فرهنگستان زبان لری

▪️درگذشت نوام چامسکی زبان‌شناس و متفکر بزرگ( متولد ۱۹۲۸ فیلادلفیا، آمریکا) نوام چامسکی زبان‌شناس ، فیلسوف، دانشمند علوم شناختی، متفکر و مورخ یهودی، فعال سیاسی_اجتماعی آمریکایی و منتقد سرسخت سیاست‌های خارجی دولت ایالات متحده بود.       بدون شک، چامسکی پدر انقلاب سوم در زبان‌شناسی، متحول کننده روان شناسی و علوم شناختی و یکی از ده چهره متفکر و ماندگار دنیای علم در قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم است.

تخته کلیت لری نه مؽن بازار ٱندرویڌ بوینین: (‏صفحه کلید لری» را در بازار اندروید ببینین) http://cafebazaar.ir/app/?id=board.lboard.www&ref=share وا نَصڤ کرڌن ئی تخته کلیت و داڌن پنج آستاره مؽن بازار، اؽما نه هیاری کونؽن. مڌمۊن💛💛 (با نصب کردن این صفحه‌ کلید و دادن پنج ستاره به ما در بازار، از ما حمایت کنید. ممنون💛💛) @L_board

فراخوان همکاری سلام.خدمت همتباران گرامی بنا داریم که با کمک دوستان علاقمند به زبان لری ،تلاشی در خور برای حفظ واژگان لری انجام بدهیم. در همین راستا گروهی تلگرامی راه انداخته ایم . هدف جمع آوری واژگان از همه مناطق لرنشین هست.که به شکل تطبیقی و مقایسه ای ارائه شود. دوستانی که علاقمند هستند و می توانند همکاری داشته باشند ،با ای دی @leyuna در تلگرام پیام بدهند.تا به گروه اضافه شوند.با تشکر @leyuna

پیام مدیر مسئول وا نوم خوڌای گپ ۉ بؽ‌لِف با درود و احترام به مخاطبان و خوانندگان عزیز، از آنجا که تأیید نهایی مطالب و، در صورت نیاز، ویرایش‌‌ و تنظیم نگارشی /علمی آنها بر عهده سردبیر است، به علت مشکلات شخصی سردبیر، کانال و نشریه مجازی فرهنگستان زبان لری تا اطلاع ثانوی تعطیل می‌باشد. در پایان ذکر دو نکته را لازم می‌دانم: مطالب، مقالات و اشعار دریافتی از همه عزیزان ذخیره شده است. همچنین جهت اطمینان عرض می شود که تعطیلی نشریه موقتی است و با فعالیت مجدد نشریه ‌در خدمت شما بزرگواران خواهیم بود. با آرزوی سلامت و موفقیت برای شما عزیزان و سپاس بابت همراهی شما ✍ #عیسوند_اسدی ( مدیر مسئول )

مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی از پژوهشگران حوزۀ زبانها و گویشهای ایرانی برای تألیف مداخل دانشنامۀ زبانها و گویشهای ایرانی که برای نخستین بار در این مرکز به صورت برخط (به نشانی: https://www.cgie.org.ir)/( منتشر شده‌است دعوت به همکاری می‌نماید. هدف از تألیف این دانشنامه، شناسایی، معرفی و توصیف علمی زبانها و گویشهای ایرانی، برای ثبت و ضبط این گنجینۀ گرانبها است.  لذا از پژوهشگران محترم تقاضا می‌شود برای ارتباط با بخش زبانشناسی مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی (دانشنامۀ زبانها و گویشهای ایرانی) از راههای زیر با این مرکز در ارتباط باشند: شماره تماس: 22297626-021 داخلی: 281- 283 ایمیل: [email protected] [email protected]

#فوری *⚫️چهارشنبه سراسر کشور تعطیل شد* ▪️معاون اجرایی رئیس‌جمهور: به‌دلیل برگزاری مراسم تشییع پیکر رئیس‌جمهور چهارشنبه تعطیل است. ‌🔹امتحانات دانش‌آموزان تا پایان هفته لغو شد 💢منبع: فارس #رسانه_صدای_کرخه #صدای_مردم_و_مسئولین *📲 صدای کرخه واتساپ - کانال اصلی جدید👇* https://whatsapp.com/channel/0029VaMKXenJZg43YHGeHC2o *📲کانال صدای کرخه در ایتا و روبیکا👇* https://eitaa.com/sedayekarkheh https://rubika.ir/sedayekarkhehrobika *📲کانال  تلگرام صدای کرخه👇* https://t.me/joinchat/B7o6GqJlHLkzZjFk *📲 پیج اینستاگرام صدای کرخه 👇* https://instagram.com/sedayeh_karkheh?igshid=YmMyMTA2M2Y=

مخبر در صورت موافقت رهبری وظایف رئیس‌جمهور را انجام می‌دهد در صورت استعفا، فوت، غیبت بیش از دوماه رئیس‌جمهور معاون اول رئیس‌جمهور اختیارات ایشان را با موافقت رهبری به عهده خواهد گرفت. شورایی متشکل از رئیس قوه قضائیه، رئیس مجلس و معاون اول رئیس جمهور موظف است حداکثر ظرف ۵۰ روز زمینه انتخاب رئیس جمهور را فراهم کنند. 📌هماهنگی و مشاوره رایگان جهت درج تبلیغات، اطلاعیه و... 👇👇 🆔@Admiin41pol 🆔 @polladmin1402 📲09167052183

