Shams Aghajani | شمس آقاجانی

متن ارسال شده توسط آقای باباچاهی: دیر بماندم در این سرای کهن من تا کهنم کرد صحبت دی و بهمن سلام و درود بر دوستان شاعر و نویسنده واهل قلم که به یاد شاعر و منتقد برجسته شمس آقاجانی دورهم جمع شده اند   تا از ارزش های ادبی این زنده نام سخن بگویند باتوجه به بیتی از ناصر خسرو که در آغاز خواندم خطاب به شمس می گویم :  به واقع نوبت رفتن من بود ، تو اما بازیرکی فیلسوفانه ای ، گذاشتی و رفتی ؛ سفری  بی باز گشت! بعد از کوچ عزیزان خاطره ها ازعمق بر سطح حافظه می آیند، از این رو من هم به بیان   یکی دو خاطره ی باشمس بودن را در اینجا بیان می کنم: در سال های بعد از سال های ۷۵بود که چند سفر ادبیاتی با آن زنده یاد به چند شهر داشتم! می گویند اگر می خواهی دوستت را بشناسی یا بااو همسایه باش یا همسفر! من اما تنها در سفر نبود که او را شناختم ، بلکه در میز گردی که در خانه ی فرخنده حاجی زاده  شاعر و نویسنده  تشکیل شد،  در کنار شمس بودم‌ و بیشر او را شناختم.  وبگویم که ماحصل آن گپ و گفت های میزگردی ی (دور همی ) در مجله ی بایا ، دوره ی پنجم ، شماره ی ۴۱ چاپ شد! در این نشست مظفر رویایی و یزدان سلحشور نیز حضور داشتند عنوان این تبادل نظرها " حدس بزن چه کسی برای شعر حجم می اید؟ غرض این که در آن مکان و زمان به ژرف نگری ها و نکته سنجی های شمس آقاجانی پی بردم!  ۲-از میان آثار متعددی که شمس در زمینه شعر و نقد شعر نوشته ، کتاب " سخن رمز دهان" را بر می گزینم و تنها بر مقوله ی زبان درشعر درنگ می کنم. شمس آقاجانی می نویسد : از من خواسته اند مطلبی تحت عنوان " شعر زبان"  در یکی از دانشگاه های کشور ارائه کنم‌ . شمس می افزاید :  من حقیقتا نمی دانم شعر زبان چگونه شعری ست ، مگر شعر غیر زبانی هم داریم؟ ۳- شمس که تعلق خاطری عمیق به استادش  زنده یاد دکتر رضا براهنی شاعر و منتقد نامدار دارد به تصریح و با تاکید می نویسد: در دهه ی هفتاد خورشیدی  با ترجمه ی انبوه مباحث نظری متاخر جهانی و آثار مشاهیر و جریان سازان این حوزه ( شعر زبان)  رواج چشمگیری داشت، به ویژه که با تکیه بر" زبانیت زبان"[و با توجه به خصوصیات و امکانات زبان فارسی] به یک جریان فراگیر تبدیل شد  و با شعر و نام دکتر رضا براهنی گره خورد شمس می افزاید: [تاکید بر]زبان ، زبان محوری ، شعر زبان و.‌‌...اصلا حرف جدیدی نیست ، شعر از بدو تولدش همواره شعر زبان بوده است. ( در پرانتز )  لازم به ذکر این نکته هستم- گرچه شمس عزیز بهتر از من می داند- هدف  از شعر زبان  - اشتباه اگر نکنم- باید " زبان شعر  " باشد ، چرا که شعر زبان مقوله ای جداست برنادت مایر‌ شاعر آمریکایی در خصوص  شعر زبان می نویسد: شعر زبان ، سامان مندی زبان را تخریب می کند و.........language  poetry نامیده می شود. برنادت مایر شاعر در مورد  " اصول مهم دبستان زبان شعر مطالب تعیین کننده ای بیان می کند نگاه کنید : گونه های نو آوری در شعر معاصر ایران* بگذریم! شمس آقاجانی برای نشان دادن نقش شعر زبان به سعدی و حافظ و .‌‌...روی می آورد؛ نیز به شاعرانی که اسم و رسمی در شعر امروز ایران ندارند ۴- هوش و حواس شاعر و منتقد ما در مورد" شعر زبان" ( زبان شعر؟) کاملا جمع است ! او دربسط مقوله ای که پیش رو دارد ، از رودکی و حافظ و ایرج میرزا ، شیمبورسکا و اوکتاویو پاز نام می برد شمس در جای دیگری از کتاب" سخن رمز دهان" می نویسد: رابطه ی هستی شناسانه ی بین شعر و زبان به گرایش و رویکر خاص وابسته نیست و براین قول است که:  این رابطه ای ژنریک و ازلی- ابدی است شعر همواره به برجسته شدن  زبان منجر می‌شود و از برجسته شدن آن حاصل می گردد ۵- برمی گردم سر سطر! واقعیت امر این است که من شمس آقاجانی را همواره " در زبان" به خاطر می آورم و به عینه می بینم که " درخانه ی زبان" سکنا گزیده است! او هم اکنون می بیند که " منء لبخند" اش در زبان شعر ، گفتمانی را با من بر قرار می کند که به تعبیری " سرشار از ناگفته هاست" و ای دریغا در فرصت هایی که از دست رفت، دیدار بیشتر این شاعر و منتقد برجسته را به زمان دیگری که وجود ندارد، حواله کرد! شمس، ساده زیست ، زیستی ساده اما عمیق وپربار! شمس شایسته ی شهرتی رشک انگیز بود ممکن است  دوستان بر من خرده بگیرند که از شهرت گفتن در این میان سزا نیست ، اما عرقریزی روح، فاکنر را در عرصه ی ادبیات داستانی پدید آورد شمس اما اگر در رفتن عجله نداشت، بی گمان در کنار " یگانه ترین یارش" رویا تفتی شاعر معاصر، قله های بیشتر و بلند تری را در شعر و نقد شعر فتح می کرد اکنون نیز نامش در ادبیات معاصر ایران ثبت است اری ، او خود را به ثبت رسانده است و من نیز در این متن ، به تحسین آراء و عقاید ادبی- هنری  او  پرداخته ام

* تعاریف متعدد و دقیقی از شعر زبان در کتاب" پست مدرن" پل هوور برگردان علی قنبری آمده است از جمله: شعر زبان به گسست از وجوه سنتی  نظیر روایت تاکید دارد و سطر بندی و خاتمه پذیری ، نشان دهنده ی به چالش کشیدن سلسله مراتب روایت هاست پ.ن. کلمات داخل کروشه از قلم افتاده بودند که با اجازه‌ی آقای باباچاهی به متن اضافه شدند.

گزارش تصویری از مراسم یادبود شمس آقاجانی | بخش دوم به تاریخ ۱۹ آبان ۱۴۰۲ در فروشگاه کتاب فرهنگان قریب با سپاس از تک‌تک عزیزانی که قدم رنجه کرده و آمدند. عکس ها از حمید راد و آمن حسینی