره‌وانی ده‌کات. له‌وێش نێوده‌وڵه‌تی هه‌ولێر به‌ واتای پێشانگەیه‌که‌ که‌ نێو ده‌زگای ده‌وڵه‌ت له‌ هه‌ولێر به‌ڕێوه‌ ده‌چێت. هیوادارم ئاوه‌ها کارگه‌لێک له‌ کوردستان به‌رده‌وام بێ و کوردستان ببێته‌ پێشه‌نگ و ناوه‌ندی بێ ڕەکابه‌ری کتێب له‌ ڕۆژهه‌ڵاتی ناڤین. 💎 @Perrenus

‍ شاسوار هەرشەمیی مێژوی ساختە (هەموو کەمایەتیەکی بچکۆڵە، یان بێ دەوڵەت، جا نەژادیی بێت یان ئایینیی، ڕابردوویەکی مەزن بۆخۆی پێک دێنێت. هاوکاتیش هەوڵ دەدەن، تا ئەو ڕابردووە، بە زانیاری مێژویی پتەو بکەن، بەڵام بە یارمەتی وەرگرتن لە ئەفسانە و چیڕۆک. تایبەتمەندیی ئەو زانیاریانەش لەوە دایە، کە زۆر نین و باشیش ڕێک نەخراون). نوسەری سویدیی، یۆران بۆریێ لە کتێبی: مێژووی ئارامییەکان لە کوردستاندا/ بەشی حەفتەم/ ئاسوریەکان، لاپەرە ٣٠٢

بۆ زانینی بابەتی (سایکۆلۆژیای قوڵ و دەروونشیکاری و مێدیتەیشن، ئاستی ئاگایی و پێوانی ئاگایی، شیکردنەوەی نائاگایی). لە ڕێگای ئەم بەستەرەوە https://t.me/+W1JxfkBtbuc4ODRi بەشداری کەناڵ بکەن، دەتوانن سوودمەند بن لە بابەتەکان.

🎙وتووێژ لەگەڵ دوکتۆر جەماڵ ئەحمەدی، ئەندامی لێژنەی زانستیی کۆنفرانسی نەتەوەیی میرزا ئەحمەد داواشی سەبارەت بە شیعر و بەرهەمەکانی میرزای داواشی 📽https://aparat.com/v/beyCq #ئاپاراتی توێژینگەی کوردستان ناسی __ 🟠 لینک وبسایت همایش داواشی: 🔗 dawashi.conf.uok.ac.ir 🟠لینک کانال تلگرامی همایش داواشی: 🔗 https://t.me/dawashi_conf_uok_ac_ir @ksi_uok_ac_ir