جانشین رئیس جمهور کیست ؟‌ اصل 131 قانون اساسی: در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس‌جمهور یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس‌جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس‌جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را بر عهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس‌جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس‌جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس‌جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند. @Doroudiha

اعلام خبر رسمی فوت آیت الله رئیسی و حسین امیرعبداللهیان و دیگر همراهانشان راس ساعت 8 صبح از شبکه های صداوسیما @doroudiha

چن رۊز دیه تخته کلیت قاڤلی سی نوم گپ #لور و زڤون نشمینموݩ ایا وه صحرا. (ظرف چند روز آینده از صفحه کلیدی در شأن اسم #لر و زبان زیبایمان رونمایی خواهد شد. ) @Lurish_literature

مترادف‌های دیگر لری در مناطق یا گویش.های دیگر لری پاپریک، پرپریک، پپی، پپیل‍ه، بال‌بال‌زنک پاپرۊک، پرپرۊک، پرپرۊشک

📚 معرفی یک واژه #بال‌پرینک/ bālpêrinkak/: پروانه لری دهلران بر اساس فرهنگ لغت لری_کردی دکتر کرم علیرضایی

🌸📚پاسخ به یک انتقاد سه نفر از دوستان پیام داده‌اند که درست است که خدا در فارسی به معنی مالک هک به کار رفته است ولی واژه خداوند در فارسی معنای معبود می دهد و معنای مالک نمی‌دهد از اینرو ریشه‌یابی بالا ایراد دارد. 🔹 #پاسخ_نشریه: سپاس ولی انتقادتان وارد نیست. واژه خداوند علاوه بر معنای معبود، در زبان فارسی( البته در گذشته) به معنای مالک و صاحب هم به کار رفته است که ما جهت اختصار دو نمونه از آن را گواه می‌آوریم: ۱) از کتاب تاریخ بلعمی چون انوشيروان به مملکت اندر بنشست نخست بفرمود تا مزدکيان را بکشتند و هر مال که در دست ايشان بود و آن را خداوند نبود، به درويشان داد. ۲) از کتاب « حدود العالم» هر خرمايي که از درخت بيفتد و خداوندِ آن درخت برندارد البته و آن درويشان را بود.

وه یایت سر ئو پا وُ دل همه رت   زمین ئو‌آسمون ئو زل همه رت   چنی چن سال ئو روز ئو شو وه سر یگ د ده تا بیس ئو سی تا چل همه رت جهانشاد

#پی‌نوشت:در مطالعه علمی زبان، تعصبات ایلی، قومی یا ملی جایی ندارد و فقط مشاهده، دسته‌بندی، مقایسه، توصیف و تحلیل، و نتیجه‌گیری علمی

🌸📚ریشه‌شناسی واژه #هاون هاون hawên در بیشتر گونه‌های زبانی لرستان به معنی مالک و صاحب است.‌ در مطالعات علمی زبان، مطالعه گویش‌ها و‌ زبان‌های همریشه و همسایه و حتی زبان‌های وام‌دهنده از اهمیت خاصی برخوردار است . مثلاً در بسیاری از موارد ریشه یا صورت کهن یک کلمه از داخل خود زبان به دست نمی‌آید بلکه هنگامی مشخص می‌شود که آن را با واژه‌های همریشه در زبان‌ها یا گویش‌های همریشه مقایسه کنیم. حال ما به این روش( روش external comparative reconstruction )، ریشه واژه «هاون» به معنای مالک/صاحب را پیدا می‌کنیم: ⬅️در لری: هاوِن ⬅️در کردی: خاوِن ⬅️در فارسی: خداوند/خدا: مالک, صاحب مثلاً دهخدا: مالک ده در واقع «هاون» در لری ، «خاون» در کردی و «خداوند» در فارسی هم‌معنا و همریشه‌اند و فقط تغییرات واجی باعث شکل متفاوت در ظاهر آنها شده است و‌ همچنین در فارسی خداوند در معنای صاحب یا مالک در محاوره امروزی تقریبا محو شده و کاربرد آن و به متون و‌‌ سیاق ادبی محدود شده است. این واژگان یا صورت‌های دیگری از آنها ممکن است در گونه‌های زبانی دیگر ایران هم یافت شود. در مورد‌ واژگان همریشه ادعای مالکیت قومی بر یک واژه  ادعایی نادرست است. همچنین در مورد واژگان همریشه و واژگان قرضی مبهم کسانی که می‌خواهند صرفا ریشه یک کلمه را  در داخل خود آن زبان و بدون توجه به گونه‌های زبانی همریشه یا وام‌دهنده پیدا کنند دچار خطا می‌شوند.

🖤 💔به مناسبت سالگرد درگذشت استاد فرجی ✍‌ #موسوی از #کویت با سلام به همگی و تشکر بابت تلاش های مستمر و ارزنده شما و همه نویسندگان فرهنگستان ۲۸ اردیبهشت سالگرد فقدان استاد حسین فرجی خواننده لرستانی است که به این مناسبت یک مطلب فارسلری خدمتتان می فرستم اگر صلاح دانستید برای روز سالگرد ایشان منتشر کنید. باز هم لطف کنید زحمت ترجمه ها و بازنویسی آن به خط لری را خودتان تقبل فرمایید. شرمنده و ممنونم با شما هستم ای «شؽرپیا»ی عرصه آواز که یکی از ستارگان جاوید «دنگ ۉ  گۉرونی» لرستان هستی با شما هستم که با سخاوت بر ما بارانی از «بیت ۉ هِیوِله» باریدی آوازه‌ی «بارو بارونت» از «ولات ۉ بِنشین» لران هم بیرون رفته است. من خودم مسافر کویتم و« مسافر کویت» تو را با بند بند جانم درک کرده ام. صدای « شۉءسال» و‌‌ «کشکله شیرازی» ات هنوز در گوش مشتاقان جریان دارد. هنوز هنر لر و لرستان «د داغ» رفتنت  غمگین و « انۊنشین» است. ازترانه‌های تو آموختم که در مشکلات روزگار: بَسِمَه هرچؽ کَشیم دی دسِ دۏنیا ده مؽها چی اسبؽکۏ بِئسِم سرِ پا داغ رفتنت سنگین بود ولی خودت خواندی که: دالکه تۏ نگرؽو غصه نوهور دۏنیا چنینه باغوون زحمت گل مؽ‌کشه ۉ گل نمؽچینه #دنگ_ۉ_گۉرونی: صدا و آهنگ، آواز و ترانه #بیت: ۱.شعر ۲. نوعی ترانه #هیوله: نوعی ترانه شاد #انۊنشین: محزون، اندوهناک #اسبؽکۏ: نام کوهی معروف در لرستان ( سفیدکوه) #کشکله_شیرازی: دخترک شیرازی ، نام یک ترانه معروف لری که خوانندگان زیادی آن را اجرا یا بازخوانی کرده اند #مسافر_کویت: نام یکی از ترانه های استاد فرجی در وصف حال مهاجران کویت برای کار #شۉء_سال: شب سالگرد، نام یکی از ترانه‌های معروف ایشان

از آنجا که ریشه‌شناسی کاری تخصصی است و اما و اگر و‌ احتمال زیاد دارد، ما دو نظر زیر را از مخاطبان عزیز به عنوان فرضیه های اولیه قابل طرحی در فرهنگستان ارائه‌ می‌دهیم ولی انتشار آنها به معنی رد یا تأیید آنها نیست. همچنین چند نفر دیگر از مخاطبان گرامی، نظرات دیگری درباره  ریشه واژه #نات فرستاده بودند که قابل طرح به عنوان یک فرضیه نبودند و رد شدند. ✍ #مهدی_شرفی_چگنی، لرستان سلام ممکن است نات در اینجا  شکلی از «نهایت» باشد که در زبان لری که مخفف سازی مرسوم است تبدیل به نات شده چون در مثال‌هایی که آورده‌اند «ته و انتهای هر چیزی(کلۊی نات: بسیار دیوانه، آخر دیوانگی) (کُه نات، تل نات: آخر بلندی، آخر ارتفاع و آخرین وضعیتی که دیگر نمی‌توان بالاتر رفت)» نیز نات  ته و انتها یا همان (نهایت)  معنی شده است. ✍ #دانش از کهگیلویه بویراحمد با سلام و خسته نباشید من در یک جستجوی اولیه به این نتیجه رسیدم که احتمال دارد نات از ناهت گرفته شده است . ناهت بر اساس لغتنامه‌های معتبر فارسی دو معنی برایش نوشته اند که‌ممکن است هر دو معنی مناسب بحث ما باشند ناهت 1) گلوگاه، حلق 2) بازدارنده یا مانع ( از ریشه نهی  در عربی) این نظر تخصصی نیست و ممکن است صحیح نباشد.

🌸📚 یک درخواست ✍ #اسفندیار_افشون، #سپیدان فارس درود فراوان روز و روزگارتان لبریز از شادکامی و سرافرازی من اهل روستای راشک علیا از توابع سپیدان فارس و از طایفه جاوید ایل ممسنی هستم.چون در حال نگارش کتابی در مورد فرهنگ روستایمان هستم در کنار ان نگارش یک فرهنگ لغت لری را در دست انجام دارم عبارتی را خدمتتان تقدیم میک.نم. در بین مردمان ما برای بینی دو واژه کاربرد دارد نفت(nopht) و دماغ(damagh). یک عبارت داریم که وقتی کسی سرحال و خوشحال و شاد و شنگول باشد می گویند،فلانی وه دماغه،چ، اما به کسی که سرحال نیست و انگار در حال قهر و ناراحتی باشد می گویند، فلانی وه نفته(va nophteh). خواست اگر لازم دیدید به بحث بگذارید و این تضاد مفهومی را در قالب ادبیات زبان شناختی تفسیر و تشریح فرمایید. ارادتمند اسفندیار افشون 🔹 #پاسخ_نشریه سپاس، طی روزهای آینده پاسخ سؤال شما داده خواهد شد.