کاتێک باگوان (ئۆشۆ) دەڵێت: فرۆید و یۆنگ و ئادلەر قەشەی مۆدێرن بوون، دژە شۆڕش و دژە گۆڕانکاری بوون. ئەو ڕاست دەکات، لەبەر ئەوەی زۆرێک لەوانەی ئازار بەدەستی کۆمەڵگەوە دەچێژن، ئازاری گرێ و گرفتە دەروونی و شڵەژانەکان نییە. ((ئەگەر هەشبێت هەر کۆمەڵگە و ژینگەی پەروەردەیی بەرپرسیارە چونکە ئەگەر وانەبێت تاک بۆی وای بەسەر دێت؟)) بەڵکو ئاگایی ئەو تاکە بەرزتر بووە لە تێکڕای ئاگایی کۆمەڵ، یۆنگی مەزن دەنووسێت: ئازاری نیتچە بەهۆی ئاگاییە زۆر بەرزەکەی بوو، ئەو زۆر لە پێش کۆمەڵگاکەی بیری دەکردەوە. باگوانیش (ئۆشۆ): لە وەڵامی کەسێکدا، هەر وا وەڵامی خاوەن پرسیارەکە دەداتەوە. کاتێ مرۆڤێکی یاخی، ئاگامەند، کڵپەی ئاگر، بەهۆی هۆشیارییەکەیەوە ناتوانێ لەگەڵ جەهالەت و پیرۆزی و ئەخلاق و کلاواتی کۆمەڵگا و یاسا و پرۆتۆکۆل هەڵبکات، دەروونزانێک چ چارەسەرێکی بۆ پێشنیار دەکات تا لەم ئازارە ڕزگاری بکات؟. دەروونزان هەوڵدەدات میکانیزمە بەرگرییەکانی ئیگۆ، بەتایبەتی (خۆ گونجاندن) لە چارەخواز بەهێز بکات بۆ ئەوەی خۆی بگونجێنێت!. بەڵام خۆ گونجاندن لەگەڵ چی؟ لەگەڵ جەهالەت و پیرۆزی و ریا و رووکەشی کۆمەڵگا، دەروونزان لە رێگای خۆگونجاندنەوە ئەو مرۆڤە ئاگامەندە دەکاتەوە بە تاکێکی ڕەشۆک و عەوامی ناو کۆمەڵگەی نەزان و نا هۆشیار. کە مرۆڤە ئاگامەندەکانت پاشەکشە پێکرد، گۆرانکاری و شۆڕش دژی ناشیرینی و فەیک و کلاوات بەدی نایەت، گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی و ماف و ئازادی تاکەکەسی و لیبرالی بەدی نایەت. بۆیە کۆمەڵگە هەر لە ناهۆشیاری خۆیدا بەردەوام بۆگەن دەکات، وەکو کۆمەڵگای کوردستانی. یان خۆرهەڵاتی ناوەڕاست بەشێوەیەکی گشتی. ئەم بارەش خزمەت بە دوو توێژ دەگەیەنێت، ئەویش توێژی وتە بێژەکانی خوان (مەلان)، لەگەڵ سیاسیە پۆپۆلیستەکان، سیاسییەکانیش هەر کاهین و قەشەی حیزب و ئەنجێنداکانیانن، هەمیشە قازانجی ئەم دوو توێژە لەسەر گەمژەیی کوێری و کەڕی خەڵک بووە. بۆیە وتەبێژەکانی خوا (مەلا) رقیان لە هۆشیاری و ڕەخنە و لۆژیک و ئەقڵانیەتە، چونکە تاک هۆشیار دەکاتەوە، چەندیش هۆشیار بێتەوە بەرژەوەندی ژنبازی و پارەی مفت و بەلاشی دەکەوێتە مەترسی، رێز و رەزامەندی کۆمەڵایەتی و ئایینی دەکەوێتە مەترسی کە لەسەر پشتی کۆمەڵگەی گێژ کراو بە خیتابی دین و حیزبی بنیادی ناوە. گۆرجیف وتوویەتی: من پیاوی هاوسۆزی نیم، من گڕی ئاگرم، من پیاوی تێکشکاندن و لە ناو بردنم. مەسیح وتوویەتی: من بۆ ئێوە زۆر ترسناکم، هەموو شتێکی ئێوە لە ناو دەبەم، تەنیا شتێک لە ئێوەدا هەیە لە ناو ناچێت. (مەبەستی هۆشیاری و ئاگاییەکە بووە). چارەسەری ئۆشۆیی و گۆرجیفی یان بودایی، بۆ مرۆڤی ئاگامەند کە بە دەست ناهۆشیاری و ئایینی ئەوانی تر دەناڵێنێت، هەمان چارەسەری بە گێژ کردنی فرۆید و یۆنگ و ئادلەر و مەدرەسەکانیان نییە. ئارۆن کوردی

ئەمن دەمگوت لە دنیا تا بمێنم لە بەر کەس ئەستەمە سەر دانوێنم کەچی ئێستا لە داوی بسکی تۆدا گرفتارم گوڵم، موو ناپسێنم ژیانم پڕ لە ڕەنجە و نامرادی بە هەڵکەوتیش نەهاتم تووشی شادی دڵم هێند تەنگە هەر جێی تۆ دەبێ و بەس ئەتۆش مەحکوومی حەپسی ئینفیرادی قەرار بوو بێی لەگەڵ خۆت شادی بێنی نەهاتی، گەرچی پێت دابووم بەڵێنی لە نێو کوردا نەبوو پەیمان‌شکاندن لە کوێ فێر بووی گوڵم پەیمانشکێنی؟ ئەگەرچی ڕۆیی، قەت ناچی لە یادم دەکەم یادت، بە یادی تۆوە شادم کە بارگەت بۆ هەوار تێک نا عەزیزم شکا ئەستووندەکی تاوڵی مرادم شەوانە هاونیشینی جامی بادەم بە بادە با پەژارە و غەم بە با دەم کە دەستی ڕۆژگار بای دا سەری من سەری شووشەی شەراب وا چاکە بادەم ✍«هێمن» 🆔 @saqqezrudaw