🌸📚 یک درخواست ✍ #حیدری از کهگیلویه و بویراحمد درود وقتتان بخیر اگر ممکن است از دوستان بخواهید درباره‌ی واژه‌ #نات: ویژگی جای بلندی که عبور ازآن مشکل است، کوه و سربالایی یا سرازیری ترسناکی که انسان در گذر از آن دچار مشکل شود، ته و انتهای هر چیزی(کلۊی نات: بسیار دیوانه، آخر دیوانگی) (کُه نات، تل نات: آخر بلندی، آخر ارتفاع و آخرین وضعیتی که دیگر نمی‌توان بالا رفت) اگر در دیگر مناطق لرنشین بکار می‌رود درباره آن توضیح بدهند و در صورت امکان ریشه‌یابی کنند. متشکر

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ، #سعید_شادابی متولد ۱۳۲۰ خرم‌آباد روز شنبه ۲۲ اردیبهشت در سن ۸۳ سالگی درگذشت. شادابی بیش از ۴۰ سال در حوزه فرهنگ مردم لرستان پژوهش انجام داد و کتاب فرهنگ مردم لرستان در دو چاپ زیر نظر استاد انجوی شیرازی از او شده است. در پی درگذشت این فرهنگ‌پژوه لرستانی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی لرستان پیام تسلیتی صادر کرد

گۉرونی دلکَشؽ د *وانومنؽگار #فرج_علیپۊز دباره گُلونی پؽشکَش وه شِما سِتینؽا سی برز ۉ بالا گرتنِ رۊز گُلونی ترانه دلنوازی از استاد #فرج_علیپور درباره گلونی تقدیم به شما عزیزان به مناسبت بزرگداشت روز گلونی

خورل خۊئی داریم سیتوݩ. مندیر (بندیر) بۊین. (خبرهای خوبی در راه است. منتظر باشید)

🌸📚از شعار دی بلال: فولکلور بختیاری گردآورنده: ✍ #سعید_خرم، از #شهریار جا گَموم مؽنِ  سینه گُل چی زَئم پِلنگه خینِ سُور وِه سَر برف زِ دیر قَشَنگه سَر دَسات نَرم ۉ اَلۉس، زُلفا لِشگِ گَندوم مؽنِ همه‌ی خۊخۊئون خوس تَک پِسندوم قَسَم خَوم جونِ گُلوم جاس نَگِرم یار هیچ نَیڌوم وِه جۊرِ خُوس یارِ بَفا دار دَس گُل زِؽرِ سَرّوم لَوم سَرِ لَۉئس لالایی سیس اِخۊنوم تا بُوَرِه خَۉئس نِفتس خَیفِ مؽنِ چۊپی دَسمالِه دا دِر بَرقِ ریس چی بَرق سِه‌فاز لاشومِه کی سِر تریاکِه تَرک کِردِمه خُوراکوم سِگاره عشق مُو ایمونِ مُو تَی تی خُماره دَسوم نا سَرِ قُرون سَر میزِ دادگا بَل بِرُم مؽنِ مَزار زِس نیبُـروم پا سَر دَساس اَلۉس اَلۉس زِ دیر زَنه نُۊر زِؽرِ پاس دینِش کُنین تیه حسید کۊر # اشعار_بلال. فولکلور بختیاری سعید خرم، شهریار، اصالتا بختیاری هفت لنگ ایذه‌ای  #الۉس: سفید #گم gam: گاز زدن #زئم za'm: زخم #چۊپی: رقص #تیه: چشم #لاش: بدن، جنازه #دا_در: چرخاند( دِر= لِر: چرخاندن) #خۊخۊئون:( در اینجا )خوبرویان، زیبارویان #دینش: اسفند( در لر کوچک: دی‌دی) #نا: گذاشت

طنز عامو مَمقلی جعفر( پدر کاقلی‌خان معروف)😊 عامو ممقلی جعفر و یک همسایه تو زیرمجموعه طایفه ما هستی همسایه: چطور ع.م.ج: خب ما دو‌ چشم و‌ یک دماغ و‌‌ دو گوش داریم تو هم داری همسایه: خب همه دارند ع.م.ج: نه عزیزم تو کلاهت هم مثل کلاه منه همسایه: خب کلاهمون مشترک است به این میگن اشتراکات فرهنگی ع.م.ج: نه ما چیزی میزی به اسم اشتراکات فرهنگی نداریم. تو حتما اونو دزدیدی...آااای دزد.... آاااای دزد..

🌸📚درباره معادل‌های ورخلاسسن در گویش شوهانی ✍ #علی_مرادی ( شاعر) از شهرستان #مهران سلام بر دوستان عزیز انصافاً از محتوای کانال واقعاً لذت می‌بریم از  این بابت بیسار سپاسگزاریم. در خصوص بحث دوستان و واژه‌های متفاوت در گویش های متفاوت در زبان لری مثلاً همین واژه  «ورخلاسسن» در گویش شوهانی «ورخرسن» بیشتر برای احشام بکار می.رود  و  واژه  «ورالکسن» از خواب بیدار شدن یهویی از ترس. باید توجه داشته باشیم که زبان لری با گویشهای متفاوت آن، چه سرمایه‌ای است و در زنده نگه داشتن آن همه ما باید خود مسئول بدانیم.

❇️صدای مخاطبان چند پیام کوتاه دریافتی از مخاطبان گرامی ✍ #احمد_مهرابی، #خرم‌آباد واژه دۊشنیا هم معنی دیروز و هم به نوعی معنی دیشب رو میدهد کلمه مورد استفاده‌ی پنجاه سال به بالای مردم لرستان دۊشنیاکه یک روز قبل از زمانی که با هم بودیم وهم دیروز  به صورت زمان دقیق است. ✍ #محسن_نادری، از #چگنی عرض سلام و ادب و احترام خدمت همراهان فرهیخته و فرهمند که دغدغه ای پاسداشت زبان لری را دارند بنده هم ۲ واژه از گویش فئیلی لهجه چگنییونه که احساس می‌کنم قرابت ساختاری یا حداقل قرابت معنایی با واژه فراهشت و ورفراهسن دارد رو به نظر مبارک حضرات می رسونم. ۱. وِرچِشکِسن : عکس العمل ناگهانی شبیه ترسیدن غیر منتظره از یک واقعه غیر منتظره،  جا خوردن، این واژه در مواردی با اصطلاح دِ رآو رَتِن مترادف هست ۲. وِرخِلاسِسن : واکنش های بدن به کابوس هایی که حالت خواب مشاهده می کند ، از خواب پریدن واژه‌ی اول برای حالت بیداری استعمال می‌شود و واژه‌ی دوم هم مختص حال خواب هستش. ✍استاد ‌‌ #رضا_جهانی_نهاوندی معادل «ورفراهِسن »در لری میانه یا مینجایی «وِرخلاسِسِن» است.همان غیرمترقبه و یکباره از جا پریدن شاید ریشه‌اش این باشد خلاسسن: خلاص شدن..‌ رها شدن..این به معنا نزدیکتر است تک  تک ما اعضای کانال فرهنگستان  هیچکدام دایره المعارف زبان.ضرب المثل اصطلاحات یا هرچیزی از زبان لری نیستیم..‌تبادل نظر افراد با مدیریت مثال زدنی شما فرهیختگان  باعث می شود که به نتیجه مطلوب برسیم از باز بودن فضای فرهنگستان برای تبادل نظر، بیان و بحث اختلاف نظرها یا حل اختلاف نظرها در فضایی  آرام و علمی خوشحالم تا بحال نه تنشی اتفاق افتاده و نه جر و بحثی ناراحت‌کننده شده، اختلاف نظرها و دفاع ها در کمال متانت و احترام و آرامش بوده است این را مدیون شیوه مدیریت آگاهانه فرهنگستان هستیم. ✍ #شاهرخ_رهامی از #پاسخ_نشریه درود...معادل از جا پریدن از خواب ، ترس و نظایر آن در لری مینجائی«ور چِرچِسن» و‌‌« ورخلاسِسِن» است.

🌸📚 درباره فعل ورخِلاسِسن و احتمال و‌ چگونگی ارتباط  آن با ورفِراهِسن ✍ #ستین_آسو، #تهران با عرض سلام خدمت دست‌اندرکاران و مخاطبان گرانقدر نشریهٔ «فرهنگستان زبان لُری» پیروِ طرح اصطلاح «فراهشت» و  مصادر فعلی همریشه آن [فراهسن/وَرفراهسن/وَرفِراهَنایَن/و...] در لُری جنوبی [یا دومنی] و مناقشهٔ معناییِ آن: در لریِ مینجائی [یا میرونه] نیز برای توصیف حالت «ناگهان‌ بیدار شدن و دچار وحشت‌ شدن»، مصدرِ «وِرخِلاسِسِن» [verxelāsesen] به کار میرود؛ مثلن: «وِرخِلاسِسِم» یعنی «ناگهان از خواب پریدم و هراسیدم». اما می.دانیم که در مجموعه‌زبانِ لُری، طبق اصلِ زبانشناختیِ «محورِ جانشینی»، تعویض واجهای «خ» و «ه»، و نیز تعویضِ واجهای «ر» و «ل» با یکدیگر امری کاملن معمول و طبیعی است. بنابراین، بر پایهٔ محور جانشینی، در مورد «وِرخِلاسِسِن»، در لری به مصدرِ مجعول و نامرسومِ «ورهراسِسن» [ve(a)rhe(a)rāsesen] میرسیم، که هسته‌واژهٔ «هراس» (به معنی «خوف و رُعب و اضطراب») در آن مشهود است. پیشوندِ فعلی «ورـ» نیز در اینجا که گویای «بَرآمدن/برون‌شدن/بالاآمدن» است، مجاز از «بیدارشدن و برجهیدن» است. خلاصه آنکه در پیوستار زبان لری، واژهٔ «وِرخِلاسِسِن» همچنانکه از معنا و صورتش پیداست، با همتایان خود در گویشِ جنوبی/دومنیِ زبان لری همریشه و همخانواده است. به عبارت دیگر، در پیوستار زبان لری، «وِرخِلاسِسِن» گویش مینجائی و، برای نمونه، «وَرفِراهِسَن» گویش دومنی، هردو صورتهایی از مصدر جعلیِ «ورهراسسن» هستند، به‌معنای «ناگهان و هراسان از خواب پریدن». ✍️ سِتین آسو 🗓 ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳

🌸📚 درباره فعل ورخِلاسِسن و احتمال و‌ چگونگی ارتباط  آن با ورفِراهِسن ✍ #ستین_آسو، #تهران با عرض سلام خدمت دست‌اندرکاران و مخاطبان گرانقدر نشریهٔ «فرهنگستان زبان لُری» پیروِ طرح اصطلاح «فراهشت» و  مصادر فعلی همریشه آن [فراهسن/وَرفراهسن/وَرفِراهَنایَن/و...] در لُری جنوبی [یا دومنی] و مناقشهٔ معناییِ آن: در لریِ مینجائی [یا میرونه] نیز برای توصیف حالت «ناگهان‌ بیدار شدن و دچار وحشت‌ شدن»، مصدرِ «وِرخِلاسِسِن» [verxelāsesen] به کار میرود؛ مثلن: «وِرخِلاسِسِم» یعنی «ناگهان از خواب پریدم و هراسیدم». اما می.دانیم که در مجموعه‌زبانِ لُری، طبق اصلِ زبانشناختیِ «محورِ جانشینی»، تعویض واجهای «خ» و «ه»، و نیز تعویضِ واجهای «ر» و «ل» با یکدیگر امری کاملن معمول و طبیعی است. بنابراین، بر پایهٔ محور جانشینی، در مورد «وِرخِلاسِسِن»، در لری به مصدرِ مجعول و نامرسومِ «ورهراسِسن» [ve(a)rhe(a)rāsesen] میرسیم، که هسته‌واژهٔ «هراس» (به معنی «خوف و رُعب و اضطراب») در آن مشهود است. پیشوندِ فعلی «ورـ» نیز در اینجا که گویای «بَرآمدن/برون‌شدن/بالاآمدن» است، مجاز از «بیدارشدن و برجهیدن» است. خلاصه آنکه در پیوستار زبان لری، واژهٔ «وِرخِلاسِسِن» همچنانکه از معنا و صورتش پیداست، با همتایان خود در گویشِ جنوبی/دومنیِ زبان لری همریشه و همخانواده است. به عبارت دیگر، در پیوستار زبان لری، «وِرخِلاسِسِن» گویش مینجائی و، برای نمونه، «وَرفِراهِسَن» گویش دومنی، هردو صورتهایی از مصدر جعلیِ «ورهراسسن» هستند، به‌معنای «ناگهان و هراسان از خواب پریدن». ✍️ سِتین آسو 🗓 ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳

🌸📚 درباره فعل ورخِلاسِسن و احتمال و‌ چگونگی ارتباط  آن با ورفِراهِسن ✍ #ستین_آسو، #تهران با عرض سلام خدمت دست‌اندرکاران و مخاطبان گرانقدر نشریهٔ «فرهنگستان زبان لُری» پیروِ طرح اصطلاح «فراهشت» و  مصادر فعلی همریشه آن [فراهسن/وَرفراهسن/وَرفِراهَنایَن/و...] در لُری جنوبی [یا دومنی] و مناقشهٔ معناییِ آن: در لریِ مینجائی [یا میرونه] نیز برای توصیف حالت «ناگهان‌ بیدار شدن و دچار وحشت‌ شدن»، مصدرِ «وِرخِلاسِسِن» [verxelāsesen] به کار میرود؛ مثلن: «وِرخِلاسِسِم» یعنی «ناگهان از خواب پریدم و هراسیدم». اما می.دانیم که در مجموعه‌زبانِ لُری، طبق اصلِ زبانشناختیِ «محورِ جانشینی»، تعویض واجهای «خ» و «ه»، و نیز تعویضِ واجهای «ر» و «ل» با یکدیگر امری کاملن معمول و طبیعی است. بنابراین، بر پایهٔ محور جانشینی، در مورد «وِرخِلاسِسِن»، در لری به مصدرِ مجعول و نامرسومِ «ورهراسِسن» [ve(a)rhe(a)rāsesen] میرسیم، که هسته‌واژهٔ «هراس» (به معنی «خوف و رُعب و اضطراب») در آن مشهود است. پیشوندِ فعلی «ورـ» نیز در اینجا که گویای «بَرآمدن/برون‌شدن/بالاآمدن» است، مجاز از «بیدارشدن و برجهیدن» است. خلاصه آنکه در پیوستار زبان لری، واژهٔ «وِرخِلاسِسِن» همچنانکه از معنا و صورتش پیداست، با همتایان خود در گویشِ جنوبی/دومنیِ زبان لری همریشه و همخانواده است. به عبارت دیگر، در پیوستار زبان لری، «وِرخِلاسِسِن» گویش مینجائی و، برای نمونه، «وَرفِراهِسَن» گویش دومنی، هردو صورتهایی از مصدر جعلیِ «ورهراسسن» هستند، به‌معنای «ناگهان و هراسان از خواب پریدن». ✍️ سِتین آسو 🗓 ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳

🌸📚جُستاری درآئین شاهنامه‌خوانیِ عشایر لُر به کوشش ✍ #حمیدرضا_آقایی، #کرج دفتر پژوهش‌های مردم‌شناسی   بخش دوم شاهنامه‌خوانی در لرستان کارکردهای متفاوتی داشته از جمله؛ 🔹شاهنامه‌خوانی وسیله‌ی سرگرمی چنانچه می‌دانیم تا پیش از ورودِ رادیو، تلویزیون، ضبط صوت و نیز گسترشِ سوادآموزی و امکان دستیابی به کتاب و روزنامه و سینما، تنها سرگرمی توده‌های مردم، دیدار اقوام و دوستان و نیز گفت‌و‌گو در باره‌ی زندگیِ روزمره و حوادث گذشته و حالِشان بود. افزون بر این، آنها شب‌های طولانیِ زمستان را با قصه‌گویی و یا خواندن کتاب‌هایی چون فلک‌ناز، حیدربیک، شاهنامه‌خوانی و... به پایان می‌رساند. بنابر این شاهنامه خوانی نوعی خُنیاگری و سرگرمی به شمار می‌آمد. 🔹شاهنامه خوانی و همبستگی ملّی نفوذ شاهنامه و داستانِ رستم و سهراب ‌و رخش از لرستان تا قلبِ مرزهای غربی، جنوبی، شمالی و شرقیِ ایران زمین ، گسترش یافته و در سراسر طوایف و اقوامِ استان.های کشور به عنوان یکی از ارزش‌های ملی و ادبی به شمار می‌آید. ، چنانکه  بسیاری از اسامی مردان و زنان‌ برگرفته از قهرمانان شاهنامه، همچون؛ رستم، اسفندیار، سیاوش، سودابه، فرانک، کیکاوس و... است. 🔹شاهنامه و برانگیختن احساساتِ رزمی شاهنامه‌خوانی بویژه شرح میدان‌های نبرد و مردانگی و دلیریِ پهلوانان، همواره مایه‌ی برانگیختن و تقویت ِ احساساتِ جنگی و گردن.فرازیِ ایلیات بوده است. چنان‌که ایلات و عشایر به هنگامِ درگیری‌ها از اشعار شاهنامه به منظور تقویت روحیهِ جنگی استفاده می‌کردند. 🔹شاهنامه‌خوانی در  تقویتِ روحیه‌ی جوانمردی و پهلوانی شاهنامه‌خوانی روحیهِ جوانمردی، پهلوانی و بی باکی را بر می‌انگیزد. ایلات و عشایر از خواندن و یا شنیدن اشعار شاهنامه احساس غرور می‌کردند. گفته شده‌، رضا شاه دستور داده بود نسخه‌های شاهنامه را از میان لرها جمع‌آوری کنند، زیرا به او خبر داده بودند که لرها پس از شنیدن اشعار شاهنامه و آشامیدن «دوغ» اسلحه بر می‌دارند و تا پای مرگ با ارتش می‌جنگند. همچنین میرزا (مسعود) ظل‌السلطان فرزند ناصرالدین شاه دستور داده بود گَلوی دو تن از خنیاگرانِ سُنتی را ببُرند، زیرا آنها متهم بودند که با نواختن موسیقی و آواز خوانی باعثِ برانگیختن روحیه جنگی و استقامتِ شدیدِ لُرها در برابر سپاهیان قاجار شده بودند.    ادامه دارد....

🌸📚جُستاری‌در آئینِ شاهنامه خوانیِ عشایرِ لُر؛ به کوشش ✍ #حمیدرضا_آقایی, #کرج بخش نخست شاهنامه خوانی نوعی خُنیاگری به شمار می‌آید که همواره در میانِ عشایر لُر زبان در طول قرن‌ها مایه‌ی سرگرمی بوده است. شاهنامه خوانی در بین ایلات لُر بوسیله بعضی افراد با سواد انجام می‌گرفت. اما شاهنامه خوانانِ ایلیاتی بر خلاف خنیاگرانِ سنتی و نقالانِ شهری از راه شاهنامه‌خوانی امرار معاش نمی‌کردند. هرچند بعضی از سران ایلات و طوایف همواره شاهنامه خوانان را در دستگاه خود نگه می داشتند که به هنگام بزم و رزم به شاهنامه خوانی بپردازند. با این حال، هر فردِ باسواد و یا بی سواد که اشعار شاهنامه را حفظ داشتند، اشعارِ شاهنامه را با صدای گیرا می‌خواندند. شاهنامه خوانان افرادِ تیز هوشی بودند که اشعار شاهنامه را با توجه به شرایطِ زمان و مکان انتخاب می‌کردند. از آن جایی‌که بیشترِ داستان‌های شاهنامه مربوط به زمانی است که ایرانیان تشکیلاتِ زندگیِ سُنتی داشته و از راه کشاورزی- دامداری امرار معاش می‌کردند، و از آن‌جایی که ایلات و عشایر هم تا چند دهه‌ی پیش به همین شیوه‌ی زندگی می‌کردند، گفتارِ و اشعارِ شاهنامه برای آنها مأنوس بوده و گیرندگیِ فراوانی داشت. جامعه‌‌ی عشایریِ لُر زبان همانند جامعه‌‌یِ باستانیِ زمان اشکانیان به ارزش‌هایی چون شجاعت، نیروی جسمی، سوارکاری و تیراندازی، گردن فرازی‌، بی باکی، گذشت، مهمان‌نوازی، جوانمردی و تعصبِ قومی ارج می‌نهند، بنابر‌این، بسیاری از گفتار و اشعار شاهنامه گویی در وصف رادمردان عشایر و بیان ارزشها و فرهنگ جامعه‌ی عشایری می‌باشد. یکی دیگر از وجوه مشترکِ بین ارزش‌های جامعه‌‌ی باستان و جامعه‌‌ی عشایری، اهمیتِ اسب در زندگیِ هر دو جامعه بود. چنان‌که هرگاه گفت و گو از رستم، قهرمانِ ملی ایران در میان بود، سخن از رخش نیز به میان کشیده می‌شد. رستم برگُرده‌ی رخش در میدان‌های نبرد ظاهر می‌شد و بیابان‌های بی آب و علف و کوهها و دشت‌ها را در می‌نَوَردید و در کنار چشمه سارها به استراحت می‌پردازد. تا چندی پیش که بیشترِ مناطقِ عشایری جاده نداشت، اسب مناسب ترین وسیله‌ی حمل و نقل به شمار می‌آمد. اسب نه تنها وسیله‌ی خوبِ حمل و نقل بلکه یار و یاور مبارزان، در میدان‌های نبرد و مایه‌ی اعتبار اجتماعی بود. اسب از چنان ارزشی برخوردار بود که گاهی در ترانه‌های مربوط به رادمردانِ ایلیاتی ستوده می‌شد.    ادامه دارد.

۲۵ اردیبهشت روز بزرگداشت حماسه سرای بزرگ حکیم ابوالقاسم فردوسی

🌸📚 پاسخ به انتقاد ✍ #دانش از کهگیلویه و بویراحمد با سلام و‌ ارادت به اهالی فرهنگستان زبان لری اعم از متولیان و مخاطبان عزیز و سپاس ویژه از گردانندگان فرهنگستان بابت سعه‌صدر، تحمل و‌ مهربانی مثال زدنی که علیرغم مزاحمت های پی در پی ما از خود نشان می‌دهند. در رابطه با نظر هم‌استانی عزیزم جناب حیدری که البته فرموده‌اند اعتراضی هم ندارند بله فرمایش شما درست است واژه فراهشت با افعال وَرفِراهَنایَن و وَرفِراهِسَن همریشه و هم‌خانواده است. اما خدمت هم‌استانی عزیز دیگرم جناب تابان که از مطالب ایشان در فرهنگستان زبان لری بارها بهره‌مند شده‌ام عرض می‌کنم که همانگونه اشاره فرموده‌اید واژه « فراهشت» اسم مصدر است و افعال‌فراهسَن یا وَرفراهِسن و‌ به ویژه ورفراهسن دقیقاً همان معنی را دارند که ذکر فرموده‌اید.‌ ورفراهسن یک فعل پیشوندی است که پیشوند « ور» در آن که هم‌ریشه با «بر» فارسی است معنی بالا و‌ بلندی می‌دهد و در اینجا اشاره به شوکه شدن و به نوعی بالا پریدن دارد. البته من دقیقا نمی‌دانم ریشه اولیه فراهشت و‌ فراهسن و‌ ورفراهسن و‌ سایر افعال هم‌خانواده با آنها « فِر» است یا « فراه». اگر « فر» باشد همانگونه که در سایر گویش‌های لری وجود دارد باید معنی پریدن یا پرواز کردن بدهد ولی اگر «فراه» باشد احتمال دارد چیزی در مایه‌های شوکه شدن و‌‌ ترسیدن معنی بدهد. 🔹اما در مورد‌ معنی فراهشت: جناب تابان حتماً می‌دانید که معنی اسم مصدر لزوما با معنی مصدر فعل منطبق نیست مثلاً گویش از گفتن می‌آید ولی به معنی شاخه‌ای از زبان است نه گفتن و حرف زدن. خوانش از خواندن ساخته می‌شود ولی بیشتر معنی تفسیر می‌دهد تا خواندن مثلا می‌گویند خوانش این گروه از اسلام... روش نیز معنای راه رفتن نمی دهد هرچند از رو( بن مضارع رفتن) ساخته شده است. پس معنی در اسم مصدر لزوما با معنی در فعل و مصدر فعلی منطبق نیست ولو مرتبط است ولی ممکن است تا حدود جزیی یا کلی تفاوت داشته باشد.‌‌ معنی اسم مصدر فراهشت ( واکنش یا عکس العمل ناگهانی) با خود معنی فراهسن( ناگهان از جای پریدن یا بیدار شدن) تفاوت پیدا کرده است هر چند ارتباط هم دارد در خود فراهسن/ورفراهسن هم نوعی واکنش ناگهانی و سریع البته از نوع غیرارادی نهفته است. و‌ نکته پایانی اینکه فراهشت معنی واکنش ناگهانی و سریع می‌دهد نظر مختص بنده   نیست علاوه بر اینکه با واژه فراهشت به عنوان اسم مصدر در کاربرد واقعی در این محدوده معنایی بارها برخورد کرده‌ام.‌اولین بار این معنی شسته رفته واژه فراهشت را از آقای قاسم خشت زر محقق دهدشتی شنیده‌ام. ممنون از توجه شما دو بزرگوار و صبر و حوصله مخاطبان محترم فرهنگستان زبان لری

✍ #حیدری از کهگیلویه و بویراحمد سلام مجدد و سپاس البته پیام من اعتراض به مطلب جناب دانش نیست بلکه‌صرفا تکمیل حرف ایشان بود

چنانچه جناب دانش استدلال یا توضیحی دارند برای درج آن در خدمتیم.

❇️دو اعتراض به پست بالا ✍ #پدرام_تابان از #یاسوج راجع به پست آخر فرهنگستان عرض می‌کنم که معنای اصلی کلمه "فراهشت" می‌شود پریدن ناگهانی یا ناگهانی از جا پریدن که فکر کنم باید اسم مصدر باشد فراهسن یا وَرفراهسن به معنای ناگهانی از جا پریدن داریم مثلا می‌گویند: مِن خۉ ڤَرفِراهس : ناگهان از خواب پرید(بیدارشد) ✍ #حیدری از کهگیلویه و بویراحمد درود در کهگیلویه مصادیر وَرفِراهَنایَن و وَرفِراهِسَن رغ داریم که به احتمال زیاد از همین واژه گرفته شدند و معنای ناگهان از خواب پریدن و عصبانی شدن می‌دهد با سپاس

📚معرفی یک واژه ✍ #دانش از کهگیلویه و بویراحمد سلام و خسته نباشید اگر می‌پسندید این واژه لری جنوبی را در بخش «معرفی یک واژه» ارائه دهید. فِراهِشت (freshest): واکنش سریع، عکس العمل ناگهانی و غیرمنتظره